Đời sống người lao động thời khủng hoảng
Kỳ 1: Đối mặt với khó khăn

Do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều công nhân bị mất việc làm, giảm thu nhập nên cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Kéo theo đó là những người "ăn theo", như chủ kinh doanh nhà trọ, hàng quán ăn uống tại các khu công nghiệp cũng bị ảnh hưởng.

Do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính, nhiều công nhân bị mất việc làm, giảm thu nhập nên cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Kéo theo đó là những người "ăn theo", như chủ kinh doanh nhà trọ, hàng quán ăn uống tại các khu công nghiệp cũng bị ảnh hưởng. Nhiều công ty, nhà máy đã thu hẹp sản xuất, tinh giản lao động, cắt bớt giờ làm. Vì vậy, hàng ngàn lao động bị mất việc, giảm thu nhập. Nhiều người đã về quê cày ruộng, còn người ở lại thì... chưa biết ra sao!

>>> Kỳ 2: Dịch vụ "ăn theo" ế ẩm

* Nỗi buốn mất việc, giảm lương

Thu Nga, công nhân làm việc tại cơ sở sản xuất nến ở phường Tam Hiệp (TP.Biên Hòa) sau gần 2 tháng ở phòng trọ chờ nhận tiền lương, tiền nghỉ việc nhưng chưa được công ty giải quyết đành viết giấy ủy quyền cho chị gái nhận hộ để về quê làm ruộng. Thu Hà (chị của Nga) cho biết: "Hiện nay công ty đã tuyên bố phá sản nhưng vẫn chưa thanh toán cho em gái tôi đồng nào. Tôi không biết khiếu nại ở đâu để đòi được số tiền trên".

Trong "mùa" khủng hoảng việc làm của công nhân luôn gặp khó khăn.

Chủ nhật vừa rồi, chúng tôi được Hạnh Nhân (công nhân giày da ở khu công nghiệp Biên Hòa 2) đưa về thăm khu nhà trọ ở ấp 4, xã An Hòa (huyện Long Thành). Trong bữa cơm, Hạnh Nhân cho biết: "Tụi em phải dè xẻn từng đồng cơm, rau qua bữa, hôm nào có lương mới dám ăn thịt, cá". Trong khi sản xuất giảm sút, thu nhập của công nhân bấp bênh thì các mặt hàng nhu yếu phẩm như: gạo, thịt, cá, rau, củ... đều tăng giá. Vì vậy, khẩu phần ăn của công nhân càng bị "thu hẹp". Nhìn vào bữa ăn với đĩa rau muống luộc, nước tương và một quả trứng cho 4 người ăn, chúng tôi hỏi ăn thế này thì lấy sức đâu để làm việc? Trâm Anh ở cùng phòng với Hạnh Nhân "phân trần": "Anh xem, do công ty cắt giảm giờ làm việc nên lương công nhân hiện nay giảm gần một nửa, chỉ còn 1 triệu đồng/tháng. Tiền ấy tụi em phải trả tiền ở trọ, tiền điện, nước, rồi mua xà phòng, quần áo, ăn sáng... Nhưng so với nhiều người bị mất việc làm mà tụi em có được bữa ăn vậy là may lắm rồi".

Cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng, nhưng trường hợp anh Quách Văn Dây (ấp 5, xã Hiệp Phước, huyện Nhơn Trạch) thì có nỗi lo khác. Do chủ thầu công trình bỏ trốn nên "cai thầu" Dây bị nhiều nhân công xây dựng "bám theo" đòi tiền lương. Bí quá, anh Dây phải bán cả chiếc xe máy đang đi để trả trước một phần lương cho nhóm thợ và xin chủ phòng trọ được ghi sổ 2 tháng nợ. Anh tâm sự: "Tôi chỉ là người quản công cho chủ công trình, cũng là nhân công, cũng thuộc dạng chạy ăn từng bữa như anh em. Vậy mà công nhân lại buộc tôi phải có trách nhiệm trả tiền công cho họ. Tôi hiểu hoàn cảnh của anh em thợ, nhưng tôi cũng là nạn nhân của chủ thầu, của cuộc khủng hoảng kinh tế này vậy". Còn chị Hai Hoàng, người cho gia đình anh Dây trọ thì nói: "Tôi thấy họ khổ nên thông cảm cho nợ lại tiền phòng và cả tiền mua gạo thiếu, tiền mượn mua thuốc khi con bị bệnh. Nói chung, công nhân hiện giờ rất khó khăn".

* Chờ việc

Mặc dù công ty chỉ tạm ngưng sản xuất, tạm thời cho công nhân nghỉ việc nhưng chị Bạch Mai (công nhân lắp ráp điện tử ở KCN Biên Hòa 2) vẫn lui tới các trung tâm giới thiệu việc làm để hầu mong tìm công việc mới ổn định lâu dài hơn. Chị cho biết: "Phải tìm việc làm khác để có thu nhập đảm bảo cho cuộc sống, chứ ngồi đó chờ được giải quyết chế độ khi công ty cũ giải thể chắc là phải... chết đói!". Anh Nguyễn Đức, đồng nghiệp của chị Mai thì nói: "Trong lúc chờ việc và để có tiền trả tiền phòng trọ, sinh sống hàng ngày nhiều công nhân phải bán dần tài sản như: xe máy, xe đạp, ti vi. Người không có gì để bán thì đi làm phụ hồ, phụ bán hàng hoặc trốn nợ...".

Cũng chính vì mất việc, thiếu việc làm mà tình hình an ninh trật tự tại các khu nhà trọ vốn đã phức tạp nay càng phức tạp hơn. Tình trạng công nhân tại các khu nhà trọ bị mất cắp tài sản liên tục xảy ra. Anh Nguyễn Văn Hải (ở khu nhà trọ thuộc ấp 5, xã Hiệp Phước, huyện Nhơn Trạch) cho biết: "Trước kia khu vực này khá an toàn, nhưng hiện nay thường xuyên nghe công nhân báo mất xe máy, ti vi, rồi cả chó mèo. Có trường hợp, kẻ trộm lẻn vào phòng trọ dọn sạch quần áo, đồ dùng, tiền bạc. Đúng là bần cùng sinh đạo tặc. Công nhân đã khổ lại càng khổ thêm". Không chỉ trong khu trọ, nạn trộm cắp còn tấn công vào cả các xí nghiệp, nhà xưởng. Chị Ngọc Bích là công nhân may ở khu công nghiệp Biên Hòa 2 cho biết: "Trước kia trong xưởng không hề xảy ra mất cắp đồ dùng cá nhân. Nhưng khi xí nghiệp bổ sung công nhân mới vào thì điện thoại, giày dép, nón lần lượt "ra đi". Có nữ công nhân còn mất cả xe máy (do bị lấy trộm thẻ gửi xe) ngay trong công ty".

Công nhân Công ty Pouchen (xã Hóa An, TP. Biên Hòa) chuẩn bị bữa cơm chiều chỉ với mớ rau như thế này.

Nạn thanh niên tụ tập uống rượu, bài bạc, gây gổ cũng không phải là hiếm. Và theo chị Tuyết Nhi, công nhân ở khu nhà trọ tự quản thuộc xã An Hòa (huyện Long Thành): "Một số công nhân trong khi chờ việc mới đã bị kẻ xấu rủ rê, cám dỗ tham gia vào tệ nạn xã hội hoặc dính vào những thú vui thiếu lành mạnh". Chị Thu Hà, cán bộ chi đoàn ấp 4, xã An Hòa nói: "Nhiều nữ công nhân bị mất việc đã bị người khác rủ rê, lôi kéo vào làm việc tại các cơ sở mát-xa không lành mạnh, cà phê đèn mờ, thậm chí hành nghề gái bao...".

Khi hỏi chuyện đời sống công nhân, một chị bán tạp hóa tại khu nhà trọ tại ấp Đồng Nai, xã Hóa An (TP.Biên Hòa), cho biết: "Từ Tết đến giờ tôi bị công nhân giựt nợ trên 10 triệu đồng tiền gạo, thuốc lá, thức ăn". Còn chị Tư Ngọc, chủ 30 phòng trọ tại khu phố 5, phường Long Bình nói: "Việc công nhân nợ tiền trọ vài tháng hoặc trốn nợ hiện nay khá phổ biến". Một chủ tiệm cầm đồ ở thị trấn Long Thành thì cho biết: "Cái gì có thể cầm được công nhân đều đem ra cầm để lấy tiền sinh sống. Báo hại tiệm của chúng tôi "quá tải", giờ phải tìm cách "giải phóng" gấp số hàng cầm cố này để có vốn quay vòng...".

Đoàn Phú