Trong tổng số hơn 68 ngàn hécta rừng mà Khu BTTNVC đang quản lý, thì có đến 11.785 hécta chưa có rừng và 4.757 hécta rừng trồng. Đối với rừng trồng ở Khu BTTNVC, việc quy hoạch các loại cây trồng thời gian qua chưa phù hợp. Ngoài ra còn hàng trăm hécta rừng được trồng xen cây khoai mì - loại cây cho lợi trước mắt nhưng về lâu dài lại hủy hoại chất dinh dưỡng của đất và làm ảnh hưởng đến sự phát triển của rừng. Những hạn chế này đang được lãnh đạo Khu BTTNVC điều chỉnh và khắc phục, để đến năm 2012, toàn bộ diện tích rừng ở Khu BTTNVC không còn cây "ngoại lai"...
Trong tổng số hơn 68 ngàn hécta rừng mà Khu BTTNVC đang quản lý, thì có đến 11.785 hécta chưa có rừng và 4.757 hécta rừng trồng. Đối với rừng trồng ở Khu BTTNVC, việc quy hoạch các loại cây trồng thời gian qua chưa phù hợp. Ngoài ra còn hàng trăm hécta rừng được trồng xen cây khoai mì - loại cây cho lợi trước mắt nhưng về lâu dài lại hủy hoại chất dinh dưỡng của đất và làm ảnh hưởng đến sự phát triển của rừng. Những hạn chế này đang được lãnh đạo Khu BTTNVC điều chỉnh và khắc phục, để đến năm 2012, toàn bộ diện tích rừng ở Khu BTTNVC không còn cây "ngoại lai"...
* Hành trình phục hồi cây bản địa
Dẫn chúng tôi đi tham quan một khu rừng trồng thuần dầu, giám đốc Khu BTTNVC Trần Văn Mùi giải thích: Việc trồng một loại cây dầu, sao, hoặc các loại cây công nghiệp trên cùng một khu vực, nếu được chăm sóc tốt thì khả năng đem lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, đối với địa bàn được xác định là khu bảo tồn thì phải tính toán lại về giá trị, cũng như chức năng của nó. Bởi nếu trên một diện tích chỉ có một chủng loại cây thì sẽ không tạo ra nhiều tầng, nhiều thảm thực vật - cơ sở để đánh giá rừng tự nhiên.
 |
|
Giám đốc Trần Văn Mùi (phải) đang kiểm tra một khu vực trồng phục hồi các loài cây gỗ bản địa.
|
Đặc trưng ở Khu BTTNVC chính là hệ sinh thái rừng cây họ dầu - nơi cư trú của nhiều động vật rừng. Trong số này có nhiều loại đã được xếp vào quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng và được ghi vào sách Đỏ Việt
Đến một khu vực cây rừng trồng 3 - 4 năm tuổi bị "lép vế" bởi khoai mì trồng xen canh, giám đốc Mùi băn khoăn: Thực tế, cây khoai mì đã, đang và sẽ hủy hoại nguồn đất, khiến các loại cỏ, thảm thực vật không thể sinh sôi được. Để dẫn chứng điều này, ông Mùi đưa chúng tôi đến một khu vực trồng cây sao mà trước đây nhiều năm có trồng xen canh khoai mì. Quả thực, dưới gốc những cây sao gần 10 năm tuổi, chỉ trống trơn đất, không một loại cỏ nào mọc được. Trăn trở là vậy, nhưng giám đốc Mùi cũng rất lạc quan: "Với việc quy hoạch lại theo hướng rừng tự nhiên trên cơ sở khoa học, 7 tháng đầu năm 2008, Khu BTTNVC đã trồng được trên 400 hécta cây bản địa tại những khu rừng trồng, rừng nghèo kiệt và đất trống; trong đó có nhiều loại cây gỗ lớn, nhất là cây dầu. Những tháng còn lại của năm, chúng tôi sẽ phấn đấu hoàn thành bằng hoặc vượt số đã thực hiện. Tôi tin rằng, với sự thay đổi này, rừng ở Khu BTTNVC cơ bản sẽ đạt được như kế hoạch mong muốn".
* Tiến tới một khu bảo tồn hoàn chỉnh
Về khía cạnh đa dạng sinh học, Khu BTTNVC thuộc tiểu vùng bảo tồn sinh thái khẩn cấp, nằm trong hệ thống các khu rừng đặc dụng của Việt Nam, bao gồm rừng cây gỗ, rừng hỗn giao gỗ - lồ ô, rừng tre - lồ ô với những sinh cảnh rừng có cấu trúc nhiều tầng, thảm thực vật đa dạng; là nơi cư trú của nhiều loại thú lớn thuộc nhóm quí hiếm. Theo các nhà khoa học, Khu BTTNVC là một trong 200 vùng sinh thái quan trọng trên thế giới. Cho nên, cùng với việc bảo vệ và tôn tạo rừng, Khu BTTNVC đang tiếp tục điều tra, xác định các loài thực vật cùng động vật rừng để xây dựng các đề án cho công tác "Bảo vệ - nghiên cứu - du lịch" sau này.
 |
|
Voi ngà lệch, một trong những con voi ở lâm phần Vĩnh An thường xuyên ra khu dân cư kiếm ăn.
|
Con số thống kê đã được ghi nhận và công bố, trong Khu BTTNVC có 614 loài thực vật, nằm trong 390 chi, 11 họ, 70 bộ thuộc 6 ngành thực vật. Trong đó có nhiều loại nằm trong sách đỏ như: trắc, cẩm lai vú, cẩm lai bà rịa, dầu rái, dầu mít, dầu song nàng, sao đen... và 276 loài động vật thuộc 84 họ, 28 bộ. Có một số loài nằm trong sách đỏ: vượn má hung, bò tót, cu li, chà vá chân nâu, voi, trĩ sao, gà so cổ hung... Ngoài ra, ở Khu BTTNVC còn có hàng chục loài thuộc hệ cá cũng đang được điều tra, nghiên cứu mở rộng. Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau, rừng chiến khu Đ nói chung và Khu BTTNVC nói riêng đã bị suy giảm cả về diện tích và chất lượng nên cần được khôi phục và mở rộng. Ngoài vai trò bảo tồn và phát huy vốn rừng, Khu BTTNVC còn có chức năng quan trọng khác là, phòng hộ trực tiếp cho hồ Trị An; góp phần tái tạo cân bằng sinh thái cho vùng kinh tế trọng điểm phía
Tuy nhiên, Khu BTTNVC đang đối mặt với sự phá hoại của con người. Theo thống kê gần đây, số hộ sống trong rừng hoặc vùng đệm thuộc Khu BTTNVC lên đến 5.415 hộ với 24.180 nhân khẩu thuộc các xã: Mã Đà, Hiếu Liêm, Phú Lý của huyện Vĩnh Cửu. Thực tế, dự án di dân ra khỏi Khu BTTNVC đang được các ngành chức năng của tỉnh và huyện thực hiện từng bước. Để có thể hạn chế cư dân tạo áp lực đến tài nguyên rừng, trước mắt, Khu BTTNVC lập phương án mở một đường mới từ xã Phú Lý đến trung tâm huyện Vĩnh Cửu. Dự kiến, đây là đường nằm sát bìa rừng, đang được đo đạc, thiết kế. Khi hoàn thành, con đường tráng nhựa nóng hiện hữu (dài hơn 20 km) được đóng lại; để mai này sẽ hình thành điểm tham quan, ngắm thú vào ban đêm...
Có thể nói, với những chuyển biến đang dần đạt được mục tiêu ở Khu BTTNVC thì chẳng bao lâu nữa, nơi đây sẽ thực sự trở thành khu vực đa dạng sinh học đúng như tên gọi của nó. Vấn đề còn lại chính là nhận thức đầy đủ của nhân dân trong việc góp phần bảo vệ cảnh quan thiên nhiên và di tích lịch sử một cách đúng nghĩa.
Tạ Nguyên
![[Video_Chạm 95] Xã Thanh Sơn](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/thum-xa-thanh-son_20251222080811.jpg?width=400&height=-&type=resize)
![[Infographic] Con số và sự kiện ngày 22-12-2025](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/screenshot_1766331508_20251221224735.jpeg?width=400&height=-&type=resize)
