Thuốc ARV và những tác dụng phụ

Điều trị bằng thuốc kháng HIV (thuốc điều trị ARV) sẽ làm chậm lại sự phát triển của virus HIV. Song, không giống các loại thuốc chữa bệnh khác, ARV chỉ là thuốc điều trị, chứ không chữa khỏi bệnh nên người có HIV phải uống thuốc suốt đời.

 

Điều trị bằng thuốc kháng HIV (thuốc điều trị ARV) sẽ làm chậm lại sự phát triển của virus HIV. Song, không giống các loại thuốc chữa bệnh khác, ARV chỉ là thuốc điều trị, chứ không chữa khỏi bệnh nên người có HIV phải uống thuốc suốt đời.

Thuốc ARV cũng là thuốc có nhiều tác dụng phụ nên không ít người đã bỏ dở giữa chừng. Tình trạng điều trị dở dang không những không giúp người bệnh khỏe lên mà còn nhanh đến với tử vong.

* Thuốc ARV kén người dùng

Theo bác sĩ Võ Kim Loan, Giám đốc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh, mục đích của việc điều trị bằng thuốc kháng HIV là ức chế sự nhân lên của virus và kìm hãm lượng virus trong máu ở mức thấp nhất. Ngoài ra, thuốc còn giúp phục hồi chức năng miễn dịch, giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, cải thiện chất lượng sống và tăng khả năng sống sót cho bệnh nhân.

Nhân viên Trung tâm phòng chống HIV/AIDS phân thuốc ARV để cấp cho bệnh nhân. Ảnh: P. Liễu

Thuốc ARV là loại thuốc có rất nhiều độc tính nên không phải bệnh nhân nào cũng có thể sử dụng. Nếu điều trị dở dang, virus sẽ kháng thuốc làm bệnh nặng hơn và người bệnh tử vong nhanh hơn so với không điều trị bằng thuốc. Hiện trên địa bàn Đồng Nai mới chỉ có khoảng 40% số người điều trị HIV bằng ARV tuân thủ đầy đủ các chỉ định và có sự giám sát của ngành chức năng nhờ sự tự nguyện chấp nhận điều trị và hỗ trợ tích cực từ phía người thân.

* Những tác dụng không mong muốn

- Triệu chứng buồn nôn: Để hạn chế tác dụng phụ này, có thể uống thuốc trong bữa ăn. Tuy nhiên, đối với thuốc indinavir và didanosin, không nên dùng trong bữa ăn vì ảnh hưởng tới hấp thu và chuyển hóa thuốc.

- Tiêu chảy là triệu chứng rất thường gặp. Khi bị tiêu chảy cần bù nước điện giải đầy đủ bằng đường uống (oresol) hoặc đường truyền nếu nặng, có thể phải dùng các thuốc chống tiêu chảy để hạn chế tiêu chảy tạm thời.

- Đau đầu là chứng hay gặp khi trong phác đồ điều trị, có thể dùng thuốc giảm đau thông thường như paracetamol.

- Đau bụng, khó chịu ở bụng, nếu nặng cần đến gặp bác sĩ hoặc cơ sở cấp thuốc để được hướng dẫn thêm, thậm chí phải thay đổi phác đồ điều trị hoặc thay thế thuốc khác.

- Nổi ban đỏ, ngứa; rối loạn giấc ngủ…

- Một số người khi điều trị bằng ARV lại xuất hiện bệnh lý thần kinh ngoại biên như yếu đầu chi, đi lại khó khăn; viêm tụy; có hiện tượng tích mỡ và teo mỡ ở một vài nơi trên cơ thể; tăng men gan và gây độc cho gan; rối loại tâm thần, trầm cảm…

* Tuân thủ nghiêm ngặt khi dùng thuốc

Tuân thủ các quy định là yếu tố quyết định sự thành công trong điều trị HIV. Nghĩa là người bệnh phải thực hiện 3 đúng: đúng thuốc, đúng thời gian và đúng cách. Nếu quên thuốc quá 3 lần/tháng, điều trị coi như thất bại, người bệnh tử vong nhanh hơn so với những người không điều trị.

Trường hợp người bệnh khi phát hiện ra mình quên uống thuốc theo lịch thì phải uống ngay liều thuốc vừa quên. Tiếp theo tính thời gian uống liều kế tiếp theo lịch như thường lệ. Nếu thời gian đến liều uống kế tiếp còn dưới 4 tiếng thì không được uống liều kế tiếp theo lịch cũ mà phải đợi trên 4 tiếng sau mới được uống. Nếu quên hơn 2 liều trong một tuần, người bệnh phải báo cho bác sĩ điều trị để được hướng dẫn. 

Phương Liễu (ghi)