"Giết" rừng giá tỵ để... lấy đất làm rẫy!

Gần đây ở ấp 9, xã Gia Canh (huyện Định Quán) xuất hiện tình trạng hàng chục hécta rừng giá tỵ bị triệt phá với hình thức băm chặt xung quanh gốc và đổ hóa chất diệt cỏ vào. Sự việc diễn ra khiến những cánh rừng giá tỵ hơn 20 năm tuổi đang phải "gồng mình kêu cứu".

* Xác xơ những vạt rừng

Ngay dưới những tán rừng chết là rẫy đậu, bắp xanh mướt mới gieo trồng.

Từ ngã ba đường (quốc lộ 20) vào Khu du lịch Thác Mai (thuộc thị trấn Định Quán), chúng tôi theo con đường nhựa đi vào địa bàn ấp 9, xã Gia Canh. Phía trước mặt chúng tôi là những cánh rừng giá tỵ (tếch) xanh tắp. Trên đường dẫn vào rừng là hai trạm gác của Hạt Kiểm lâm và Phân trường 2 (Lâm trường Tân Phú). Đây là khu rừng trồng từ mấy chục năm trước và cũng là vùng đệm cho rừng nguyên sinh kéo dài từ huyện Định Quán đến huyện Xuân Lộc và giáp ranh với tỉnh Bình Thuận. Nhìn những hàng cây giá tỵ cao đến 15m, nằm thẳng đều xa hút tầm mắt, trong lòng chúng tôi không khỏi khâm phục những người đã bỏ công sức ngày đêm chăm sóc bảo vệ "lá phổi" của quê hương. Người dẫn đường đi cùng cho biết: "Phải mất hơn 20 năm mới có được cánh rừng giá tỵ đẹp như thế này". Thế nhưng, khi đi sâu vào rừng, cảm giác phấn khích đã dần biến mất và thay thế bằng sự ngỡ ngàng đến xót xa khi chúng tôi tận mắt chứng kiến từng vạt rừng giá tỵ đang chết thảm.

Cách khu dân cư 6, 7 của ấp 9, xã Gia Canh chưa đầy 20 phút chạy xe gắn máy, chúng tôi đã nhìn thấy lác đác những cây giá tỵ cao lớn chết khô bên đường. Càng đi vào sâu, hàng cây bên đường chết đứng hiện ra càng nhiều hơn. Cách đó không xa là những hộ dân sống xen kẽ trong rừng cùng những vườn điều, rẫy bắp mới trồng xanh mướt. Nhìn hàng cây chết, những người đi rừng có kinh nghiệm dễ dàng nhận ra mục đích của việc hủy hoại này nhằm mở rộng đường đi phục vụ cho vận chuyển nông sản. Chỉ vào một gốc cây giá tỵ chết đứng bên đường, người dẫn đường giải thích cho chúng tôi biết cách thức người ta đã giết nó như thế nào. Theo đó, người ta dùng dao, rựa băm chặt xung quanh gốc cây (còn gọi là ken gốc) rồi đổ hóa chất diệt cỏ loại cực mạnh vào vết chặt. Theo ngày tháng, dưới sự tàn phá của hóa chất, các cây giá tỵ cao từ 12-15m dần rụng lá rồi đứng chết khô giữa rừng.

Với cách thức âm thầm, nhẹ nhàng như thế nhưng sức tàn phá của hành vi hủy hoại rừng thì vô cùng to lớn. Đặc biệt, tại tiểu khu 83 Phân trường 2 (Lâm trường Tân Phú), chúng tôi phát hiện từng vạt rừng giá tỵ thẳng đều, cao lớn rộng hàng ngàn mét vuông đã chết khô. Dưới từng gốc cây giá tỵ, những vết băm chặt để đổ hóa chất vẫn còn nguyên.

* "Giết" rừng để lấy đất làm rẫy

Chứng kiến tận mắt cảnh rừng bị hại, sẽ không khó để nhận ra mục đích của hành vi hủy hoại khu rừng giá tỵ. Bởi ngay dưới những vạt rừng chết khô là những rẫy bắp, đậu hoặc vườn điều, cà phê xanh tốt. Được biết, 20 năm trước Lâm trường Tân Phú cho một số hộ dân vào đây trồng xen hoa màu, điều, cà phê... đồng thời đảm nhiệm việc bảo vệ, chăm sóc rừng giá tỵ cho đến khi khép tán. Tuy nhiên, do rừng giá tỵ phát triển tốt, tán che kín khoảng không khiến hoa màu, nông sản của những hộ dân này không phát triển được nên họ đã tìm cách hủy hoại rừng, mở rộng đất rẫy sản xuất.

Người ta "ken" gốc rồi đổ hóa chất vào để giết cây rừng như thế này

Một cán bộ ở Ban quản lý rừng phòng hộ Tân Phú cho biết, ban đầu thì họ chỉ bẻ cành, phát ngọn hay tước phần vỏ dưới gốc một số cây gần khu rẫy của mình để cho cây mất nước chết khô. Dần dần, họ tiến tới hủy diệt hàng loạt cây rừng bằng cách ken gốc rồi đổ hóa chất để mở rộng đất sản xuất. Điều đáng nói những cây giá tỵ bị tàn phá nằm sát đường đi và cách trạm kiểm soát bảo vệ rừng của Phân trường 2 chẳng bao xa. Giải thích điều này, Trưởng Phân trường 2 Nguyễn Văn Minh cho biết, do hành vi của những kẻ phá hoại quá tinh vi, diễn ra một cách lén lút, nên khó khăn trong việc phát hiện, xử lý. Ngoài ra, do lực lượng bảo vệ rừng quá mỏng lại căng mình làm nhiệm vụ trên một diện tích rừng quá rộng lớn nên khó có thể kiểm soát hết tình hình. Một lý do khác mà một số cán bộ bảo vệ rừng nêu ra là thái độ hung hăng của những hộ phá rừng. Họ ngăn cản và đe dọa khi cán bộ bảo vệ rừng đi vào những khu bị hủy hoại vì cho đó là đất của họ.

Nhưng dù giải thích như thế nào vẫn không thể phủ nhận trách nhiệm của những người làm nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng bởi khu vực rừng giá tỵ bị tàn phá nặng nề nhất lại nằm rất gần các trạm kiểm lâm và Phân trường 2 của Lâm trường Tân Phú. Chính sự quản lý, xử lý thiếu kiên quyết đã tạo điều kiện để một số hộ dân hủy diệt hơn 15 hécta rừng trồng quý giá với gần 12.000 cây giá tỵ có đường kích từ 15 - 30cm, chiều cao từ 12 - 15m. Nguy hiểm hơn, một số hộ dân khác vẫn đang theo dõi động thái của cơ quan quản lý và bảo vệ rừng để chờ cơ hội "giết" rừng tiếp tục.

Nhóm PV Ban PLĐS