Stress xã hội: Một góc nhìn

Bộ phim tâm lý xã hội Mỹ, phim Khi nàng ra ngoài (While she was out) mà tình cờ tôi xem được trên HBO mới đây có kết cấu không gì đặc biệt lắm, nhưng câu chuyện lại chứa đựng nhiều ý nghĩa dưới góc nhìn của những quan hệ, ứng xử.

Bộ phim tâm lý xã hội Mỹ, phim Khi nàng ra ngoài (While she was out) mà tình cờ tôi xem được trên HBO mới đây có kết cấu không gì đặc biệt lắm, nhưng câu chuyện lại chứa đựng nhiều ý nghĩa dưới góc nhìn của những quan hệ, ứng xử.

Một phụ nữ sau giờ làm việc ghé siêu thị mua quà giáng sinh cho chồng con. Nhưng chị tìm mãi không có chỗ đậu xe. Đường phố mùa lễ đông nghẹt. Lái xe lòng vòng một hồi lâu chị mới tìm được một khoảng trống, nhưng khá vất vả mới đậu được xe bởi có một chiếc xe khác đậu nghênh ngang chiếm mất quá nhiều diện tích. Trước khi dợm bước vào siêu thị, chị rút giấy viết một dòng "mắng" chủ nhân chiếc xe đậu "không ý tứ" ấy với tất cả sự bực dọc, rồi dán lên kính xe. Khá trễ, chị mới mua được quà. Khi quay lại bãi đổ xe, 4 thanh niên choai choai - chủ nhân của chiếc xe bị chị "mắng" đã đứng chờ sẵn. Cãi vã - đôi co, một nam trung niên chạy lại bênh vực chị và một trong 4 thanh niên kia đã manh động nổ súng. Chị hoảng sợ chạy trốn, 4 thanh niên đuổi theo với mục đích "bịt đầu mối" vì sợ chị tố giác hành vi giết người. Cuộc rượt đuổi đầy gay cấn. 4 thanh niên sau đó đã lần lượt bị người phụ nữ trung niên dùng kinh nghiệm, mưu trí hạ sát.

Người đàn bà ấy trở về nhà vào lúc tảng sáng, bê bết bùn đất, rũ rượi, hoảng loạn vì đã bị đẩy vào tình huống phải giết người, nhiều người, để bảo toàn mạng sống của mình. Đêm giáng sinh, hai con đã ngủ, người chồng vừa uống rượu vừa thức chờ vợ. Thấy vợ về, anh ta quát "cô đi đâu mà giờ này mới về?". Bất ngờ, bà ta chĩa súng vào chồng mình và quát lên: "Anh im đi, tôi hết chịu nổi anh rồi".

Bộ phim làm chúng ta nhớ đến tình huống ứng xử vẫn thường hay được mọi người kể cho nhau nghe để rút kinh nghiệm: Cả nhà đang cùng nhau ăn sáng vui vẻ. Cô con gái nhỏ vụng về làm đổ chén nước mắm vấy lên áo. Người cha bực bội quát ầm lên. Cô bé hoảng sợ khóc òa, không chịu ăn. Người mẹ vất vả lắm mới dỗ được con nín, đưa con đi thay đồ. Người cha thì vẫn tiếp tục la mắng. Khi ổn định được trật tự thì cả nhà đã muộn 5 phút so với giờ đi học, đi làm bình thường. Tất cả cau có trèo lên xe. Người cha vội vàng phóng nhanh cho kịp giờ, bị cảnh sát giao thông thổi phạt. Mất tiền, đến cơ quan vẫn muộn, bị sếp phê bình, cả ngày ở cơ quan anh bực bội cau có. Cho đến chiều, nỗi cáu giận vì sự cố buổi sáng vẫn còn hiện hữu trong anh. Bữa cơm chiều vì thế cũng mất vui.

Nếu người cha bình tĩnh hơn, chỉ trách nhẹ con rồi nhắc con đi thay đồ, cả nhà vẫn ăn sáng bình thường vui vẻ, không bị đi làm trễ, không bị công an thổi, không bị sếp la và cả nhà vì thế sẽ không mất vui. Và người phụ nữ trong bộ phim kia, nếu không "mắng các chàng trai trẻ quá lời" thì chắc không có hiềm khích, không có án mạng, chị cũng sẽ không phải trở thành một sát nhân bất đắc dĩ, mà nạn nhân là những thanh niên chỉ lớn hơn con chị vài tuổi, làm tổn thương sâu sắc tâm hồn chị. Bi kịch khủng khiếp rất có thể đã không xảy ra, đặc biệt là trong cái đêm mà đáng lẽ ra, gia đình của chị, cũng như tất cả mọi gia đình đều được sum họp đầm ấm bên nhau.

Có mối tương đồng nào không giữa hai câu chuyện trên với những vụ án xảy ra trong những ngày gần đây, chiếm một tỷ lệ rất đáng kể trên các phương tiện truyền thông đại chúng?

Khả năng kiềm chế của từng cá nhân trong xã hội chúng ta đang có vấn đề. Mỗi người đều nói và hành động cho "hả" lòng hả dạ mà ít khi dừng lại để nghĩ xem điều mà mình nói, việc mà mình làm có tác động dây chuyền thế nào... Và dường như, chúng ta đang ngày càng ít dành thời gian cho nhau hơn. Rất nhiều những vụ bạo hành gia đình cũng trở nên trầm trọng bởi chính những người xung quanh không thể hiện sự quan tâm thực sự, đặc biệt là bạo hành trẻ em. Để đến khi sự đã rồi, lên án cũng chỉ là cảnh báo, chẳng có ích gì với nạn nhân nữa. Ông bà ta đã dạy "một điều nhịn chín điều lành", "cơm sôi nhỏ lửa" và "tối lửa tắt đèn có nhau"... Có vẻ như những điều ấy đang bị lãng quên...

Cù Thị Thanh Huyền