Đồi Bằng Lăng ở ấp 2, xã Xuân Tâm (huyện Xuân Lộc) - nơi có hơn 400 hộ dân với trên 1.000 nhân khẩu sinh sống, canh tác trên hàng trăm hécta đất, mỗi năm làm ra hàng ngàn tấn nông phẩm. thế nhưng đồi bằng lăng lại là vùng đất của những cư dân "thiếu đủ thứ": đất không được cấp giấy chủ quyền, người cư trú không có hộ khẩu và không được hưởng những điều kiện thiết yếu nhất của xã hội, đó là điện - đường - trường - trạm.
 |
| Những căn nhà thưa thớt của người dân đồi Bằng Lăng. |
Nằm trên
địa bàn xã Xuân Tâm, nhưng khu vực đồi Bằng Lăng lại gần với xã Xuân Đông (huyện Cẩm Mỹ). Vào khu vực đồi Bằng Lăng, không thể đi từ phía xã Xuân Tâm, vì đường vào đã có cổng chắn của khu quân sự, nên chỉ có thể đi vào đây từ phía xã Xuân Đông. Qua chiếc cầu ván ọp ẹp bắc qua lòng suối sâu với phí qua cầu 2000 đồng/lần, chúng tôi bước sang vùng đất đồi Bằng Lăng. Chỉ cách nhau một dòng suối và một quãng đường vài km nhưng cuộc sống của người dân đồi Bằng Lăng hoàn toàn khác hẳn so với người dân phía xã Xuân Đông. Ở đây nhà cửa người dân rải rác men theo chân đồi, đường đi chỉ là lối mòn đường be của thời phá rừng tạo nên, trải qua hàng chục năm mưa gió bào mòn con đường gập ghềnh đầy những hầm hố. Người dân vẫn còn quen với đèn dầu, hộ khá hơn thì dùng bình ắc quy hoặc chạy máy phát điện. Nói đến chiếc cầu ván "dân lập" bắc ngang qua suối, ông Lê Văn Hiền - một người dân ở đây cho biết: "Tuy phải đóng phí qua cầu, nhưng nhờ đó người dân có lối đi ra bên ngoài, chứ trước đây phải băng qua dòng suối sâu. Mùa mưa nước chảy lớn thì đành chịu". Chiếc cầu này do ông Sắc, một người dân ở xã Xuân Đông dựng lên từ năm 1990 đủ để cho một chiếc xe gắn máy chạy qua. Gần 20 năm tồn tại, chiếc cầu ván ọp ẹp bắc qua dòng suối có thể "sụm" bất cứ lúc nào nhưng hàng ngày nó vẫn phải "cõng" nhiều lượt người qua lại. Cũng do vậy, sản phẩm nông nghiệp ở đây bán ra luôn phải thấp hơn, do người thu mua trừ vào chi phí vận chuyển. Ngược lại, người dân mua vào đều cao hơn so với giá bên ngoài. Một bao phân được tính thêm 5000 đồng cước chuyên chở. Nếu nhà vườn mua thiếu đến mùa thu hoạch trả thì phải chịu thêm 30 ngàn đồng cho 1 triệu đồng tiền vốn và đến khi bán sản phẩm phải bán cho người đầu tư phân, giống với giá thấp hơn ít nhất là hai giá. |
| Một lớp học trong khu dân cư đồi Bằng Lăng |
Ở khu vực
đồi Bằng Lăng có một lớp học có lẽ là khá lạ lùng. Lớp học do vợ chồng thầy giáo Nguyễn Phước Loại và cô Hoàng Thị Nguyệt dựng từ đầu năm 1990 trên mảnh đất nhà mình. Đó là một phòng nhỏ lợp tôn trống trước hở sau, nhưng mỗi ngày có trên 30 em là học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 được chia làm 2 buổi. Cô Nguyệt cho biết lớp học được công nhận thuộc Trường tiểu học Xuân Đông. Gần 20 năm tồn tại vẫn là căn phòng trống trước hở sau nhưng "trường học" của thầy giáo Loại hiện nay đã đón nhận thế hệ thứ hai đến học.Ông Phạm Hồng Việt, Phó chủ tịch UBND xã Xuân Tâm cho biết, ở
đồi Bằng Lăng gần như có mặt dân cư đến từ cả nước với nhiều dân tộc khác nhau. Có hộ đến từ hàng chục năm nhưng cũng có nhiều hộ mới đến làm ăn sinh sống. Do đất quốc phòng nên địa phương rất khó quản lý về mặt hành chính đối với người dân đồi Bằng Lăng. Việc di dời hàng trăm hộ dân ở đồi Bằng Lăng ra khỏi vùng đất quốc phòng như hiện nay là rất khó khăn, vì cuộc sống của người dân chủ yếu là xâm canh trong khu vực đất trường bắn. Theo ông Việt, dù khó khăn mọi bề, nhưng hàng năm khu vực đồi Bằng Lăng lại tăng thêm về số hộ số nhân khẩu. |
| Chiếc cầu "dân lập" nối xã Xuân Đông với khu vực dân cư đồi Bằng Lăng. |
Những chuyện tồn tại hiện nay ở
đồi Bằng Lăng chung quy lại là do khu vực đất này thuộc địa bàn quản lý của Trường bắn quốc gia, vì vậy đất dù canh tác nhiều nhưng người dân không thể được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, người dân không được cấp hộ khẩu và nếu theo quy định của luật cư trú thì cư dân đồi Bằng Lăng cũng sẽ không được cấp tạm trú vì nơi họ cư trú không được xem là nơi ở hợp pháp. Để giải quyết một số bức xúc về quyền lợi có liên quan đến trẻ em và những quyền thiết yếu nhất của người dân như bổ túc hồ sơ xin việc, đi học... xã Xuân Tâm đã giải quyết cho hơn 200 hộ được tạm trú. Tuy nhiên, cũng từ việc không có hộ khẩu thường trú do bỏ đi khỏi địa phương cũ từ lâu, nhiều người dân đồi Bằng Lăng đang gặp phải rắc rối về nhiều vấn đề liên quan đến các loại giấy tờ như xác nhận tình trạng hôn nhân để đăng ký kết hôn, khai sinh cho trẻ em và làm chứng minh nhân dân... Đáng quan tâm là nhiều thanh niên ở đồi Bằng Lăng không thể xin được việc làm vì thiếu những giấy tờ thiết yếu...Mạnh Thắng
