Ngày 1-3-1948, Chi đội 10, lực lượng vũ trang Đồng Nai đã đánh trận phục kích giao thông trên quốc lộ 20, đoạn thuộc xã La Ngà (huyện Định Quán), gây cho thực dân Pháp tổn thất nặng nề. Trận thắng La Ngà đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của lực lượng vũ trang Đồng Nai cả về chiến lược và chiến thuật, góp phần làm phong phú kho tàng nghệ thuật quân sự độc đáo của Việt Nam.
Ngày 1-3-1948, Chi đội 10, lực lượng vũ trang Đồng Nai đã đánh trận phục kích giao thông trên quốc lộ 20, đoạn thuộc xã La Ngà (huyện Định Quán), gây cho thực dân Pháp tổn thất nặng nề. Trận thắng La Ngà đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của lực lượng vũ trang Đồng Nai cả về chiến lược và chiến thuật, góp phần làm phong phú kho tàng nghệ thuật quân sự độc đáo của Việt Nam.
* Nắm chắc thông tin tình báo
Đứng trên vùng đất chiến trường xưa, nơi đã diễn ra trận đánh lịch sử cách đây 65 năm, ông Phạm Quý Ngọc, Phó bí thư thường trực Huyện ủy Định Quán phấn khởi cho biết, 65 năm qua, kế thừa và tiếp nối truyền thống của chiến thắng La Ngà, quân dân huyện Định Quán đã không ngừng vượt qua mọi khó khăn, thử thách, tích cực thi đua lao động sản xuất, vươn lên xây dựng huyện. Từ một vùng đất nghèo, mang đầy thương tích của chiến tranh, đến nay Định Quán đã trở thành một huyện kinh tế - văn hóa - xã hội phát triển, đời sống nhân dân trong huyện ngày càng được cải thiện.
 |
| Làm chủ trận địa La Ngà trong trận tập kích ngày 1-3-1948. |
Bồi hồi nhớ lại trận đánh ngày xưa, ông Dương Minh Hên, nguyên Chính trị viên Phân đội 6, Chi đội 10, người trực tiếp tham gia trận đánh phục kích La Ngà kể lại, năm 1946, sau nhiều trận đánh giao thông, trình độ tác chiến của Chi đội 10 ngày càng được nâng lên, nên được giao nhiệm vụ đẩy mạnh các hoạt động đánh giao thông, làm phá sản chủ trương bình định “tách Nam bộ ra khỏi cuộc chiến tranh” của thực dân Pháp, góp phần hạn chế sự chi viện của quân Pháp cho chiến trường miền Trung và miền Bắc.
Giữa năm 1947, Ban Chỉ huy Chi đội 10 nhận được thông tin tình báo, vào đầu tháng 3-1948, quân Pháp sẽ tổ chức một hội nghị tại Đà Lạt để thảo luận việc thành lập Chính phủ bù nhìn Bảo Đại. Tham gia hội nghị, nhiều đoàn xe quân sự chở quan chức cao cấp của Pháp ở Sài Gòn sẽ lên Đà Lạt. Ban Chỉ huy Chi đội 10 quyết định đánh một trận phục kích trên quốc lộ 20 để tiêu diệt phần lớn sinh lực địch và làm thất bại âm mưu thành lập chính phủ bù nhìn của Pháp. Việc chọn trận địa phục kích trên quốc lộ 20 đánh một trận phủ đầu vào quân Pháp, tiêu diệt nhiều quan chức cao cấp Pháp sẽ gây được tiếng vang lớn có lợi cho quân ta, là việc làm hết sức cấp bách.
Quốc lộ 20 là con đường chiến lược nối Sài Gòn - Đà Lạt. Đoạn đầu của quốc lộ 20 nối quốc lộ 1 tại ngã ba Dầu Giây. Hai bên đường, đoạn từ Dầu Giây lên Đà Lạt có nhiều đồn điền cao su và rừng rậm bạt ngàn. Ở km 101 là cầu La Ngà, km 115 là thị trấn Định Quán. Tại những nơi này, quân Pháp bố trí một đồn lính canh giữ. Để giành thắng lợi trong trận này, Ban Chỉ huy Chi đội 10 quyết định chọn trận địa phục kích tại km 104, cách đồn La Ngà 3km về phía Sài Gòn, cách đồn Định Quán 2km về phía Đà Lạt. Chọn trận địa tại khu vực này sẽ có lợi cho việc phục kích và rút lui của bộ đội.
Chuẩn bị cho trận đánh, cuối năm 1947, Chi đội 10 gấp rút chuẩn bị hậu cần và phân công lực lượng theo dõi, nắm chắc quy luật đi lại của địch trên quốc lộ 20. Qua đó, quân ta biết được, hàng tuần có 4 chuyến xe quân sự Pháp qua lại trên đường, trong đó có 2 chuyến đi từ Sài Gòn lên Đà Lạt vào thứ hai và thứ năm, 2 chuyến ngược lại vào thứ ba và thứ sáu. Mỗi chuyến có từ 40-70 xe, xe này cách xe kia khoảng 100m, xe quân sự xen kẽ với xe chở khách. Các đoàn xe đều có một đại đội bộ binh hộ tống, được trang bị các loại vũ khí mạnh.
* Trận quyết chiến trên quốc lộ 20
Ông Nguyễn Xuân Mai, nguyên Chính trị viên đại đội thuộc Tiểu đoàn 303 Thủ Biên, đơn vị tăng cường cho Chi đội 10, tham gia đánh chặn đường quân Pháp ở khu vực Dầu Giây, nhớ lại, cuối tháng 12-1947, công tác chuẩn bị cho trận đánh hoàn tất, kế hoạch tác chiến được phê duyệt. Theo đó, Chi đội 10 quyết định chia trận địa phục kích thành 3 khu vực. Khu vực A từ km 111 đến km 113, do Đại đội B, Quốc vệ đội Xuân Lộc và dân quân du kích huyện Xuân Lộc đảm trách, có nhiệm vụ khóa đầu đoàn xe, tiêu diệt bộ phận lính Pháp hộ tống mở đường và chặn đánh viện binh từ Định Quán kéo xuống. Khu vực B, từ km 107 đến km 111 (đoạn giữa), do Đại đội C và một bộ phận Liên quân 17 đảm trách, có nhiệm vụ chia cắt, tiêu diệt toàn bộ quân địch di chuyển trong khu vực. Khu vực C, từ km 104 đến km 107 (phía cầu La Ngà), được giao cho Đại đội A đảm trách, có nhiệm vụ khóa đuôi, tiêu diệt địch và đánh quân tiếp viện từ đồn La Ngà lên.
 |
| Tượng đài chiến thắng La Ngà. |
Chi đội 10 còn bố trí một tổ đặc nhiệm xây dựng trận địa nghi binh cách phía Đông quốc lộ 20 bốn cây số nhằm đánh lạc hướng máy bay địch. Các lực lượng khác cùng một trung đội thuộc Đại đội C được giao nhiệm vụ quấy rối, ngăn chặn, đánh địch trên quốc lộ 1, từ Hố Nai đến ngã ba Dầu Giây, buộc đoàn xe của địch phải giảm tốc độ di chuyển, sao cho đoàn xe đến trận địa phục kích khoảng 15-16 giờ, thời điểm có nhiều sương mù, hạn chế được tầm hoạt động của máy bay địch và lực lượng viện binh từ Biên Hòa lên.
Sáng 1-3-1948, đúng như tin tình báo, đoàn xe quân sự Pháp gồm 70 chiếc từ Sài Gòn đã xuất phát sớm. Vừa qua khỏi Biên Hòa, đoàn xe đã phải dừng lại nhiều lần để dọn dẹp những chướng ngại vật do du kích bố trí trên đường. Khi đoàn xe đến khu vực La Ngà thì trời đã về chiều, chậm khoảng 3 giờ so với kế hoạch.
Ông Dương Minh Hên nhớ lại, đến hơn 15 giờ, bộ phận đi đầu đoàn xe lần lượt đi qua trận địa phục kích ở khu vực C và khu vực B. Khi chiếc thiết giáp mở đường vừa đến khúc cua trái của khu vực phục kích A, 3 quả địa lôi bộ đội cài sẵn phát nổ, hất tung chiếc xe thiết giáp cùng 2 xe chở lính hộ tống; viên chỉ huy đoàn xe cùng bộ phận thông tin chết tại chỗ. Mất liên lạc vô tuyến, các xe phía sau vẫn tiếp tục tiến lên và dồn cục tại khu trận địa A. Các chiến sĩ Đại đội B cùng Quốc vệ đội Xuân Lộc dùng hỏa lực tiêu diệt tiếp chiếc xe chở lính hộ tống thứ 3 và đồng loạt xông ra đường đánh giáp chiến với giặc.
Bị bất ngờ, quân địch tê liệt hoàn toàn. Tại khu vực B, quân địch rơi vào thế lúng túng chống đỡ. Quân ta chủ động tấn công, đốt cháy 28 xe, tiêu diệt 55 tên lính hộ tống. Tại khu vực C, cuộc chiến đấu diễn ra quyết liệt. Sau 10 phút giao tranh, bộ đội ta phá hủy 16 xe chở lính, vô hiệu hóa 13 xe vận tải và diệt một số tên địch.
Theo ông Dương Minh Hên, trận đánh giao thông La Ngà kéo dài trong 50 phút, quân ta thiêu hủy 59 xe quân sự, bắt sống 200 tù binh, tiêu diệt 150 lính lê dương hộ tống, 25 sĩ quan chỉ huy, thu nhiều vũ khí và đồ dùng quân sự. Trận đánh đã gây chấn động dư luận Việt Nam và thế giới lúc bấy giờ, khiến quốc hội Pháp chất vấn chính phủ về trận La Ngà. Viên Đại tá Talles, Chỉ huy trưởng khu vực Đồng Nai thượng phải tự tử.
Đức Việt
