"Kiến trúc sư" của con đường gốm sứ ven sông Hồng

Họa sĩ Nguyễn Thu Thủy.

Trong những công trình mừng Thủ đô ngàn năm tuổi có một công trình văn hóa khá đặc sắc, đó là "Con đường gốm sứ ven sông Hồng" - tác phẩm nghệ thuật được hình thành từ ý tưởng của họa sĩ Nguyễn Thu Thủy.

* Tấm lòng với thủ đô

Khơi nguồn cho ý tưởng biến những mảng tường bê tông dọc đê sông Hồng thành một công trình đẹp mang ý nghĩa văn hóa - xã hội, tô điểm thêm cảnh sắc thủ đô vào dịp Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm nảy sinh trong suy nghĩ của một họa sĩ của Báo Hà Nội Mới, chị Nguyễn Thu Thủy (sinh năm 1971) từ khi chị được chứng kiến cuộc khai quật khảo cổ tại Trung tâm Hoàng thành Thăng Long vào cuối năm 2003. Khi đó, những đầu phượng, đầu rồng lớn bằng đất nung, những lá đề và đầu ngói ống trang trí, viên gạch trang trí hoa cúc dây thời Lý, thạp gốm lớn hoa nâu thời Trần, bình gốm men lam và men trắng rạn thời Lê... đã khiến chị xúc động mạnh và nghĩ về một dòng chảy lịch sử xuyên suốt được lưu giữ trên chất liệu gốm, được cất giữ ngay giữa trái tim Thủ đô.

3 năm sau, trong một khóa học báo chí tại Berlin và có cơ hội được đi thăm một số viện bảo tàng tại Đức, Tây Ban Nha, Italia, chị Thủy đã rất thích thú khi được tận mắt ngắm nhìn các công trình kiến trúc ngoài trời sử dụng gốm ốp rất thành công, trong đó có những công trình được ốp gốm từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, đến nay vẫn còn nguyên vẹn và bền màu. Từ đó, nữ họa sĩ đã suy nghĩ nhiều về tính trường tồn của loại vật liệu quen thuộc này và tìm cách ứng dụng.

Vào tháng 11-2006, Đề án "Con đường gốm sứ ven sông Hồng" ra đời và được UBND TP.Hà Nội phê duyệt, cho phép triển khai vào cuối năm 2007. Theo quyết định này, Sở Văn hóa, thể thao và du lịch TP.Hà Nội là đơn vị chủ trì dự án; Công ty nghệ thuật Tân Hà Nội được giao là đơn vị triển khai thực hiện. Mục tiêu của dự án là thực hiện bức tranh gốm khổng lồ dọc theo bờ đê sông Hồng từ đường Âu Cơ, Nghi Tàm, Yên Phụ, Trần Nhật Duật, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư... với  tổng chiều dài hơn 6 km, diện tích tổng cộng khoảng 6.500m2.

Do đặc điểm là các đoạn tranh gốm trưng bày ngoài trời nên các họa sĩ phải tìm tòi những chất men không bị bong rộp khi trời nóng, nhiệt độ nung đạt 1.200 độ C để chịu được mưa nắng và những biến đổi của thời tiết. Vào tháng 5-2007, chị tổ chức một trại sáng tác gốm ở Bát Tràng và trưng bày tại Bảo tàng Dân tộc học - vừa để thuyết minh với các nhà quản lý, vừa để chọn những nghệ sĩ có phong cách phù hợp với dự án.

Chị Thủy cho biết, đây là dự án mở, chị muốn kêu gọi những tấm lòng yêu Hà Nội cùng chung sức đóng góp, tạo dựng mà không dùng ngân sách của Nhà nước để có một món quà ý nghĩa mừng Thủ đô ngàn năm văn hiến. Chính vì vậy, rất nhiều sinh viên của Trường đại học mỹ thuật Hà Nội đã tìm đến dự án làm tình nguyện viên và họ không chỉ góp công vào việc thực hiện con đường gốm sứ, mà còn là những người thầm lặng giữ gìn những đoạn đường đã hoàn thành.

* Con đường của tình hữu nghị

Con đường gốm sứ đã thu hút 20 họa sĩ trong nước, 15 họa sĩ quốc tế đến từ 10 nước trên thế giới, 500 em thiếu nhi Việt Nam và quốc tế trực tiếp tham gia thực hiện... UNESCO cũng đóng góp một trường đoạn gốm tái hiện các giá trị văn hóa phi vật thể của Việt Nam đã được công nhận: Cồng chiêng Tây Nguyên, Nhã nhạc cung đình Huế, Ca trù, Quan họ Bắc Ninh.

Đoạn tranh "Dấu ấn định đô Thăng Long" do nhóm tác giả Bùi Việt Đoàn, Nguyễn Thu Thủy thiết kế.

Có thể nói, Con đường gốm sứ vì tình yêu Hà Nội của các nghệ sĩ Việt Nam đã khơi dậy tình yêu Hà Nội, tình yêu Việt Nam của các nghệ sĩ bạn bè trên khắp hành tinh. Dù trực tiếp hay gián tiếp, tình cảm của họ với Hà Nội, với Việt Nam đã in đậm trên công trình văn hóa này đúng dịp Thăng Long - Hà Nội tròn ngàn năm tuổi.

Cung đường với những mảng bê-tông ngày trước giờ đã khoác một tấm áo mới bằng gốm đầy màu sắc. Cho dù chỉ lướt qua, nhưng chắc chắn  mỗi lần như vậy, bạn sẽ nhận ra một điều thú vị trên Con đường gốm sứ - con đường ghi đậm dấu ấn của các nghệ sĩ Việt Nam và quốc tế, trong đó có công sức của họa sĩ - kiến trúc sư - Công dân Thủ đô ưu tú 2010 Nguyễn Thu Thủy.

Nguyễn Vũ