Cân nhắc khi quyết định nhận bảo hiểm xã hội một lần

Những ngày qua, tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến việc làm và thu nhập của nhiều người lao động bị ảnh hưởng. Do đó, đã có một bộ phận NLĐ lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần...

Những ngày qua, tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến việc làm và thu nhập của nhiều người lao động (NLĐ) bị ảnh hưởng. Do đó, đã có một bộ phận NLĐ lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần để có khoản chi tiêu trước mắt trang trải cuộc sống.

Người dân đến giải quyết hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp và các chế độ bảo hiểm khác tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh. Ảnh: H.Thảo

[links()]Theo khuyến cáo của cơ quan BHXH, điều này sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến quyền lợi trước mắt và lâu dài của NLĐ.

* Gia tăng nhận BHXH một lần

BHXH tỉnh cho biết, nếu như tháng 1-2020 có 2,2 ngàn hồ sơ xin nhận BHXH một lần thì đến tháng 2 đã tăng lên 3,6 ngàn hồ sơ. Sang đến tháng 3, con số này đã là hơn 5,8 ngàn. Trong 10 ngày của tháng 4, BHXH tỉnh tiếp tục tiếp nhận thêm khoảng 400 hồ sơ giải quyết BHXH một lần.

Ông Phạm Minh Thành, Giám đốc BHXH tỉnh cho biết, trong thời gian qua, BHXH tỉnh đã thực hiện rất nhiều hoạt động truyền thông tới NLĐ về ý nghĩa, lợi ích của chính sách BHXH đối với các chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp; đẩy mạnh truyền thông để NLĐ không lựa chọn nhận BHXH một lần. Tuy nhiên, trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp làm ảnh hưởng đến đời sống, việc làm, đã có một phận NLĐ lựa chọn nhận BHXH một lần.

Nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng nêu trên, theo ông Phạm Minh Thành là do một số lao động đang gặp khó khăn khi tìm lại việc làm trong thời điểm dịch Covid-19, mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống. Bên cạnh đó, một bộ phận NLĐ vẫn còn quan niệm “trẻ cậy cha, già cậy con”, chưa nhận thức rõ ý nghĩa của việc đóng BHXH để khi hết tuổi lao động có lương hưu, tự đảm bảo an sinh khi về già.

Theo ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng liên đoàn Lao động (LĐLĐ) Việt Nam, do tác động của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, NLĐ bị tạm ngừng việc hoặc mất việc làm, do đó nhu cầu nhận BHXH một lần đã tăng mạnh. “Một số trường hợp gặp khó khăn thực sự nên muốn nhận trợ cấp BHXH một lần nhưng cũng có trường hợp do không hiểu rõ ý nghĩa của chính sách BHXH về lâu dài nên vẫn làm hồ sơ xin nhận BHXH một lần. Nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc NLĐ rời khỏi hệ thống an sinh xã hội” - ông Lê Đình Quảng nói.

Mới đây, công nhân Nguyễn Chí Út đã tìm đến cơ quan BHXH tỉnh để làm hồ sơ lãnh BHXH một lần. Anh Út chia sẻ, năm 2019, do sức khỏe không tốt, anh đã xin nghỉ việc tại Xí nghiệp Đèn ống thuộc Công ty CP Bóng đèn Điện Quang (Khu công nghiệp Biên Hòa 1) và xác định đầu năm nay khi sức khỏe ổn định sẽ xin việc làm mới. Tuy nhiên, do tác động của dịch bệnh Covid-19, anh Út gặp nhiều khó khăn trong việc tìm việc làm, do vậy đã quyết định tìm đến BHXH một lần để có thêm khoản trang trải chi phí sinh hoạt gia đình.

Anh Út bày tỏ: “Dịch bệnh khiến mọi thứ đều khó khăn hơn. Tôi cũng không chắc là tới đây có sớm tìm được việc mới hay không. Không có thu nhập, thiếu tiền trang trải cuộc sống, tôi và gia đình vất vả hơn rất nhiều. Vì vậy, dù được các cán bộ bảo hiểm tư vấn sẽ thiệt thòi nhưng trước mắt, tôi quyết định lấy BHXH một lần để có thêm một khoản tiền trang trải cuộc sống. Nếu sau này có việc làm, cuộc sống và nguồn thu ổn định hơn, tôi sẽ tham gia lại BHXH”.

* Bỏ lỡ cơ hội hưởng lương hưu và chế độ BHYT

“Hưởng BHXH một lần cũng là một quyền lợi nhưng ở lại hệ thống BHXH lâu hơn sẽ được hưởng quyền lợi tốt hơn. Quyền quyết định là của NLĐ nhưng là cơ quan thực hiện chính sách thì chúng tôi rất mong muốn NLĐ tham gia lâu dài để hưởng hưu trí với chế độ dài hơi hơn” - Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành nhấn mạnh.

Một người lao động làm thủ tục nhận bảo hiểm xã hội một lần tại cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh. Ảnh: N.Hòa

Có thể ví dụ như ở trường hợp của công nhân Nguyễn Chí Út nêu trên. Theo chia sẻ của anh, nếu sau này có việc làm, cuộc sống và nguồn thu nhập ổn định hơn, anh sẽ tham gia lại BHXH. Tuy nhiên, thiệt thòi là ở chỗ, nếu anh Út đã nhận BHXH một lần, khi tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, mà tính thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, anh Út sẽ có thể mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi lao động hoặc nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu thì do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, khó ổn định cuộc sống lâu dài khi đã suy giảm khả năng lao động.

Cũng theo Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành, nếu nhận BHXH một lần, khi về già nếu không may bị bệnh, không có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT), NLĐ có thể phải đối mặt với nguy cơ không chi trả nổi chi phí khám, chữa bệnh chỉ sau một lần mắc bệnh và nằm viện thời gian dài... Bởi lẽ, trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu, NLĐ được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ BHYT miễn phí  và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT. Mặt khác, khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại thời điểm người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hằng tháng hoặc một lần.

“Theo quy định của pháp luật, tổng mức đóng bảo hiểm hưu trí là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của NLĐ. Trong đó, NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, có nghĩa tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương. Trong khi đó, mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Rõ ràng đã có sự thiệt thòi khi lãnh BHXH một lần. Theo tính toán sơ bộ của cơ quan BHXH, việc lãnh BHXH một lần sẽ khiến NLĐ thiệt hại từ 4-5 lần so với việc tiếp tục đóng bảo hiểm để hưởng lương hưu sau này” - ông Thành phân tích.

Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn tỉnh Vũ Ngọc Hà chia sẻ, khi tư vấn cho NLĐ ở nội dung liên quan đến BHXH một lần, ông đều nhấn mạnh: “Khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là của để dành, không mất đi mà ngược lại vẫn được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Người tham gia có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện với sự hỗ trợ của Nhà nước thay vì rút BHXH một lần”.

* Còn nhiều lựa chọn khác

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành đưa ra lời khuyên, trong thời điểm này, nếu không may bị thất nghiệp, NLĐ nên đăng ký nhận trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp học nghề; đăng ký nhận chế độ hỗ trợ từ gói an sinh của Chính phủ. Đợi khi những khó khăn do dịch bệnh Covid-19 qua đi, NLĐ có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này.

Theo quy định, trong thời gian chưa tìm được việc làm mới, NLĐ thất nghiệp khi đăng ký sẽ được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc 5 lần mức lương tối thiểu vùng; được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám, chữa bệnh BHYT khi không may ốm đau. Cùng với đó, được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng); được hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Đây có thể xem là “phao cứu sinh” của NLĐ trước những ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19, giúp đảm bảo phần nào đời sống của bản thân một bộ phận NLĐ thất nghiệp và gia đình, góp phần ổn định kinh tế - xã hội của đất nước.

Để phục vụ tốt hơn nhu cầu của NLĐ quan đến  chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp trong đợt dịch, từ ngày
20-4, BHXH tỉnh phối hợp với 3 phường ở TP.Biên Hòa tiếp nhận hồ sơ liên quan đến chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ. Theo đó, ngoài việc tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính tại trụ sở BHXH tỉnh, BHXH tỉnh phân chia thời gian, địa điểm cụ thể để tiếp nhận hồ sơ của NLĐ. BHXH tỉnh sẽ bố trí nhân sự và máy móc, thiết bị đảm bảo việc tiếp nhận hồ sơ theo quy định và nỗ lực đảm bảo phục vụ tốt nhất cho nhu cầu của NLĐ.

“BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp là các chính sách an sinh xã hội rất ưu việt, nhân văn của Đảng và Nhà nước để chăm lo cuộc sống trước mắt (BHYT, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp…) và lâu dài cho người dân (hưu trí, tử tuất). Do vậy, NLĐ hãy nghĩ đến cả lợi ích trước mắt và lâu dài, không lựa chọn BHXH một lần để cùng Nhà nước tự đảm bảo an sinh xã hội cho bản thân, nhất là khi hết tuổi lao động” - ông Phạm Minh Thành nhấn mạnh.

Hồ Thảo - Nguyễn Hòa

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành:

Đồng Nai không có tình trạng mua bán sổ BHXH

Thời gian qua, BHXH tỉnh đã tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan tăng cường công tác truyền thông để NLĐ và nhân dân thấy rõ hơn về ý nghĩa, vai trò, lợi ích của chính sách BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp trong việc ổn định đời sống người dân, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh phức tạp và khó khăn này.

Đồng thời, khuyến cáo NLĐ không thực hiện mua bán sổ BHXH, ký hợp đồng ủy quyền giải quyết hưởng chế độ BHXH một lần, hưởng trợ cấp thất nghiệp cho người khác nếu không có lý do chính đáng… Đáng mừng, nhờ làm tốt công tác tuyên truyền và kiểm soát chặt chẽ, đến nay, trên địa bàn Đồng Nai chưa ghi nhận trường hợp mua bán sổ BHXH nào, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ.

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng LĐLĐ Việt Nam:

NLĐ không nên nhận BHXH một lần

Quan điểm của Tổng LĐLĐ  Việt Nam là không muốn NLĐ nhận BHXH một lần. Khi nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ rất thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Khi về già, không được hưởng hưu trí, NLĐ sẽ phụ thuộc vào con, cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, còn phải đối mặt với nguy cơ không thể chi trả nếu mắc bệnh, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Vì vậy, NLĐ hãy luôn cân nhắc kỹ càng khi lựa chọn nhận BHXH một lần, đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu - trợ cấp khi về già.

Luật sư Vũ Ngọc Hà, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn tỉnh:

Tích cực tuyên truyền để hạn chế việc NLĐ lãnh BHXH một lần

Trong thời gian vừa qua, cũng có khá nhiều NLĐ gọi đến trung tâm để nhờ tư vấn về vấn đề này. Trung tâm đã tư vấn rất kỹ cho NLĐ và phân tích luôn về mặt số liệu cho NLĐ thấy khi lãnh BHXH một lần thiệt hơn so với hưu trí là như thế nào. Lưu ý cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi NLĐ, đừng vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu để trang trải cuộc sống, cũng như được hưởng chế độ BHYT để chăm sóc sức khỏe khi về già.

Thời gian tới, các cơ quan nhà nước, tổ chức Công đoàn nên tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền sâu rộng trong NLĐ để họ hiểu và hạn chế việc lãnh BHXH  một lần.

Ông Lê Đức Thụy, Chủ tịch LĐLĐ H.Trảng Bom:

BHXH sẽ là cứu cánh cho NLĐ khi về già

Thời gian qua, LĐLĐ huyện đã tổ chức nhiều buổi tuyên truyền về Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, lợi ích BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ tại các doanh nghệp và các khu nhà trọ trên địa bàn huyện. Đối với những NLĐ gọi đến LĐLĐ huyện nhờ tư vấn về nhận BHXH một lần, LĐLĐ đã khuyến cáo nếu NLĐ nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy, NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống. Sổ BHXH sẽ là cứu cánh cho NLĐ khi hết tuổi lao động, NLĐ nên cân nhắc thật kỹ.

Chị Hồ Thị Hương, công nhân Công ty CP Taekwang Vina Industrial (Khu công nghiệp Biên Hòa 2):

Tôi đã hiểu rõ thiệt hại khi nhận BHXH một lần

Đến thời điểm này, tôi đã có trên 15 năm tham gia BHXH bắt buộc. Thời gian qua, từ những thông tin nghe, đọc được trên báo chí, tôi đã hiểu rõ được những thiệt hại nếu như lãnh BHXH một lần. Với tôi, BHXH như của để dành, được cất giữ một cách rất an toàn và ngày càng được tăng giá trị. Chính vì vậy, hiện tại dù dịch bệnh Covid-19 đang có ít nhiều ảnh hưởng đến tình hình việc làm và thu nhập nhưng tôi còn sức khỏe, còn khả năng, tôi sẽ quyết tâm không đụng vào của để dành ấy mà sẽ cố gắng xoay xở để vượt qua khó khăn này. 

Thảo Lâm - Lan Mai