Di tích-danh thắng Ðồng Nai: Di tích Nhà Xanh

Di tích Nhà Xanh nằm trong khuôn viên Trường Công nhân kỹ thuật Đồng Nai, thuộc phường Thống Nhất (TP. Biên Hòa) được Bộ VHTT xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia (Quyết định số 235/VH-QĐ, ngày 12-12-1986).

Di tích Nhà Xanh nằm trong khuôn viên Trường Công nhân kỹ thuật Đồng Nai, thuộc phường Thống Nhất (TP. Biên Hòa) được Bộ VHTT xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia (Quyết định số 235/VH-QĐ, ngày 12-12-1986) (ảnh).

Nhà Xanh được xây dựng vào năm 1912 theo kiến trúc Pháp bằng vật liệu hiện đại, gồm một trệt, một lầu. Khi mới xây dựng, Nhà Xanh được dùng làm Văn phòng của Công ty kỹ nghệ và lâm nghiệp Biên Hòa, gọi tắt là BIF "Bien Hoa Industrelle et Forestiere". Năm 1958, chính quyền Sài Gòn lấy biệt thự này làm cư xá cho Phái đoàn cố vấn quân sự Mỹ ở Biên Hòa. Nơi đây được đánh giá là một vị trí an toàn, lý tưởng, được bao quanh bằng nhiều đồn bót và được bảo vệ bởi các đơn vị lính bảo an.

Sau luật 10/59, cuộc chiến giữa ta và địch ngày càng cam go, ác liệt. Mỹ tăng cường can thiệp sâu vào miền Nam nhằm âm mưu nhanh chóng tiêu diệt các lực lượng cách mạng. Trước tình hình đó, Liên Tỉnh ủy miền Đông quyết định tổ chức trận tập kích vào phái đoàn cố vấn Mỹ ở Biên Hòa tại Nhà Xanh. Ngày 7-7-1959, một phân đội đặc công gồm 6 đồng chí là Huề, Phú, Bé, Sắc, Hưng do đồng chí Nguyễn Văn Hoa chỉ huy đã bất ngờ tấn công vào Nhà Xanh. Chỉ trong vòng chưa đầy 15 phút, quân ta đã tiêu diệt 2 cố vấn Mỹ Buis và Ovmand. Đây là trận đánh mở màn táo bạo làm rung chuyển chính quyền Mỹ - Diệm. Trận tập kích Nhà Xanh thể hiện được quyết tâm đánh Mỹ của quân và dân Biên Hòa như một hiệu lệnh cổ vũ phong trào cách mạng ở Biên Hòa và toàn miền Nam đang hừng hực khí thế.

Với ý nghĩa lịch sử to lớn của trận đánh Mỹ đầu tiên tại Biên Hòa. Nhà Xanh tồn tại như một nhân chứng lịch sử khẳng định quyết tâm đánh Mỹ và thắng Mỹ của quân và dân ta. Từ năm 1986 đến nay, Nhà Xanh đã trở thành một địa chỉ quen thuộc của các tầng lớp nhân dân, học sinh, sinh viên ở Đồng Nai và cả nước, nhiều đoàn khách quốc tế đến thăm đã biểu thị sự kính phục tinh thần quả cảm, thông minh táo bạo của các chiến sĩ cách mạng đã làm nên trận đánh vang dội, trận đánh phủ đầu làm nhục ý chí của quân đội Mỹ.

Di tích Nhà Xanh đã được sửa chữa nhiều lần vào các năm 1991, 1993, 1999. Để đáp ứng nhu cầu tham quan, học tập ngày càng cao của nhân dân và du khách, được sự chấp thuận của Sở VHTT, đầu tháng 12-2006 Ban quản lý di tích - danh thắng đã phối hợp với Trường công nhân kỹ thuật Đồng Nai tiến hành tu bổ, nâng cấp di tích và dự kiến sẽ hoàn thành đưa vào phục vụ khách tham quan trong dịp Tết Nguyên đán.

Đăng Thắng