Hành động sớm để phòng bệnh ung thư cổ tử cung

Ung thư cổ tử cung (UTCTC) là một trong những bệnh ung thư phổ biến và nguy hiểm hàng đầu đối với phụ nữ trên toàn cầu. 

Tiêm vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Hạnh Dung

Tuy nhiên, bệnh hiện đã có vaccine phòng bệnh và có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả nếu có chiến lược đúng đắn.

Loại ung thư phổ biến thứ 2 ở phụ nữ

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), UTCTC là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn thế giới, với khoảng 660 ngàn ca mắc mới và 350 ngàn ca tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, bệnh cũng là gánh nặng y tế đáng kể khi mỗi năm ghi nhận hơn 9 ngàn ca mắc mới và hơn 3 ngàn ca tử vong. Trung bình mỗi ngày có khoảng 24 phụ nữ được chẩn đoán mắc bệnh và 8 người tử vong vì căn bệnh này.

Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Ngần, Trưởng khoa Sức khỏe sinh sản, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đồng Nai cho biết: Bệnh thường diễn tiến chậm, không có triệu chứng rõ rệt ở giai đoạn đầu nên nhiều phụ nữ chỉ đến cơ sở y tế khi bệnh đã tiến triển, gây khó khăn trong điều trị. Các giai đoạn tiến triển này kéo theo biến chứng phức tạp, giảm cơ hội chữa khỏi và tăng gánh nặng chi phí y tế. Chính vì vậy, phòng ngừa sớm là chìa khóa để cứu sống hàng triệu phụ nữ.

WHO khẳng định gần như 99,7% trường hợp UTCTC có liên quan tới nhiễm virus HPV (virus u nhú ở người), đặc biệt là các tuýp virus 16 và 18, là nguyên nhân trực tiếp của hơn 70% trường hợp UTCTC trên thế giới.  Các yếu tố nguy cơ khác gồm: quan hệ tình dục sớm, quan hệ tình dục với nhiều bạn tình, hệ miễn dịch yếu, hút thuốc lá, hoặc nhiễm HIV (phụ nữ nhiễm HIV có nguy cơ phát triển UTCTC gấp 6 lần so với người bình thường).

Tuy nhiên, điểm đặc biệt của bệnh ung thư này so với các loại ung thư khác là bệnh hiện đã có vaccine dự phòng. Vaccine HPV là công cụ phòng ngừa mạnh mẽ nhất hiện nay. Khi tiêm chủng đầy đủ trước khi tiếp xúc với virus HPV sẽ giảm đáng kể nguy cơ bị UTCTC. Đáng lưu ý, vaccine HPV còn phòng ngừa những bệnh lý khác do HPV gây nên, như ung thư hậu môn hay u nhú sinh dục. Vì vậy, tiêm vaccine là một hình thức phòng bệnh chủ động nhất.

Nam, nữ từ 9-14 tuổi là độ tuổi tiêm chủng vaccine HPV tối ưu nhất, giúp tạo miễn dịch tốt nhất trước khi có quan hệ tình dục và trước khi phơi nhiễm với virus HPV. Liều tiêm 2 mũi, cách nhau 6-12 tháng. Hiện nay, vaccine HPV đã được mở rộng đến 45 tuổi. Người từ 27-45 tuổi sẽ tiêm 3 mũi.

Sàng lọc định kỳ để phát hiện bệnh sớm

Bác sĩ chuyên khoa I Ngô Thị Thúy, Phụ trách Phòng Đào tạo - Nghiên cứu khoa học, Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất cho hay: Sàng lọc UTCTC định kỳ giúp phát hiện tổn thương tiền ung thư khi bệnh chưa gây triệu chứng rõ rệt. Các xét nghiệm phổ biến để sàng lọc bệnh gồm: xét nghiệm tế bào học (Pap smear); xét nghiệm tìm virus HPV; xét nghiệm Thinpres - PAS; soi cổ tử cung; siêu âm phụ khoa. Tại các bệnh viện lớn của Đồng Nai như Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, Bệnh viện Đa khoa Thống Nhất đều đã thực hiện được các biện pháp này.

Bác sĩ Ngô Thị Thúy nhấn mạnh: Tầm soát thường xuyên có thể giảm tỷ lệ tử vong vì UTCTC rõ rệt, bởi phát hiện sớm giúp điều trị kịp thời và hiệu quả hơn. Nếu kết hợp cả vừa tiêm vaccine HPV vừa sàng lọc định kỳ, hiệu quả phòng ngừa bệnh sẽ cao hơn. Từ đó giảm đáng kể chi phí y tế nếu phải điều trị bệnh.

Theo bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Như Hoa, Khoa Phụ sản, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai, những đối tượng nên thực hiện sàng lọc UTCTC định kỳ là phụ nữ từ 21-65 tuổi, đã quan hệ tình dục. Những người này sẽ được xét nghiệm tế bào học 2 năm/lần và có thể giãn chu kỳ nếu 3 lần liên tiếp có kết quả âm tính. Phụ nữ từ 25-65 tuổi có thể lựa chọn xét nghiệm HPV 3 năm/lần. Mọi kết quả sàng lọc dương tính đều được xác định lại bằng các xét nghiệm chẩn đoán (soi cổ tử cung, sinh thiết) để có hướng can thiệp kịp thời.

“Những năm gần đây, tại bệnh viện ghi nhận số lượng phụ nữ đến khám, tầm soát UTCTC tăng. Nếu như năm 2020, bệnh viện ghi nhận 904 trường hợp thực hiện tầm soát thì đến năm 2025, con số này là hơn 2,3 ngàn người. Qua đó cho thấy nhận thức và ý thức phòng bệnh của người dân ngày càng tăng” - bác sĩ Trần Thị Như Hoa chia sẻ.

Trong khi đó, các trung tâm tiêm chủng công lập và tư nhân trong tỉnh cũng ghi nhận sự gia tăng đáng kể số lượng khách hàng đến tiêm vaccine HPV.

Bác sĩ chuyên khoa I Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng trẻ em và người lớn (VNVC) cho hay: Thời gian gần đây, không chỉ có nữ giới mà nhiều nam giới từ 45 tuổi trở xuống cũng đến hệ thống VNVC để tiêm vaccine HPV. Các khách hàng khi đến tiêm vaccine đều được tư vấn kỹ và thực hiện tiêm theo đúng phác đồ. Những đối tượng đặc biệt được khuyến cáo tiêm HPV gồm: người chuẩn bị kết hôn, người có nguy cơ cao phơi nhiễm HPV, người chưa từng tiêm hoặc tiêm chưa đủ liều trước đây.

Với sự tiến bộ của y học, UTCTC có thể “bị đánh bại” nếu mỗi phụ nữ và cộng đồng cùng hành động từ hôm nay. Và dĩ nhiên, phòng ngừa luôn rẻ hơn điều trị và cứu sống nhiều mạng người hơn bất cứ phương pháp nào khác.

Hạnh Dung