Những hệ lụy từ nhập cư lớn

Nhiều năm qua, Đồng Nai đã tiếp nhận một lượng lớn dân nhập cư từ khắp các tỉnh, thành trên cả nước về sinh sống và lập nghiệp. Bên cạnh những mặt tích cực, vấn đề dân nhập cư đông đã gây không ít khó khăn, phức tạp về các vấn đề an sinh xã hội và an ninh trật tự cho tỉnh.

* Nỗi khổ của xã có số dân nhập cư cao

Ông Võ Văn Thường, Phó bí thư Đảng ủy xã Thạnh Phú (huyện Vĩnh Cửu) cho biết, Thạnh Phú hiện có 1 KCN tập trung với diện tích 177 hécta và 1 cụm công nghiệp với 34 hécta. Việc phát triển các khu, cụm công nghiệp này đã thu hút ngày càng đông lao động từ nhiều nơi trong và ngoài tỉnh đến sinh sống (chủ yếu làm công nhân tại các công ty, xí nghiệp; số ít thì buôn bán nhỏ, thương mại, dịch vụ).

Công nhân tham gia ngày hội văn hóa công nhân tổ chức tại KCN Biên Hòa 2.

Theo Phó công an xã Thạnh Phú Huỳnh Ngọc Hùng, nếu năm 2004, toàn xã có 2.029 hộ, 11.453 nhân khẩu thì đến năm 2010, đã tăng lên 3.503 hộ và 22.150 nhân khẩu (tăng gấp đôi). Việc tăng dân số chóng mặt này của Thạnh Phú là do nhu cầu tuyển lao động ở các doanh nghiệp trên địa bàn; trong khi đó, số công nhân làm việc tại các công ty trên địa bàn xã cơ bản có trình độ văn hóa và hiểu biết pháp luật rất thấp.

Hiện các khu, cụm công nghiệp được thành lập nhiều nhưng lại chưa đi cùng với việc xây dựng nhà ở, các thiết chế văn hóa, khu vui giải trí... cho công nhân sau giờ tan ca. Vì vậy, những ngày cuối tuần, những lúc được nghỉ làm, hầu hết công nhân tại các phòng trọ đều tụ tập lại để đánh bài, uống rượu... rồi gây gổ đánh nhau. Nguyên chuyện này thôi, Công an xã không đủ lực lượng để có thể giải quyết kịp thời tất cả các vụ việc, vì hiện xã này có gần 2.700 phòng trọ, mà chỉ có 5 công an viên.

Bà Dương Thị Kim Lý, Hiệu trưởng Trường THCS Thạnh Phú, cho hay để tạo điều kiện cho học sinh theo cha mẹ đến địa bàn xã sinh sống, nhà trường đã đơn giản nhiều thủ tục trong việc tiếp nhận hồ sơ chuyển đi, chuyển đến của học sinh. Song, học sinh là đối tượng nhập cư thường có học lực yếu, nhất là môn toán và ngoại ngữ. Lúc gia đình các em làm ăn thuận lợi thì các em đi học đều, lúc gia đình gặp khó khăn thì các em lúc đi, lúc nghỉ, giáo viên đi tìm mỏi mòn mà không biết nhà các em ở đâu, vì hầu hết gia đình các em ở nhà thuê, nay chuyển chỗ này, mai chỗ khác. Nhiều em khi vừa chuyển đến học tại trường được mấy hôm, lại chuyển đi ngay, trong đó có em bỏ luôn cả hồ sơ học bạ lại trường. Tương tự, ông Phạm Văn Chỉ, Hiệu trưởng Trường tiểu học Tân Phú cũng cho biết, học sinh chuyển đến, chuyển đi của nhà trường diễn ra liên tục. Có em vừa chuyển đến học được 1 tuần lại xin chuyển đi nơi khác.

Trưởng trạm y tế xã Thạnh Phú Nguyễn Thị Yến thì băn khoăn, do số lượng công nhân tập trung trên địa bàn xã hàng chục ngàn người, nếu không may xảy ra chuyện ngộ độc thực phẩm thì quả là vấn đề lớn. Chỉ cần xảy ra ở một công ty, với nửa số công nhân cũng đã lên tới chục ngàn người, riêng về chuyện giường bệnh thôi cũng khó đáp ứng đủ cho công nhân nằm cấp cứu.

* Cần có chính sách về di dân, nhập cư

Theo ông Phan Sĩ Anh, Phó ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, vấn đề nhập cư không chỉ diễn ra ở Thạnh Phú. Hiện nay, mỗi năm Đồng Nai tiếp nhận khoảng 50 ngàn dân nhập cư, chủ yếu làm công nhân tại các KCN. Vấn đề nhập cư tại Đồng Nai được diễn ra khá sớm. Trước năm 1990, di dân từ các nơi khác đến Đồng Nai chủ yếu là để khai hoang làm nông nghiệp, khai thác gỗ, tập trung tại các huyện: Xuân Lộc, Tân Phú, Định Quán, Vĩnh Cửu. Sau năm 1991, bắt đầu là nhập cư công nghiệp, trong đó cao điểm là những năm 1996-1997, khi các KCN được xây dựng ở các huyện Trảng Bom, Long Thành, Nhơn Trạch và TP.Biên Hòa. Lúc này, việc tuyển lao động ở các nhà máy, xí nghiệp đòi hỏi phải có trình độ tay nghề và học vấn nhất định. Sau này, để đáp ứng nhu cầu mở rộng sản xuất - kinh doanh lớn, nhiều doanh nghiệp chấp nhận cả việc tuyển lao động chưa hết chương trình tiểu học.

Để nâng cao trình độ văn hóa, tay nghề, chất lượng cuộc sống của công nhân, người lao động tại các công ty, xí nghiệp, Đồng Nai đã có nhiều chủ trương, chính sách. Trong đó có Chỉ thị 36 về việc nâng cao trình độ văn hóa cho công nhân; Nghị quyết 62 về xây dựng giai cấp công nhân; đồng thời thực hiện nhiều biện pháp ổn định lâu dài cho người nhập cư, về điện, đường, trường, trạm, xóa đói giảm nghèo, nhà ở...

Tuy nhiên, theo một số ý kiến, để giải quyết được vấn đề nhập cư một cách căn cơ không phải chuyện dễ. Hiện nay, mỗi năm Đồng Nai có khoảng 50 ngàn người từ các nơi khác chuyển đến sinh sống; trong khi số trẻ em của tỉnh được sinh ra mỗi năm chỉ khoảng 38 ngàn bé. Và con số gần 2,5 triệu dân của Đồng Nai là con số đã được thống kê qua việc đăng ký hộ khẩu thường trú, còn thực tế Đồng Nai có bao nhiêu người đang sinh sống thì khó có số liệu chính xác. Đồng thời, đông người tất yếu sẽ xảy ra nhiều phức tạp, từ bất đồng về trình độ văn hóa, nhận thức, phong tục tập quán, lối sống, vùng miền, thành phần dân tộc...

Có ý kiến cho rằng, hiện tượng di dân hiện nay diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi. Dân số ngày càng tập trung đông ở những thành phố lớn, nơi có tốc độ đô thị hóa cao, nhiều KCN...với hy vọng họ sẽ có một cuộc sống tốt hơn, thu nhập cao hơn ở nông thôn. Đây là nhu cầu chính đáng, song để giải quyết được sự ổn định về di dân, nhập cư cho cả nơi có người ra đi và nơi có người chuyển tới, Trung ương cần phải có chính sách về vấn đề di dân để ổn định xã hội.

Phương Hằng