Khi người dân thực hiện quyền giám sát
Bài 1: Để xứng đáng là đại diện nhân dân

Trong hệ thống pháp luật của nước ta hiện nay, công tác thanh tra nhân dân (TTND) là hoạt động quan trọng trong cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát; là phương thức thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Thực tế cho thấy, ở nơi nào làm tốt công tác TTND thì nơi đó hạn chế được tiêu cực, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương...

Trong hệ thống pháp luật của nước ta hiện nay, công tác thanh tra nhân dân (TTND) là hoạt động quan trọng trong cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát; là phương thức thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Thực tế cho thấy, ở nơi nào làm tốt công tác TTND thì nơi đó hạn chế được tiêu cực, qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương...

"Thanh tra nhân dân có làm tốt công việc thì cũng chính là nhờ tai mắt của nhân dân"- ông Nguyễn Văn Hóa (ngụ ở xã Tân An, huyện Vĩnh Cửu) đã nhận xét như vậy sau nhiều năm đảm nhiệm vai trò Trưởng ban TTND xã.

* Nhờ biết lắng nghe dân

Về thăm giáo xứ Gò Xoài (ấp Bình Chánh, xã Tân An) trong những ngày này, chúng tôi nghe người dân nơi đây bày tỏ sự phấn khởi vì con đường đi vào khu dân cư nay đã được trải nhựa khang trang. Theo quan sát của chúng tôi, tuy chỉ là con đường ngắn dẫn vào khu dân cư nhưng con đường này được thi công khá chắc chắn. Người dân địa phương cho hay, đường Gò Xoài có chiều dài khoảng 1km với kinh phí xây dựng hơn 800 triệu đồng, trong đó người dân đóng góp 200 triệu và phần còn lại từ nguồn kinh phí của Nhà nước. Dù đây là con đường do Nhà nước và nhân dân cùng làm nhưng khi khởi công, đơn vị thi công đã dùng đá non để đổ nền đường. Sự việc bị người dân phát hiện, báo với Ban TTND xã. Sau khi xin ý kiến của Đảng ủy và UBND xã, Ban TTND xã Tân An tiến hành xác minh, qua đó nhận thấy phản ánh của người dân là đúng nên đề nghị đơn vị thi công phải dùng loại đá tốt hơn để làm đường. Giờ đây, con đường mới được hoàn thành, chất lượng đảm bảo làm cho người dân hết sức phấn khởi. "Nhờ phát hiện của người dân cùng với tiếng nói của Ban TTND cũng như sự tiếp thu, sửa chữa nghiêm túc của đơn vị thi công, con đường bây giờ mới "ngon" như vậy..." - một người dân ở khu dân cư này cho biết.

Ông Đoàn Ngọc Tuấn - Trưởng ban thanh tra nhân dân xã Tân An.

Về xã Tân An, chúng tôi còn được nghe nhiều câu chuyện kể về Ban TTND xã xung quanh việc phát hiện các vụ việc sai phạm, thu hồi về cho nhà nước và trả lại cho nhân dân hàng trăm triệu đồng bị chiếm dụng. Điển hình như vụ "xóa đồng hồ điện kế tổng" tại 12 tổ điện trên địa bàn xã để ngành điện bán điện trực tiếp đến từng hộ, một số nhân viên của chi nhánh điện Trị An yêu cầu mỗi hộ dân có nhà ở cách đường điện hạ thế 30m trở lên phải đóng 400 ngàn đồng để "mua" trụ điện. Sự việc này được người dân phản ảnh với các thành viên của Ban TTND xã. Qua kiểm tra, Ban TTND xã khẳng định việc làm của các nhân viên ngành điện là không đúng với quy định của pháp luật nên báo cáo lên UBND xã. Và, khi chính quyền địa phương có ý kiến với ngành điện thì các nhân viên nêu trên buộc phải trả lại tiền đã thu không đúng cho dân. Cũng trong vụ "xóa đồng hồ điện kế tổng", Ban TTND xã Tân An còn kiến nghị UBND xã thu hồi khoảng 360 triệu đồng tiền quỹ còn tồn đọng do người dân ở các tổ điện đóng góp để xây dựng đường điện sinh hoạt trong thời gian trước đây, để trả lại cho 1.279 hộ dân.

Hội Chữ thập đỏ xã Tân An có gần 100 hội viên. Thời gian qua, mỗi khi có hội viên qua đời, mỗi hội viên tự nguyện đóng 4.000 đồng để góp phần lo cho đám tang của hội viên. Việc làm trên được hội viên và nhân dân đồng tình ủng hộ, qua đó góp phần giảm bớt gánh nặng cho gia đình hội viên khi gặp hữu sự. Tuy nhiên, có một điều khiến hội viên không bằng lòng là cứ có mỗi đám tang, ông chủ tịch Hội lại tự ý trích bớt 300 ngàn đồng (từ tiền hỗ trợ đám tang) để sung vào quỹ hội. Qua kiểm tra của Ban TTND xã cho thấy, chính ông chủ tịch hội đã lấy số tiền quỹ này chi cho công tác phí của mình, nên Ban TTND đã báo cáo, đề nghị UBND xã chấn chỉnh lại việc làm của Hội Chữ thập đỏ xã. Cũng từ phản ảnh của nhân dân, khi kiểm tra việc thu chi tiền quỹ của Hội Người cao tuổi xã, Ban TTND xã phát hiện hội này đã cho vay không đúng quy định (không có hồ sơ chứng từ) với số tiền gần 40 triệu đồng. Ngoài ra, hội này còn để thâm hụt hơn 9 triệu đồng tiền quỹ...

Thời gian qua, Ban TTND ở xã Tân An có nhiều nỗ lực, phát hiện nhiều vụ việc sai phạm, được Đảng ủy, chính quyền và mặt trận đánh giá cao nhưng không vì thế mà các thành viên trong ban tỏ ra tự mãn. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Hóa, nguyên Trưởng ban TTND xã, người được Ủy ban MTTQVN tỉnh tặng bằng khen vào tháng 11 vừa qua vì có thành tích tiêu biểu trong công tác này cho rằng, tất cả những vụ việc nêu trên đều do chính người dân phát hiện, phản ảnh. Người cán bộ TTND chỉ đứng ra thay mặt và đại diện người dân kiểm tra, giám sát. "Thanh tra nhân dân làm được việc chính là nhờ tai mắt của nhân dân"- ông Hóa nói.

* Vì lợi ích chung, không ngại va chạm

Ông Đoàn Ngọc Tuấn, Trưởng ban TTND xã Tân An năm nay gần 70 tuổi, mái tóc đã trắng như cước nhưng đôi mắt của ông vẫn còn tinh anh. Nhiều năm gắn bó với công tác Mặt trận cũng như TTND, ông Tuấn là người được đánh giá có nhiều kinh nghiệm trong công tác TTND. Tâm sự với chúng tôi, ông bộc bạch rằng, cũng vì nhiệm vụ mà ông đã làm mất lòng không ít người. Thậm chí, có người trước đây khá thân thiết với ông nhưng sau khi bị kiểm tra phát hiện sai phạm, bị đề nghị các cơ quan chức năng xử lý đã quay lại tỏ thái độ hiềm khích với ông cũng như các đồng sự của ông. Nhưng ông Tuấn không vì điều đó mà cảm thấy nao núng. Bởi theo ông, mục đích của việc giám sát là vì lợi ích chung, do đó nếu sợ hiềm khích mà bỏ qua thì vô tình tiếp tay cho những sai phạm. "Khi chúng tôi đi giám sát, có người nghĩ chúng tôi cố tình soi mói họ. Trên thực tế, công tác TTND không chỉ đi tìm cái sai, mà quá trình giám sát nếu thấy đơn vị, cá nhân nào làm tốt thì chúng tôi đề nghị tuyên dương, khen thưởng"- ông Tuấn nói.

Con đường Gò Xoài do nhà nước và nhân dân cùng làm.

Xung quanh câu chuyện này, chúng tôi được biết trong năm 2010, khi giám sát hoạt động của Hội Phụ nữ xã, Ban TTND xã nhận thấy hội quản lý có hiệu quả đối với các nguồn vốn của nhà nước ủy thác để giúp hội viên vay phát triển kinh tế. Bên cạnh nguồn vốn của nhà nước, Hội Phụ nữ xã còn vận động hội viên tích cực giúp nhau làm kinh tế, cải thiện đời sống. Trước những việc làm thiết thực của hội, Ban TTND xã đã kiến nghị Đảng ủy, chính quyền và mặt trận khen thưởng Ban chấp hành Hội Phụ nữ xã.

Khi được hỏi về những khó khăn, trở ngại trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, ông Tuấn nói: "Thật ra, chẳng có chuyện gì thực sự dễ dàng, và đối với công tác thanh tra những vụ việc có sai phạm thì càng gặp nhiều khó khăn. Nhưng khi đã xác định phải làm, chúng tôi sẽ cố gắng làm cho được việc để không phụ lòng tin của nhân dân".

Thống Nhất