Tiến sĩ Nguyễn Thanh Long, Cục phó Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế):
Triển khai các biện pháp can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV

Từ ngày 24 đến 28-10, tại TP.Hồ Chí Minh, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Văn hóa - thông tin đã tổ chức khóa tập huấn về phòng chống HIV/AIDS dành cho phóng viên, biên tập viên và cán bộ Ban quản lý dự án phòng chống HIV/AIDS thuộc 10 tỉnh, thành phía Nam. Dịp này, phóng viên báo Đồng Nai đã có cuộc trao đổi với tiến sĩ (TS) Nguyễn Thanh Long, Cục phó Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) kiêm Phó giám đốc Ban quản lý dự án "Phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam".

TS Nguyễn Thanh Long

Từ ngày 24 đến 28-10, tại TP.Hồ Chí Minh, Bộ Y tế phối hợp với Bộ Văn hóa - thông tin đã tổ chức khóa tập huấn về phòng chống HIV/AIDS dành cho phóng viên, biên tập viên và cán bộ Ban quản lý dự án phòng chống HIV/AIDS thuộc 10 tỉnh, thành phía Nam. Dịp này, phóng viên báo Đồng Nai đã có cuộc trao đổi với tiến sĩ (TS) Nguyễn Thanh Long, Cục phó Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) kiêm Phó giám đốc Ban quản lý dự án "Phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam".  TS Nguyễn Thanh Long cho biết:

- Dự án "Phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam" do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ trong thời gian từ tháng 5-2005 đến tháng 6-2011 tại các viện ở trung ương và 20 tỉnh, thành trong cả nước (trong đó có Đồng Nai). Dự án do Bộ Y tế làm cơ quan chủ quản và được thực hiện bởi Cục Phòng chống HIV/AIDS. Đây là dự án được WB viện trợ không hoàn lại cho Chính phủ Việt Nam để triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS nhằm đạt được các mục tiêu của Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS ở Việt Nam đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020. Trong đó có các mục tiêu cụ thể như: triển khai các biện pháp can thiệp thích hợp cho các đối tượng thuộc nhóm có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV cao; nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của cộng đồng; hoàn thiện hệ thống đánh giá, giám sát chương trình; xây dựng mô hình lồng ghép về điều trị và dự phòng HIV/AIDS; tăng cường năng lực quản lý, chuyên môn trong công tác phòng chống HIV/AIDS.

* Nhưng thưa ông, vì sao tại mỗi địa phương thực hiện dự án này, nội dung hoạt động lại có sự khác nhau?

- Dựa vào điều kiện, tình hình thực tế và các thứ tự ưu tiên mà các địa phương thực hiện dự án có thể lựa chọn chương trình hành động cụ thể trong số 8 chương trình hành động được đưa ra. Khi thực hiện dự án này, các địa phương có vai trò chủ động rất cao trong tổ chức thực hiện. Do đó, có địa phương thực hiện chương trình chăm sóc và hỗ trợ người nhiễm, có địa phương thực hiện chương trình can thiệp giảm tác hại, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con hay chương trình tiếp cận điều trị...

* Một trong những chương trình khi thực hiện có những ý kiến khác nhau chính là chương trình triển khai dự án can thiệp giảm tác hại. Xin ông cho biết ý kiến về vấn đề này?

- Ở nước ta, lây nhiễm HIV hiện tại chủ yếu vẫn lây truyền qua con đường tiêm chích ma túy và nhóm mua bán dâm. Nếu ta ngăn chặn được tình trạng sử dụng ma túy và mua bán dâm thì tình hình nhiễm HIV sẽ giảm, góp phần quan trọng trong việc ngăn chặn lây nhiễm HIV. Nhưng thực tế, trong khi chưa thể ngăn chặn được ma túy, chưa có giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn mua bán dâm thì buộc lòng chúng ta phải áp dụng các biện pháp can thiệp giảm tác hại vào các nhóm người này. Nếu không có các biện pháp an toàn, họ sẽ lây nhiễm rồi tiếp tục lây lan cho nhiều người khác. Những người tham gia dự án này sẽ tìm mọi cách tiếp cận họ, nói với họ về các hành vi nguy cơ có thể gặp phải, đồng thời cho họ biết hành vi họ đang thực hiện có thể có hại đối với chính họ và đối với cộng đồng. Sau khi các đối tượng nhận thức được các hành vi có hại thì ta hướng dẫn họ thực hiện các hành vi an toàn. Nếu họ có khó khăn thì ta có thể cung cấp hoặc tạo điều kiện cho họ có thể dễ dàng mua các phương tiện này (bao cao su, bơm kim tiêm sạch...) trên thị trường.

Dù cũng còn những ý kiến khác nhau nhưng qua thực tế ở Việt Nam và thế giới thì đây không phải là hành vi tiếp tay cho mại dâm, ma túy bởi các hoạt động tiếp cận đối tượng và hướng dẫn họ có các hành vi an toàn đều không làm tăng tình trạng sử dụng ma túy và mua bán dâm. Đó là chưa kể qua quá trình tiếp cận, tuyên truyền vận động, nếu làm tốt ta có thể giúp họ từ bỏ con đường ấy. Trong thực tế, nước ta đã triển khai được một số mô hình như: chương trình can thiệp giảm thiểu tác hại cho nhóm nghiện chích ma túy ở 21 tỉnh, thành trong cả nước; chương trình phát bao cao su đã triển khai gần 30 tỉnh, thành phố. Kết quả của chương trình này đã góp phần vào việc khống chế tỷ lệ lây nhiễm HIV.

 * Từ ngày 1-1-2007, khi Luật Phòng, chống HIV/AIDS có hiệu lực thì liệu có giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong phối hợp thực hiện chương trình can thiệp giảm tác hại?

- Luật này đã được Quốc hội thông qua ngày 29-6-2006 và sẽ có hiệu lực từ 1-1-2007. Luật đã ghi rõ chấp nhận cho triển khai các biện pháp can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV, được triển khai trong các nhóm đối tượng có hành vi nguy cơ cao thông qua các chương trình, dự án phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội. Luật đã xác định rõ các biện pháp can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV là: tuyên truyền, vận động, khuyến khích sử dụng bao cao su, bơm kim tiêm sạch, điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế và các biện pháp can thiệp khác nhằm tạo điều kiện cho việc thực hiện các hành vi an toàn để phòng ngừa lây nhiễm HIV.

 Lâu nay, khó khăn lớn nhất của chương trình giảm tác hại là mâu thuẫn giữa các văn bản quy phạm pháp luật có tính pháp lý liên quan; chưa có sự đồng thuận cao của các cấp lãnh đạo; vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau do đây là hoạt động liên quan đến ma túy, mại dâm... Tôi tin tưởng rằng khi luật có hiệu lực sẽ góp phần giải quyết vấn đề pháp lý trong can thiệp giảm thiểu tác hại, cho phép chúng ta triển khai biện pháp này một cách thuận lợi hơn. Khi đó, công tác phòng lây nhiễm HIV cũng như thực hiện các chương trình của dự án "Phòng chống HIV/AIDS ở Việt Nam" sẽ tiếp tục đạt được kết quả cao, góp phần thực hiện tốt mục tiêu chung của Chiến lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS ở nước ta đến năm 2010 và tầm nhìn 2020.

* Xin cảm ơn ông!

Kim Tuấn (thực hiện)