Giữ thềm lục địa của Tổ quốc
Bài 1: Những "cột mốc" chủ quyền trên thềm lục địa Tổ quốc

Giữa đại dương mênh mông, cách đất liền hàng ngàn km, có những ngôi nhà giàn nhỏ bé bốn mùa dầm chân trong nước biển mặn. Đó là các trạm kinh tế - khoa học - dịch vụ DK1 (thường gọi tắt nhà lô hay nhà chòi, nhà giàn) đóng trên thềm lục địa Tổ quốc. Đó là nơi chốt giữ của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 Vùng B Hải quân.

Giữa đại dương mênh mông, cách đất liền hàng ngàn km, có những ngôi nhà giàn nhỏ bé bốn mùa dầm chân trong nước biển mặn. Đó là các trạm kinh tế - khoa học - dịch vụ DK1 (thường gọi tắt nhà lô hay nhà chòi, nhà giàn) đóng trên thềm lục địa Tổ quốc. Đó là nơi chốt giữ của cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 Vùng B Hải quân.

Nhà giàn DK1 vững vàng trên thềm lục địa Tổ quốc.

Nắng cũng như mưa, ngày cũng như đêm, mùa biển lặng cũng như mùa giông bão, cán bộ, chiến sĩ nhà giàn DK1 phải gồng mình chịu sự khắc nghiệt của thời tiết quanh năm nắng gió và nỗi nhớ đất liền luôn canh cánh, trào dâng trong lòng. Nhưng vượt lên trên những khó khăn trở ngại ấy là tinh thần kiên cường bám trụ, vững vàng nơi đầu sóng ngọn gió của những người lính mang trên mình nhiệm vụ giữ thềm lục địa của Tổ quốc. 

* "Bia chủ quyền sống" trên biển

Trước yêu cầu bảo vệ vùng biển thềm lục địa Tổ quốc, ngày 5-7-1989, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) giao cho Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Hải quân, Bộ Tư lệnh Công binh thăm dò khảo sát và xây dựng các nhà nổi trên các bãi đá san hô ngầm khu vực thềm lục địa lãnh hải nước ta, từ bãi cạn Ba Kè (giáp quần đảo Trường Sa) đến bãi cạn Cà Mau (biển Cà Mau của tỉnh Minh Hải, nay là tỉnh Cà Mau - vùng tiếp giáp với biển Malaysia và Philippine)... Từ đó, các nhà giàn giữa biển khơi đã lần lượt ra đời, với chức năng, nhiệm vụ là canh giữ vùng biển, vùng trời, làm tiêu và làm chỗ dựa cho ngư dân ra khai thác, đánh bắt hải sản, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu bảo vệ vùng biển, vùng trời thềm lục địa của Tổ quốc.

 Các nhà giàn được kết cấu bằng thép do Bộ Tư lệnh Công binh xây dựng có sức bền lâu dài và chịu sự khắc nghiệt của thời tiết như gió to, bão lớn đến cấp 10-11. Nhà có chân cũng bằng thép cắm sâu xuống tận những rạn san hô dưới đáy biển. Nhà giàn được chia thành nhiều tầng, nhiều khối để sinh hoạt và học tập, với diện tích sử dụng hàng trăm m2/tầng. Mùa sóng bão, nhà rung lắc nhưng không chao đảo và không dễ gì đổ được. Theo quy định, khi có bão to, hiện tượng nhà rung lắc mạnh thì cán bộ, nhân viên được lệnh chuyển xuống tàu an toàn.

Hiện nay, trên vùng biển thềm lục địa Bà Rịa - Vũng Tàu cũng có những nhà giàn như thế, tạo thành một vành đai chiến hào đảo thép trên biển. Mỗi nhà giàn như một "pháo đài" vững chắc. Trên đó là những người trẻ tuổi ngày đêm quan sát, phát hiện mục tiêu lạ để "mời" ra khỏi vùng biển được phân công. Đó là cán bộ, chiến sĩ tiểu đoàn DK1 Vùng 2 Hải quân - những người mà anh em gọi nửa đùa nửa thật: "Bia chủ quyền sống" trên biển. Những "tấm bia" ấy không chỉ gồng mình với điều kiện khắc nghiệt, mà còn phải chịu đựng nỗi nhớ nhà, nhớ đất liền. Nhưng vượt lên trên trở ngại về cách trở không gian, thời gian, khó khăn gian khổ, thiếu thốn là tinh thần trụ vững kiên cường nơi đầu sóng ngọn gió.

* Khó khăn không nói hết bằng lời

Vùng biển thềm lục địa Tổ quốc được coi là "vùng biển bão tố". Thời tiết ở đây chia làm 2 mùa rõ rệt. Mùa biển lặng từ tháng 4 - 10 hàng năm; mùa bão tố từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau. Nắng gió đã làm cho làn da của những người lính ở đây đen sạm, rắn chắc. Những cái tên thân thương "Nhật da chum", "Hạnh da màu", "Thủy Ăng-gô-la"...  cũng bắt nguồn từ cái nắng như thiêu như đốt ấy.

Rau xanh ở nhà giàn DK1 được trồng trên các máng gỗ từ đất liền mang ra.

Những thứ ở đất liền rất đỗi bình thường như rau xanh và nước ngọt thì ở đây lại cực kỳ hiếm hoi và quý giá. Do khí hậu ở đây vô cùng khắc nghiệt, việc trồng rau xanh phải được ươm trong máng gỗ, làm "nhà" cho "rau ở", gió chiều nào phải che chiều ấy để rau không bị quật gãy. Bây giờ, nhà giàn nào cũng có rau xanh tươi tốt, nhưng nó vẫn được xem là "hàng" hiếm! Một nhà giàn có hơn chục bồn rau, gọi là nhiều nhưng phải tiết kiệm ăn dần. Mọi người thường gọi lính nhà giàn là "hai thừa, ba thiếu, ba khát". Đó là thừa nắng, thừa gió; thiếu rau xanh, thiếu nước ngọt, thiếu báo chí; khát thư nhà, khát văn công và khát hơi ấm đất liền.

So với đảo Trường Sa, nước ngọt ở các nhà giàn cực kỳ hiếm và quý. Ở Trường Sa, nước ngọt được các chiến sĩ đào giếng lấy lên từ lòng núi, còn ở nhà giàn, nước ngọt được mang ra từ đất liền và hứng từ mưa trời là chủ yếu. Với mỗi nhà giàn, những khối nước dự trữ giữa biển khơi ấy khó có thể đủ cho hơn chục con người dùng trong 6 tháng mùa khô. Vì thế, chỉ huy các nhà giàn thường lên "kế hoạch tắm" cho bộ đội. Mùa mưa, hai ngày tắm 1 lần, còn mùa khô tuần tắm 2 lần. Có nhà giàn giao cho người quản lý bếp ăn đong nước sẵn trong can nhựa, mỗi người một tuần được dùng 1 can 30 lít nước cho cả tắm, giặt. Nước thừa dồn vào một thùng để tưới rau, miễn là không lẫn xà bông và nước mặn. Bắt đầu từ tháng 10 dương lịch là phải tắm theo kế hoạch, một người chỉ được tắm 2 lần/tuần. Nhiều cán bộ, chiến sĩ nhà giàn tiết kiệm nước thừa để tưới rau bằng cách "tắm tiên". Nhiều hôm, sau khi huấn luyện, anh em rủ nhau ra tắm gió, kỳ ghét bở như vỏ khoai lang, hoặc nhảy ùm xuống biển tắm, nước ngọt chỉ tráng qua người.

Nếu anh em chiến sĩ ở Trường Sa "khát" văn công một thì lính ở các nhà giàn DK1 "khát" văn công mười. Vì ở Trường Sa, cứ tháng 4, tháng 5 hàng năm, đến hẹn văn công lại ra biểu diễn cho bộ đội xem, nhưng đối với các nhà giàn DK1, được xem văn công biểu diễn là vô cùng hiếm hoi. Những nhà giàn ở cụm Quế Đường, Ba Kè có thể một năm được xem văn công một lần, đối với chiến sĩ các nhà giàn Tư Chính, Phúc Nguyên, Cà Mau thì 3-4 năm, thậm chí 5 năm mới được xem văn công một lần. Nhân viên Đặng Văn Anh (ở nhà giàn Tư Chính) thổ lộ: "Đã lâu rồi chưa một lần nhìn thấy con gái, chưa một lần cầm tay con gái. Chỉ cần nói có văn công là cả trạm thấp thỏm đợi chờ nhiều đêm không ngủ, mong từng ngày, từng giờ đoàn đến"...

Mai Thắng