Thực hiện quy định về việc doanh nghiệp giữ lại khoản 2% kinh phí Bảo hiểm xã hội:
Vì sao doanh nghiệp xin "trả"?

Công nhân Công ty TeaKwang Vina trong dây chuyền sản xuất.

Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) mới quy định người sử dụng lao động được giữ lại 2% kinh phí BHXH để làm kinh phí chi trả các trường hợp ốm đau, thai sản kịp thời cho người lao động. Xét về nội dung, quy định này có tính nhân văn, quan tâm đến việc bảo đảm cao nhất quyền lợi cho người lao động. Nhưng thực tế, nhiều doanh nghiệp đang phải lúng túng...

* Nhiều khó khăn cho doanh nghiệp

Ông Nguyễn Đức Vinh, Giám đốc nhân sự Công ty Fujitsu cho biết, trước kia khi chưa áp dụng Luật BHXH mới, cán bộ phụ trách BHXH của công ty chỉ làm động tác gom hồ sơ thanh toán BHXH của người lao động lên cơ quan BHXH, được hồ sơ nào thì đem về thanh toán lại cho người lao động. Thực chất, cán bộ phụ trách BHXH của đơn vị chỉ làm khâu  trung gian. Từ khi có Luật BHXH mới, người phụ trách BHXH phải làm luôn cả việc thẩm định hồ sơ BHXH để thanh toán ngay cho người lao động, sau đó hàng quý mới lên quyết toán lại với cơ quan bảo hiểm. Khó khăn nằm ở chỗ người phụ trách BHXH của doanh nghiệp không thể có nghiệp vụ như cán bộ của cơ quan BHXH, trong khi hồ sơ thanh toán thì rất phức tạp, nên chuyện bị xuất toán là "như cơm bữa". Tất nhiên, khi tiền đã thanh toán cho người lao động, người phụ trách BHXH của doanh nghiệp nếu không bổ sung, hoàn chỉnh được hồ sơ thì buộc phải móc tiền túi ra bồi thường, tạo nên tâm lý ngán ngại.

Không chỉ là chuyện phải bồi thường khi thanh toán sai, cái khó của doanh nghiệp còn nằm ở chỗ không đủ nhân lực để phải thanh toán cho người lao động trong vòng 3 ngày như quy định của luật. Ông Nguyễn Minh Quang, Trưởng phòng Nhân sự Công ty cổ phần Hưng nghiệp Pouchen, một doanh nghiệp có khoảng 22 ngàn lao động, trong đó trên 80% là lao động nữ, cho biết: bình quân mỗi tháng công ty có khoảng gần 2 ngàn hồ sơ thanh toán, trong khi chỉ có 12 người phụ trách về BHXH. Trước khi có Luật BHXH mới, chỉ riêng đi thanh toán cũng đã "ngập" việc, huống chi nay phải kiêm thêm cả việc thẩm định, chi trả và quyết toán lại với cơ quan bảo hiểm. Bên cạnh đó, khoản 2% giữ lại theo quy định cũng không đủ thực hiện chi trả kịp thời. Cụ thể như chỉ riêng trong tháng 6-2008, số tiền thanh toán BHXH cho người lao động ở Pouchen đã lên đến 1,3 tỷ đồng, trong khi khoản 2% giữ lại thì chưa đến 200 triệu đồng. "Nếu thanh toán cho tất cả thì không đủ, mà chi cho người này không chi cho người kia thì nảy sinh tâm lý so bì, nghi ngờ, có khi còn dẫn đến kiện cáo, tranh chấp...  phức tạp lắm" - ông Quang cho biết.

Riêng ở Công ty Nahnoom, hoạt động trong lĩnh vực may mặc với hàng ngàn lao động, chuyện phải quyết toán đúng hạn mỗi cuối quý là điều gần như không thể. Theo quy định, ngày 5 của tháng đầu quý sau phải quyết toán tất cả hồ sơ BHXH của quý trước. Dù bộ phận phụ trách BHXH đã cố gắng hết mức vẫn không thể tập hợp kịp hồ sơ của tháng cuối quý vì số lao động quá đông, dẫn đến chuyện quyết toán trễ và bị phạt, tính lãi trên số tiền giữ lại khiến doanh nghiệp rất bức xúc.

* Không mặn mà nhưng vẫn phải thực hiện

Ông Nguyễn Ngọc Quang, Giám đốc BHXH tỉnh cho biết, chỉ sau chưa đầy 1 năm áp dụng Luật BHXH mới, đã có 2.852/3.377 đơn vị, tức khoảng trên 84% doanh nghiệp đã gửi đơn đến cơ quan BHXH đề nghị xin "trả" khoản 2% kinh phí BHXH mà Luật quy định doanh nghiệp phải giữ lại.

Theo ông Quang, nguyên nhân khiến các doanh nghiệp không mặn mà chuyện giữ lại 2% kinh phí BHXH để chi trả cho người lao động là vì không muốn ôm thêm việc và ngại khó. Điều này cũng phải thông cảm cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vì ở một số doanh nghiệp, tình hình nhân sự thường không ổn định. Nhưng chủ yếu vẫn là chuyện các nhân viên phụ trách BHXH không thông thạo nghiệp vụ thẩm định hồ sơ, dẫn đến chuyện bị xuất toán và phải bồi thường. Đó là chưa kể gần đây lại xuất hiện nạn hồ sơ bảo hiểm giả mà chỉ có cơ quan bảo hiểm mới đủ khả năng phát hiện.

 Ông Phan Long Sơn, Phó phòng Chế độ chính sách BHXH tỉnh cho biết, hầu hết các doanh nghiệp đều có hồ sơ bị vướng, phải xuất toán, đa phần là do không nắm vững nguyên tắc, cứ nhận hồ sơ mà không kiểm tra lại chứng từ xem có hợp pháp không. Lỗi thường nằm ở các trường hợp như sai tên họ hoặc chứng từ bị tẩy xóa, sửa chữa.

Công ty Pouchen - một trong những công ty có đông lao động nữ ở Biên Hòa.

Về khoản 2% kinh phí giữ lại, ông Sơn nhận định là ít, không đủ để chi trả kịp thời theo nhu cầu của người lao động, nhất là ở các doanh nghiệp ít lao động. Lấy ví dụ công ty có 100 lao động với mức đóng BHXH bình quân là 1 triệu đồng/người, khoản kinh phí giữ lại theo quy định chỉ có 460 ngàn đồng, chưa đủ chi cho 1 trường hợp thai sản. "Tuy nhiên, chuyện kinh phí ít không quan trọng, vì cơ quan BHXH sẵn sàng ứng tiền trước cho doanh nghiệp nếu cần. Vấn đề là doanh nghiệp phải thẩm định hồ sơ chính xác và quyết toán kịp thời. Cho đến nay, hầu như chưa doanh nghiệp nào thực hiện nổi quy định thanh toán chi trả BHXH trong vòng 3 ngày. Những doanh nghiệp đông lao động như Pouchen khi đưa hồ sơ chứng từ lên, ngay chúng tôi thành thạo nghiệp vụ mà cũng phải thẩm định mất cả tuần" - ông Sơn cho biết.

Dù rất thông cảm với khó khăn của doanh nghiệp, nhưng ông Nguyễn Ngọc Quang cho biết, BHXH tỉnh vẫn yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc quy định giữ lại 2% kinh phí BHXH làm quỹ chi trả cho người lao động, không chấp nhận chuyện "trả lại" cho cơ quan BHXH. Tuy nhiên, để tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, nhất là những đơn vị có đông lao động, thời gian qua BHXH vẫn phối hợp với doanh nghiệp xét duyệt, thẩm định hồ sơ hàng tháng để đơn vị có cơ sở chi trả cho người lao động. Với những doanh nghiệp có nhu cầu, BHXH cho tạm ứng trước để đảm bảo kinh phí chi trả kịp thời. "Nếu doanh nghiệp chăm lo kịp thời, đúng lúc cho người lao động, sẽ là cơ hội để người lao động gắn bó hơn với doanh nghiệp" - ông Quang khẳng định.

Thanh Thúy