Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đặt tên mới cho thành Đại La là Thăng Long (có nghĩa là rồng bay lên). Đây là tên gọi có tính văn chương nhất, gợi cảm nhất trong các tên về Hà Nội.
Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đặt tên mới cho thành Đại La là Thăng Long (có nghĩa là rồng bay lên). Đây là tên gọi có tính văn chương nhất, gợi cảm nhất trong các tên về Hà Nội.
Năm 1831, vua Minh Mạng đem cố đô Thăng Long hợp với mấy phủ huyện xung quanh như huyện Từ Liêm, phủ Ứng Hòa, phủ Lý Nhân và phủ Thường tín lập thành tỉnh Hà Nội, lấy khu vực kinh thành Thăng Long cũ làm tỉnh lỵ của Hà Nội. Sau Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội được chọn làm thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
 |
| Hà Nội - thủ đô có nhiều di tích danh thắng. (Trong ảnh: Đền Ngọc Sơn) |
Diện tích và dân số Hà Nội đã thay đổi qua các thời kỳ lịch sử và nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính. Kẻ Chợ (Hà Nội) thế kỷ XVI có 4km2; năm 1939 có 12km2; trước năm 1945 có 130km2; sau năm 1954 có 152km2; năm 1961 là 586 km2; năm 1979 là 2.130 km2; từ tháng 8-1991 đến tháng 7-2008 là hơn 921 km2. Về dân số, thế kỷ XVIII là 200.000 người; năm 1961 có trên 900.000 người; năm 1979 có 2.435.000 người; năm 1997 là 2.490.000 người; năm 2007 là hơn 3.289.000 người.
Nghị quyết 15 ngày
Ngày 15-12-2000, Bộ Chính trị có Nghị quyết số 15-NQ/TƯ xác định: "Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế".
Thăng Long - Hà Nội có bề dày lịch sử 1.000 năm và có nhiều cái "nhất" đã trở thành biểu tượng của Thủ đô nghìn năm văn hiến. Đó là:
- Thành Cổ Loa đã có cách đây gần 3.000 năm, từ thời An Dương Vương, là công trình kiến trúc lớn nhất của nước nhà thời cổ đại, là chứng tích bất diệt của ý chí và năng lực sáng tạo của tổ tiên ta.
- Trường đại học đầu tiên là Quốc Tử Giám được xây dựng từ năm 1076, đời vua Lý Nhân Tông, một di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu không chỉ của thủ đô mà còn của cả nước.
- Thành cổ Thăng Long có từ thời Lý (1009-1225), là một quần thể di tích đan xen nhau trải dài hơn 10 thế kỷ, minh chứng cho sự trường tồn của Kinh đô - Thủ đô đất nước.
- Chùa Trấn Vũ là chùa cổ nhất, có từ thời tiền Lý (Lý
- Nhà thờ công giáo đầu tiên là Nhà thờ lớn Hà Nội, xây dựng năm 1894-1898, có kiến trúc đẹp, bề thế, nhìn ra hồ Hoàn Kiếm.
- Quảng trường lớn nhất là quảng trường Ba Đình, gắn liền với cuộc khởi nghĩa Ba Đình lừng danh chống thực dân Pháp do Đinh Công Tráng lãnh đạo.
- Hồ lớn nhất là hồ Tây có diện tích 550 hécta, chu vi 17km, là một trung tâm du lịch lớn của Hà Nội. Xung quanh hồ còn lưu giữ nhiều giai thoại và nhiều bài thơ của các bậc thi nhân như Hàn Thuyên, Mạc Đĩnh Chi, Cao Bá Quát, Nguyễn Văn Siêu...
- Khách sạn đầu tiên ở Hà Nội là khách sạn Métropole, xây dựng năm 1885, hiện nay là một trong 7 khách sạn 5 sao của Hà Nội.
- Hà Nội là nơi tập trung nhiều nhất cả nước về số lượng các trường đại học, cao đẳng, các cơ sở nghiên cứu khoa học cơ bản và khoa học chuyên ngành với 68 trường đại học và cao đẳng, 39 trường trung học chuyên nghiệp, 228 trường công nhân kỹ thuật, trên 100 viện nghiên cứu (chiếm khoảng 85% tổng số các viện nghiên cứu trong cả nước) với đội ngũ đông đảo cán bộ khoa học và quản lý có trình độ cao, với tiềm lực khoa học kỹ thuật mạnh nhất trong cả nước. Hà Nội là nơi hội tụ nguyên khí quốc gia xưa và nay, đặc biệt của thời đại Hồ Chí Minh - một đỉnh cao của trí tuệ Việt
- Lao động đã qua đào tạo chiếm 51% tổng số lao động (cả nước là 25 -26%). Đội ngũ lao động có trình độ cao chiếm 26% tổng số lao động kỹ thuật có bằng cấp trong cả nước.
Hà Nội là vùng đất còn có nhiều danh lam thắng cảnh, nhiều di tích lịch sử khác nổi tiếng cả ở trong và ngoài nước: chùa Một Cột, hồ Gươm, Văn Miếu, đền Quán Thánh, chùa Quán Sứ, chùa Trấn Quốc, thành Cổ Loa, đền Voi Phục, gò Đống Đa, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà sàn Bác Hồ, đền Ngọc Sơn, cầu Thăng Long, Nhà hát lớn, chùa Hương... Trên thế giới hiếm thấy thủ đô của nước nào có nhiều di tích lịch sử, văn hóa như thủ đô Hà Nội.
Hà Nội có nhiều bảo tàng vào loại lớn nhất cả nước như: Bảo tàng Lịch sử, Bảo tàng Cách mạng, Bảo tàng Quân đội, Bảo tàng Mỹ thuật, Bảo tàng Hồ Chí Minh, Bảo tàng Phụ nữ, Bảo tàng Địa chất, Bảo tàng Dân tộc học...
Hà Nội là nơi tập trung nhiều lễ hội lớn đậm đà bản sắc dân tộc: Lễ hội Cổ Loa, lễ hội Gióng, lễ hội Hạ Lôi tưởng niệm Hai Bà Trưng, lễ hội Đống Đa, lễ hội chùa Hương...
Hà Nội nổi tiếng với nhiều nghề truyền thống như: gốm Bát Tràng, đúc đồng Ngũ Xá, thêu ren Quất Động, khảm trai Chuyên Mỹ, mộc chạm Vân Hà, lụa Vạn Phúc, tiện gỗ Nhị Khê...
Hà Nội có nhiều món ăn ngon: bánh tôm Hồ Tây: bánh cuốn Thanh Trì; bánh dày Quán Gánh: chả cá Lã Vọng; nem, giò, chả Ước Lễ; cốm Vòng; chè lam Thạch Xá, Kim Lũ; nem chạo Phùng.
 |
| Nhà sàn Bác Hồ. |
Hà Nội còn nổi tiếng về hoa và cây cảnh như: đào Nhật Tân, Phú Thượng; quất Tứ Liên và nhiều làng hoa như: Ngọc Hà, Hữu Hiệp, Tây Tựu, Xuân Đình, Mê Linh, Thường Tín...
Về kinh tế, Hà Nội là trung tâm kinh tế lớn thứ hai của cả nước, sau TP.Hồ Chí Minh.
Thăng Long - Hà Nội, trái tim của cả nước, đã là nguồn cảm xúc của các nhà thơ. Thi hào Nguyễn Du đi sứ, khi trở về Thăng Long, đã viết:
"Núi Tản, sông Lô, vẫn núi sông
Bạc đầu còn được thấy Thăng Long".
Chúng ta, dù ở Bắc hay
"Từ độ mang gươm đi mở cõi
Trời
Nguyễn Xuyến
![[Video_Chạm 95] xã Xuân Thành](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/bia_20251226095106.jpg?width=400&height=-&type=resize)
![[Infographic] ‘Chốt’ phương án nghỉ Tết Dương lịch 4 ngày](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/thumbnail_lich_nghi_tet_duong_lich_2026_20251225115846.jpg?width=400&height=-&type=resize)
