Ông Nguyễn Kiểm, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Cục trưởng Cục Xuất bản:
Giữ ổn định thị trường lịch bloc năm 2011

Nhân chuyến làm việc tại Đồng Nai về quy hoạch chiến lược phát triển xuất bản đến năm 2020, ông Nguyễn Kiểm, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Cục trưởng Cục Xuất bản (Bộ Thông tin - truyền thông) đã dành cho phóng viên Báo Đồng Nai cuộc trao đổi xung quanh tình hình xuất bản lịch bloc năm 2011. Đây là vấn đề đang được dư luận quan tâm.

Nhân chuyến làm việc tại Đồng Nai về quy hoạch chiến lược phát triển xuất bản đến năm 2020, ông Nguyễn Kiểm, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, Cục trưởng Cục Xuất bản (Bộ Thông tin - truyền thông) đã dành cho phóng viên Báo Đồng Nai cuộc trao đổi xung quanh tình hình xuất bản lịch bloc năm 2011. Đây là vấn đề đang được dư luận quan tâm.

* Thưa ông, vừa qua có ý kiến cho rằng, cơ chế xuất bản lịch bloc năm nay là phân bổ theo "quota", tức là trở lại sự độc quyền của Nhà nước như trước đây. Điều đó có đúng không?

- Các nhà xuất bản (NXB) có thể liên kết với nhau theo nhóm hay liên kết với các đối tác khác theo Luật Xuất bản. Về phát hành cũng vậy, các NXB có thể giao cho Tổng công ty Sách Việt Nam phát hành hoặc tự phát hành. Còn "quota" là cách gọi không đúng bản chất của sự việc...

Bày bán lịch bloc tại nhà sách Fahasa Biên Hòa.

Bất cứ một ngành sản xuất nào cũng phải có quá trình chuẩn bị, điều tra, nghiên cứu thị trường và đưa ra con số dự báo để định hướng sản xuất. Hơn nữa, lịch bloc là mặt hàng có giá trị sử dụng khá đặc thù về tính khoa học của những thông tin về ngày, tháng dương lịch và âm lịch Việt Nam. Mặt khác, xuất bản phẩm, trong đó có lịch bloc còn là một sản phẩm văn hóa, vừa phải đẹp về hình thức, vừa có giá trị và hấp dẫn, phong phú về nội dung. Nếu chỉ vì lợi nhuận thì ai đưa lịch đến vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo? Do đó, xin đừng nhìn nhận hoạt động xuất bản từ góc nhìn thuần túy kinh doanh vì lợi nhuận

Ngày 26-5, Ban Tuyên giáo Trung ương đã ra văn bản "đề nghị các cơ quan chủ quản NXB chỉ đạo các NXB phối hợp với Hội Xuất bản và cơ quan quản lý nhà nước xây dựng các phương án phù hợp, tạo sự hợp tác và hỗ trợ các NXB trong việc xuất bản lịch bloc hằng năm dưới sự điều hành của Hội Xuất bản Việt Nam và cơ quan quản lý nhà nước, đảm bảo thị trường lịch ổn định và phát triển". Đây là một chủ trương đúng đắn đúc rút từ thực tiễn 5 năm vừa qua.

* Thưa ông, vậy qua 5 vụ lịch vừa qua, có thể rút ra những ưu, nhược điểm gì?

- Về ưu điểm, sự đa dạng về mẫu mã tập trung ở loại lịch bloc khổ lớn (chiếm khoảng 5% tổng số lịch hàng năm), thu lợi nhuận cao. Về phát hành, vào cuối vụ, các nhà bán lẻ thường được hưởng chiết khấu cao. Việc mua bán cũng rất thuận lợi, ít dùng đến giấy tờ, hóa đơn.

Về những hạn chế thì nội dung ghi trên lịch đã có những sự cố nghiêm trọng, như: vụ lịch 2007, ngày 29 tết (âm lịch) đã in thành mồng 2 tết; những thông tin sai lệch về ngày sinh, ngày mất của một số người;  sai về ngày tiết và can, chi theo âm lịch. Thậm chí, có loại lịch còn in sai tên nước, quốc kỳ... của một số quốc gia.

Công tác quản lý nhà nước gặp rất nhiều khó khăn khi việc đăng ký kế hoạch xuất bản rất tùy tiện, có năm lên đến 150 triệu bloc nhưng khi nộp lưu chiểu thì thấp hơn thực tế sản xuất rất nhiều, gây thất thu thuế cho nhà nước; NXB không kiểm soát được số lượng in của đối tác liên kết và không thu được quản lý phí...

Về hiệu quả kinh tế, nhìn chung là thấp, chứa đựng nhiều rủi ro: Nhiều NXB và đối tác liên kết ế đọng hàng tỷ đồng; làm thất thu thuế; chỉ có một vài NXB và đối tác liên kết là tư nhân có lãi, dẫn đến biểu hiện thao túng, độc quyền... Về phát hành, nhiều vùng xa, vùng sâu không có lịch do phí vận chuyển cao, lợi nhuận thấp.

* Về cạnh tranh trong xuất bản lịch bloc, ý kiến của ông như thế nào?

- Tôi cho rằng các NXB và Hội Xuất bản Việt Nam đã thực thi đúng Luật Xuất bản và các luật khác có liên quan. Có ý kiến cho rằng có biểu hiện vi phạm luật cạnh tranh. Thực tế, nếu ngồi dự họp với các nhóm lịch và tiếp xúc với các tư nhân liên kết thì thông tin về số lượng in, về cơ cấu từng loại lịch họ còn giấu nhau, không tiết lộ. Họ đang cạnh tranh mạnh mẽ đấy chứ! Cạnh tranh ngay từ khi làm mẫu, thiết kế kỹ - mỹ thuật cũng có những "chiêu" riêng để đem lại lợi ích và thu hút đối với khách hàng. Trong phát hành, bên cạnh sự cạnh tranh cũng có những ưu đãi về chiết khấu đối với các địa phương xa. Sự ưu đãi này trên thực tế cũng là một cách cạnh tranh nhưng là cạnh tranh lành mạnh.     

Bảo Minh (thực hiện)