Đồng Nai có nhiều tiềm năng về nuôi trồng, đánh bắt thủy sản. Thế nhưng, do cuộc sống nên nhiều người bất chấp pháp luật, bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe đã đánh bắt thủy sản bằng thuốc nổ, rải chất độc và phổ biến nhất là bằng xung điện... nên lượng cá, tôm ngoài tự nhiên đã dần cạn kiệt, có loài gần như tuyệt chủng.
Đồng Nai có nhiều tiềm năng về nuôi trồng, đánh bắt thủy sản. Thế nhưng, do cuộc sống nên nhiều người bất chấp pháp luật, bất chấp sự nguy hiểm đến tính mạng, sức khỏe đã đánh bắt thủy sản bằng thuốc nổ, rải chất độc và phổ biến nhất là bằng xung điện... nên lượng cá, tôm ngoài tự nhiên đã dần cạn kiệt, có loài gần như tuyệt chủng.
* Sử dụng điện hủy diệt thủy sản
Ông Tô Xuân Tuyên, Trưởng phòng quản lý, khai thác bảo vệ nguồn lợi thủy sản (thuộc Chi cục thủy sản Đồng Nai) cho biết, do cuộc sống còn nhiều khó khăn, không có vốn để đầu tư phương tiện đánh bắt, khai thác nguồn lợi thủy sản nên nhiều người đã chọn cách đánh bắt tôm, cá theo kiểu hủy diệt. "Nơi nào có sông rạch, ao hồ là có người tìm đến khai thác. Họ dùng bất cứ phương tiện đã bị nghiêm cấm như lưới mắt nhỏ, xung điện, thuốc độc, thuốc nổ… để đánh bắt cá, tôm. Cơ quan chức năng dù có bố trí hết lực lượng tuần tra cũng không cách nào phát hiện, xử lý xuể"- ông Tuyên nói. Những năm trước đây, người đánh bắt cá tôm không ngại ngần dùng thuốc nổ ném xuống sông suối, ao hồ để tận thu nguồn lợi thủy sản. Tuy nhiên, do sử dụng thuốc nổ gặp nhiều rủi ro, nguy hiểm lại dễ bị cơ quan chức năng truy bắt ráo riết nên gần đây nhiều người đã chuyển sang cách đánh bắt bằng hình thức dùng xung điện hoặc hòa thuốc độc đổ vào nguồn nước để tận thu tôm, cá.
 |
| Đánh bắt cá bằng xung điện trên sông Đồng Nai (đoạn chạy qua phường Quyết Thắng, TP.Biên Hòa). |
Chỉ cần bỏ ra từ vài trăm ngàn đến hơn 1 triệu đồng, các "ngư tặc" có thể tậu cho mình một bộ xung điện gồm bình ắc quy, máy biến áp xách tay mang trên người hoặc diamo phát điện gắn trên ghe. Việc tậu bộ xung điện cũng không quá khó, người có nhu cầu chỉ cần đặt hàng ở các tiệm lắp ráp, sửa chữa điện tử là được đáp ứng ngay. Theo thống kê chưa đầy đủ của Công an Đồng Nai, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 360 cơ sở và cá nhân lắp ráp, sử dụng dụng cụ xung điện trong việc đánh bắt cá tôm, chủ yếu tập trung ở TP.Biên Hòa và các huyện: Định Quán, Long Thành, Nhơn Trạch - những địa phương có sông Đồng Nai chạy qua.
Hiện nay, những "điểm nóng" về đánh bắt thủy sản theo cách hủy diệt trên địa bàn phải kể đến các xã như: Phước An, Long Thọ (huyện Nhơn Trạch); Trị An, Mã Đà (huyện Vĩnh Cửu); Phú Cường, Bến Nôm, Phú Ngọc, Thanh Sơn (huyện Định Quán) và một số địa phương ven sông Đồng Nai thuộc địa bàn TP.Biên Hòa... Tại những nơi này, chúng tôi từng gặp nhiều người mang vác, vận chuyển các phương tiện đánh bắt đủ loại bằng xung điện đang tận thu cá, tôm vốn ít ỏi còn sống sót trong thiên nhiên. Theo Luật Điện lực, việc sử dụng xung điện để đánh bắt cá tôm là vi phạm pháp luật, có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự. Còn cán bộ của Chi cục thủy sản thì cho biết, việc sử dụng xung điện để đánh bắt thủy sản là cùng lúc vừa tàn sát hàng loạt tôm, cá trong vùng có tác động của dòng điện, vừa tàn sát môi trường thủy sinh, hủy hoại thức ăn của các loại khác cùng sống dưới nước. Nhiều loài cá, tôm dù may mắn thoát khỏi cái chết cũng mang dị tật không thể sinh sản và phát triển được nữa.
* Xử lý khó khăn
Ghi nhận của các địa phương cho thấy, vi phạm trong việc dùng chất nổ, thuốc độc, xung điện để khai thác cá, tôm đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên các ao, hồ, sông, suối... gây ảnh hưởng, suy thoái nghiêm trọng cho các loài thủy sản trong tự nhiên. Tuy nhiên, việc xử lý các vi phạm này của cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn và chưa đạt hiệu quả như mong muốn.
Ông Tô Xuân Tuyên cho biết, từ năm 1998, sau khi có Chỉ thị 01 của Thủ tướng Chính phủ về việc nghiêm cấm sử dụng chất nổ, chất độc, xung điện để khai thác thủy sản, cơ quan chức năng đã áp dụng nhiều biện pháp để triển khai, thực hiện chỉ thị này. Theo phân cấp thì hiện nay, Chi cục thủy sản có trách nhiệm quản lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên lưu vực sông Đồng Nai, hồ Trị An và khu vực rừng ngập mặn. Đối với hệ thống ao, hồ, sông, suối nội đồng thì giao cho các địa phương chịu trách nhiệm quản lý.
 |
| Đối tượng này dùng bình điện để đánh bắt cá trên hồ khai thác đá ở xã Long An (huyện Long Thành) |
Những năm qua, lực lượng làm công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản cơ sở đã phối hợp tốt với các cơ quan chức năng trong việc tuần tra, kiểm soát bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên các khu vực được giao quản lý, bảo vệ. Ngoài việc các địa phương chủ động cử lực lượng kiểm tra thường xuyên ở địa phương mình thì trong năm 2009, Chi cục thủy sản đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức lập đoàn kiểm tra 2 lần trên vùng rừng ngập mặn ở hai huyện: Long Thành, Nhơn Trạch. Qua đó, đã phát hiện 19 vụ vi phạm, trong đó có 9 vụ dùng xung điện để khai thác thủy sản. 6 tháng đầu năm 2010, Chi cục thủy sản cũng đã tổ chức 25 đợt kiểm ngư trên toàn địa bàn tỉnh, qua đó đã phát hiện 92 trường hợp vi phạm (gồm 12 trường hợp dùng xung điện, 7 trường hợp dùng mắc lưới có kích thước không phù hợp, 15 trường hợp không có giấy phép khai thác thủy sản...). Việc phát hiện các vi phạm đã khó, nhưng xử lý càng không dễ. Khi bắt quả tang, lực lượng kiểm tra phải lập biên bản vi phạm, tạm giữ tang vật. Công việc này nếu được thực hiện trên đất liền không khó, nhưng trên sông nước là vấn đề nan giải, nhất là sự chống đối, bất hợp tác của đối tượng vi phạm.
Ông Tô Xuân Tuyên còn cho biết, hiện nay mức phạt trong các vụ vi phạm quy định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản là khá cao, từ 500 ngàn đồng đối với loại xung điện xách tay, từ 2-20 triệu đồng đối với loại ghe, thuyền gắn xung điện trên phương tiện đánh bắt. Tuy nhiên, việc xử phạt cũng chưa thực sự mang lại hiệu quả, vì thông thường phần lớn những người vi phạm là dân nghèo, việc mua sắm được phương tiện để đánh bắt đối với họ đã là khó khăn, nên thường không chịu nộp phạt. Vì vậy, trong những năm qua tình hình vi phạm các quy định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản cứ tiếp tục tái diễn và "cuộc chiến" chống lại những việc làm sai trái nêu trên của các cơ quan chức năng vẫn đối đầu với những thử thách.
Đức Việt
