Nguy cơ khi sinh mổ nhiều lần

Nếu trước đây, sản phụ chỉ được mổ đẻ không quá 2 lần, thì ngày nay với những kỹ thuật y khoa hiện đại, sản phụ có thể được can thiệp mổ đẻ 4 lần.

Tuy nhiên, khi đã trải qua ít nhất một lần mổ đẻ, những lần mang thai và sinh đẻ sau, nguy cơ tai biến rất cao.

* Tai biến trong thai kỳ và khi chuyển dạ

Theo bác sĩ Nguyễn Mạnh Hoan, Trưởng khoa sản 2 (Bệnh viện đa khoa Đồng Nai), mổ đẻ là một cuộc phẫu thuật lớn phía bụng dưới và tử cung của người mẹ để lấy em bé ra. Quá trình lành vết rạch phụ thuộc vào sức khỏe của người phụ nữ và thường chỉ 3 tháng sau sinh là lành hoàn toàn. Tuy nhiên, vết sẹo này liên quan mật thiết với việc mang thai và sinh con lần tới.

Vệ sinh vết mổ cho một sản phụ ở Bệnh viện đa khoa Đồng Nai. Ảnh: P. Liễu

Nhiều bằng chứng cho thấy vết sẹo này có thể bị bục trong quá trình mang thai và khi chuyển dạ. Nguy cơ bục vết sẹo tử cung càng cao khi khoảng cách giữa 2 lần mang thai của sản phụ ít hơn 6 tháng. Nghiên cứu của ngành sản khoa cho thấy, những phụ nữ mang thai lần 2, cách lần mổ đẻ trước dưới 18 tháng, thì nguy cơ bục vết sẹo tử cung cao gấp 3 lần so với những phụ nữ mang thai lần 2 (lần trước mổ đẻ) ở khoảng cách dài hơn. Nghiên cứu này cũng cho thấy: nguy cơ bục vết sẹo tử cung sẽ tăng cao ở những phụ nữ sinh chỉ định bằng phương pháp mổ đẻ, đặc biệt là mổ đẻ khi chưa có dấu hiệu chuyển dạ và khoảng cách giữa lần sinh trước với lần mang thai này ít hơn 2 năm.

* Dễ gặp các bất thường về nhau thai

Ngoài nguy cơ bục vết sẹo tử cung, những người mổ đẻ nhiều lần dễ gặp những bất thường với nhau thai. Đặc biệt, những người sinh mổ từ lần thứ hai trở lên và khoảng cách giữa hai lần sinh ngắn, nguy cơ nhau cài răng lược rất cao.

Bác sĩ Hoan giải thích: Nhau cài răng lược là một biến chứng hiếm gặp của thai kỳ, có khả năng đe dọa đến tính mạng người mẹ và thai nhi. Hiện tượng này xuất hiện nhiều hơn ở những sản phụ đã từng trải qua sinh mổ. Bình thường khi thai làm tổ trong lớp niêm mạc tử cung, sẽ hình thành bánh nhau để cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi. Sau khi sinh, bánh nhau này sẽ bong ra một cách dễ dàng. Còn nhau cài răng lược là sự bám bất thường hoặc xâm lấn một phần hay toàn bộ bánh nhau vào lớp cơ tử cung. Có những trường hợp nhau cài quá sâu vào lớp niêm mạc tử cung, thậm chí xuyên thủng cả lớp cơ tử cung, lớp thanh mạc tử cung để xâm lấn vào các cơ quan lân cận như bàng quang, ruột nên nhau cài răng lược không tróc được một cách tự nhiên hay chỉ tróc một phần, gây băng huyết trong quá trình sổ thai hay trong khi sinh. Tình trạng này đe dọa tính mạng của sản phụ và thai nhi. Nếu cơ sở y tế không đủ điều kiện thiết bị hồi sức và chuyên môn phẫu thuật sản khoa vững, sản phụ rất dễ tử vong.

Thống kê của GS.TS. Trần Thị Lợi, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Sản Trường đại học y dược TP. Hồ Chí Minh cho thấy: Sản phụ chưa lần nào mổ đẻ, tỷ lệ nhau cài răng lược là 1,9%; có tiền sử mổ đẻ 1 lần là 15,6%, đã qua mổ đẻ 2 lần là 23,5%, người mổ đẻ 3 lần là 29,4% và ở người mổ đẻ 4 lần, tỷ lệ bị nhau cài răng lược chiếm 40-50%.

Ngoài ra, những sản phụ mổ đẻ trong lần đầu sinh con sẽ gặp nguy cơ nhau thai phủ lên hoặc sa cổ tử cung trong lần mang thai thứ hai, nguy cơ này cao hơn 47% so với các sản phụ sinh thường. Một nguy cơ khác là nhau thai ở những sản phụ mổ đẻ dễ bị tách sớm khỏi lòng tử cung trong quá trình mang thai, nguy cơ này cao hơn 40% so với sản phụ sinh thường.

* Gặp nhiều biến cố ở những lần mổ sau

Ở Việt Nam, chỉ có 20% phụ nữ lần trước mổ đẻ, lần sau đẻ thường; còn 80% sản phụ mổ đẻ lần trước, lần sinh sau phải sinh mổ. Những lần sinh mổ sau, tỷ lệ tử vong mẹ và con liên quan đến gây mê, nhiễm khuẩn nặng, băng huyết, thuyên tắc ối chiếm khoảng 4-8/1.000 ca.

Những sản phụ sinh mổ từ lần thứ hai trở đi, dễ gặp tình trạng chảy nhiều máu do khi mổ chạm phải động mạch tử cung, đờ tử cung, nhiễm trùng vết mổ phải cắt tử cung, dò ruột, dò bàng quang, niệu quản, bị dính ruột hoặc tắc ruột. Những phụ nữ mổ đẻ có tỷ lệ thai chết lưu là 4/1.000 ca. Với thai nhi: dễ bị chạm thương trong khi phẫu thuật, hít phải nước ối…

Phương Liễu