Còn nhiều bất lợi cho người lao động

Một trong những biện pháp ngăn ngừa đình công, là chấn chỉnh và củng cố việc chấp hành các quy định về pháp luật lao động. Điểm qua 110 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) và liên doanh trên địa bàn mà các cơ quan chức năng vừa tiến hành thanh, kiểm tra tình hình thực hiện pháp luật lao động cho thấy, tuy phần lớn đã tuân thủ các quy định về ký kết hợp đồng lao động, về mức lương tối thiểu... nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều điều bất lợi cho người lao động.

Một trong những biện pháp ngăn ngừa đình công, là chấn chỉnh và củng cố việc chấp hành các quy định về pháp luật lao động. Điểm qua 110 doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI) và liên doanh trên địa bàn mà các cơ quan chức năng vừa tiến hành thanh, kiểm tra tình hình thực hiện pháp luật lao động cho thấy, tuy phần lớn đã tuân thủ các quy định về ký kết hợp đồng lao động, về mức lương tối thiểu... nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều điều bất lợi cho người lao động.

Nếu thỏa ước lao động tập thể được xây dựng chặt chẽ, sẽ bớt đi những cuộc đình công gây thiệt hại cho cả đôi bên.

* Thỏa ước lao động tập thể: làm cho có!

Nếu theo đúng quy định trong Luật Lao động, thì thỏa ước lao động tập thể (TƯLĐTT) sẽ là một trong những "vũ khí tối thượng" của người lao động, bởi đây là văn bản thỏa thuận về các điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ giữa đôi bên, và nhà nước cũng khuyến khích việc ký kết TƯLĐTT với những quy định có lợi hơn cho người lao động. Thế nhưng qua kiểm tra, chỉ mới có 40/110 doanh nghiệp đã ký kết TƯLĐTT.

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, Phó chánh thanh tra Sở Lao động - thương binh và xã hội, hầu hết doanh nghiệp đều chưa tận dụng được ưu thế khi có rất ít nội dung có lợi cho người lao động. Các TƯLĐTT đều chỉ đề cập chung chung đến vấn đề như tiền cơm trưa, thời gian làm việc, nghỉ ngơi, còn những quyền lợi thiết thân khác như tiền thưởng các dịp lễ, tiền sinh nhật, tiền hỗ trợ trong các dịp tang ma, cưới hỏi, ốm đau, tiền thâm niên, các loại phụ cấp, chi phí tàu xe khi nghỉ phép, thời gian tổ chức tham quan du lịch... thì lại không có sự ràng buộc cụ thể thông qua TƯLĐTT. Vì thế, trong hầu hết các cuộc đình công, người lao động thường đòi hỏi những quyền lợi lẽ ra đã có thể đạt được khi thương lượng ký kết TƯLĐTT.

"Giá như cấp công đoàn cơ sở khi đại diện cho người lao động ký kết TƯLĐTT có sự quan tâm đưa những quyền lợi này vào văn bản với người sử dụng lao động thì sẽ giảm được nhiều cuộc tranh chấp lao động tập thể gây thiệt hại cho cả đôi bên" - ông Bình nhận định.

* Bảo hiểm xã hội: nhiều "con nợ" khó đòi

Thật giật mình, khi chỉ với 110 doanh nghiệp đã có đến 37 doanh nghiệp chậm nộp bảo hiểm xã hội (BHXH) với số tiền lên đến trên 15,6 tỷ đồng. Đứng đầu danh sách trong số những "con nợ" khó đòi của Bảo hiểm xã hội là Công ty Viko Glowin với khoản nợ lên đến gần 2 tỷ đồng. Những "con nợ" dây dưa kéo dài khác có thể kể như: Công ty Hanulline nợ 1,2 tỷ đồng, Công ty rượu sampanh Matxcơva 1,4 tỷ đồng, Công ty cơ giới và xây lắp số 9 nợ hơn 416 triệu đồng, Công ty liên doanh Nafovany nợ 397,8 triệu đồng, Công ty Tân ChiMei 330,5 triệu đồng... Không cần nói ra ai cũng có thể hình dung được người lao động ở các doanh nghiệp này gặp khó khăn như thế nào khi ốm đau, thai sản, chuyển công tác hoặc nghỉ hưu.

Chủ tịch công đoàn một công ty ngao ngán cho biết, hiện công ty đang áp dụng hình thức "tự bảo hiểm", nghĩa là người lao động khi đau ốm, thai sản thì làm thủ tục thanh toán với công ty, nhưng trên thực tế thì từ đầu năm 2007 đến nay, các hóa đơn này vẫn còn đang nằm... chờ thanh toán. Hiện có những lao động đã nghỉ việc ở công ty từ năm 2003 đến nay vẫn chưa được chốt sổ bảo hiểm vì lý do trên. Quyền lợi người lao động tại các công ty "con nợ" này vẫn bị xâm phạm thô bạo. Bà Lê Thị Lý, Trưởng phòng thu BHXH tỉnh cho biết, mặc dù đơn vị đã nhắc nhở, đôn đốc nhiều lần nhưng một số doanh nghiệp vẫn cố tình chây ì làm ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động, sắp tới đơn vị sẽ kiên quyết mạnh tay hơn trong việc chuyển các "con nợ" này sang cho các cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý.

* Luật: vẫn còn kẽ hở

Bên cạnh 2 vấn đề nổi cộm trên, vẫn còn rất nhiều điều bất lợi trong môi trường làm việc của người lao động, như có đến 45/110 doanh nghiệp chưa thành lập hội đồng hòa giải cơ sở để giải quyết tranh chấp lao động; 92 doanh nghiệp chưa xây dựng kế hoạch bảo hộ lao động nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn lao động cho công nhân; 47 doanh nghiệp chưa thực hiện việc đo kiểm môi trường lao động; 50 doanh nghiệp chưa thực hiện việc khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm cho người lao động...

Theo ông Nguyễn Thanh Bình, từ đầu năm 2007 đến nay, thanh tra sở đã tiến hành lập 60 biên bản vi phạm hành chính trên lĩnh vực pháp luật lao động và BHXH với tổng số tiền xử phạt, thu hồi sai phạm lên đến gần 1 tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn còn một số bất cập giữa những quy định về pháp luật khiến cơ quan chức năng khi thi hành gặp nhiều lúng túng, thậm chí khó khăn, như luật đã quy định xử phạt đối với hành vi không tiến hành đo kiểm môi trường làm việc hàng năm nhưng lại thiếu mức phạt cụ thể. Với những hành vi dễ gây ra tranh chấp lao động tập thể dẫn đến nguy cơ xảy ra đình công như không xét nâng lương cho người lao động theo quy chế; không xây dựng thang, bảng lương; người sử dụng lao động giữ lại 2% quỹ BHXH để chi trả cho các chế độ ốm đau, thai sản nhưng không chi cho người lao động... thì vẫn chưa có quy định phạt cụ thể để tăng tính răn đe đối với hành vi không chấp hành pháp luật lao động. Hiện sở đã kiến nghị lên Bộ Lao động - thương binh và xã hội để nghiên cứu trình Chính phủ xem xét bổ sung.

Nam Hà