Hướng về nguồn cội

"Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba".
Tôi đã thuộc lòng lời nhắn nhủ ấy từ thuở mới ê a đánh vần những con chữ đầu tiên. Ngày thơ ấu dù chưa nhận biết, chưa hình dung được "giỗ Tổ" nghĩa là gì, nhưng tôi đã cảm nhận được sự gần gũi, thân thuộc vô cùng, như thể ông tổ cũng giống như ông nội hay ông ngoại hiền từ của mình vậy.

"Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba".

Tôi đã thuộc lòng lời nhắn nhủ ấy từ thuở mới ê a đánh vần những con chữ đầu tiên. Ngày thơ ấu dù chưa nhận biết, chưa hình dung được "giỗ Tổ" nghĩa là gì, nhưng tôi đã cảm nhận được sự gần gũi, thân thuộc vô cùng, như thể ông tổ cũng giống như ông nội hay ông ngoại hiền từ của mình vậy.

Và cũng từ thời ấu thơ trong trẻo đó, những câu chuyện truyền thuyết đã dần đi vào tiềm thức, len cả vào những giấc mơ bềnh bồng hằng đêm. Cô bé ngày xưa đã từng tròn xoe mắt ngạc nhiên khi nghe kể về một cái bọc trăm trứng, nở ra trăm người con, cô còn ngạc nhiên hơn khi nghe nói mình cũng là lớp con cháu, hậu duệ đời sau của cái bọc thần kỳ ấy. Rồi cô bé lại được nghe kể chuyện bánh chưng - bánh dầy, chuyện Sơn Tinh - Thủy Tinh, chuyện Thánh Gióng... để nghe lòng vui vui khi biết bánh chưng tượng trưng cho mặt đất bao la này, bánh dầy tượng trưng cho bầu trời cao rộng kia; để thấy tự hào về cậu bé mới lên ba mà khi đất nước nguy nan đã vươn mình thành chàng Phù Đổng cao lớn, anh dũng đánh tan giặc Ân xâm lược; để ngất ngây với tài biến hóa khôn lường của chàng Sơn Tinh khi chống chọi lại những hành động trả thù của Thủy Tinh...

Cứ thế, những lời ca dao nhắc nhở, những câu chuyện truyền thuyết đã dần dần thấm đượm vào tâm hồn trẻ thơ, dệt nên tình thương mến, niềm tin yêu và sự kính trọng vô vàn dành cho những nhân vật tài giỏi, chính trực của hàng ngàn năm trước. Và như thế, dù mơ hồ nhưng tôi - trẻ - con ngày ấy cũng đã hướng lòng về với nguồn cội...

Khi trưởng thành hơn, tôi đã biết quay nhìn lại lịch sử 4.000 năm của dân tộc bằng một cái nhìn hệ thống hơn, và tôi nhận ra một trong những giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc chính là truyền thống "uống nước nhớ nguồn". Dù đi đâu, làm gì, con Lạc cháu Hồng cũng luôn nhắc nhở nhau hướng về nguồn cội, bởi "cây có cội, nước có nguồn", " chim có tổ, người có tông", những thành quả ta có hôm nay đã được  xây nên bằng mồ hôi, nước mắt và cả máu của biết bao thế hệ cha anh ngày trước...

Từ vùng đất Tổ, cư dân Việt đã "đi ngược về xuôi", đã bôn ba khắp nơi trên dải đất cong cong hình chữ S, đã dọc ngang năm châu bốn bể. Nhưng hàng năm, cứ vào ngày mùng mười tháng ba âm lịch, con cháu Lạc Hồng lại nhắn nhủ nhau hướng về nguồn cội:

"Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba

Khắp miền truyền mãi câu ca

Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm".

Và tôi, dẫu chưa một lần được đặt chân đến đền Hùng để thắp một nén nhang thành kính, nhưng tháng ba về, lòng tôi lại hướng vọng về nơi đất Tổ...

Hạnh Vân