Nông dân mất ruộng vì nạn hút cát lậu

Chỉ tay vào đám ruộng còn vài cây dừa xơ xác trong nước, nông dân Nguyễn Văn Tốt (Mười Khỏe, ngụ ấp Bình Phú, xã Long Tân, huyện Nhơn Trạch) tức tưởi cho biết: "Ngày trước, đất của năm anh em tôi cộng lại hơn 8 hécta nằm kề nhau. Từ năm 2003 đến nay, do tình trạng hút cát lậu (HCL), khoảng 7 hécta đất ruộng này đã theo "hà bá"...".

Hai chiếc ghe đang hút cát trên phần đất của ông Mười Khỏe khi trước (phạm vi những cây dừa bị chết vì ngập nước)

* "Cát tặc" lộng hành!

Trưa một ngày cuối tháng tư, chúng tôi có mặt tại rạch Kè của xã Long Tân - nơi bọn khai thác cát trái phép thường xuyên xuất hiện để hành động. Khi chúng tôi đến thì bắt gặp 4 chiếc ghe đang hút cát ngay sát mé ruộng của dân. Tiếng máy nổ ầm ầm, bốn chiếc ống nhựa lớn có đường kính khoảng 20 cm từ trên ghe chọc xuống dòng nước rung liên tục khiến con rạch đục ngầu do bị khuấy động. Từng giây một, đống cát trên ghe cứ cao dần. Thấy có người lạ mang theo máy ảnh, số người trên 4 chiếc ghe đã không ngần ngại phóng thẳng những chiếc lao tự chế về phía chúng tôi. Sau đó bọn này quay ghe chạy về phía sông Cái.

Ông Tốt kể, lâu nay nông dân mất ruộng do khai thác cát đã trở nên phổ biến. Nạn móc rỗng chân ruộng của dân bởi những tay làm nghề HCL đã khiến nhiều gia đình rơi vào cảnh thiếu thốn vì còn ít đất sản xuất. Nhất là vào ban đêm, lực lượng "cát tặc" đi thành từng đoàn từ 5-7 ghe, thậm chí vài chục chiếc. Trung bình, một chiếc ghe có thể hút được 10 khối cát trong vòng 20 phút. Chính vì vậy, có những thửa ruộng ban ngày chủ còn đứng chăm sóc thì sau một đêm nơi ấy biến mất, thay vào đó là dòng nước sông, rạch đã lấn sâu vào bên trong. Theo ông Tốt, 10 khối cát được hút lên cũng đồng nghĩa với chuyện đánh đổi hàng chục khối đất ruộng của dân. Nghĩa là bọn "cát tặc" đã cướp dần số tài sản ít ỏi của nông dân trong cuộc mưu sinh. Tính ra, chỉ sau những năm bọn "cát tặc" lộng hành, anh em ông Tốt đã mất đứt khoảng 7 hécta ruộng. Cách đây không lâu, nông dân tiến hành đo độ sâu của các khu vực ruộng ngày trước thì thấy, có những nơi hiện sâu từ 4 đến 5 mét so với mực nước; nhiều chỗ còn hun hút, thả dây đo mãi vẫn chưa tới đáy. Không chỉ có ruộng ở khu vực rạch Kè mới bị mất bởi tình trạng khai thác cát không thương tiếc, mà đất ở gần các rạch khác như Tà Lọc hoặc khu vực Bà Vách (đều thuộc xã Long Tân) cũng bị móc vô tội vạ. Trong số những người mất nhiều ruộng, ngoài ông Tốt, phải kể đến các ông, bà: Phạm Văn Cọc, Nguyễn Thị Hương, Nguyễn Văn Đực, Nguyễn Thị Hường, Nguyễn Văn Tám... Ông Cọc đã có lần ngăn cản bọn "cát tặc" không được hút cát gần ruộng nhà mình, liền bị bọn này chửi bới thậm tệ. Đám côn đồ trên ghe còn hè nhau phóng sào vun vút vào chủ ruộng như để chứng minh... sức mạnh của kẻ chuyên sử dụng luật... "rừng". Sau nhiều lần không thể ngăn cản được bọn "cát tặc", một lần nọ bà con mất đất phát hiện hàng chục ghe "cát tặc" tiến vào sát phần đất ruộng liền thuê thợ chụp ảnh vào ghi hình, dự tính để có cơ sở đi kiện. Ra đến nơi, các "phó nháy" thấy những tay "giang hồ hảo hớn" mặt mày bặm trợn luôn miệng đòi ăn thua đủ nên lặng lẽ rút êm.

Buổi chiều, đang trên đường đi, chúng tôi gặp ông Út và ông Sáu. Hai người mệt mỏi cho hay, buổi xế trưa cùng ngày, phát hiện có đến 10 chiếc ghe "xâm nhập" ngay sát chân ruộng nhà mình để hút cát, ông Sáu liền nhỏ nhẹ lên tiếng nhắc nhở, thậm chí van xin các "đại ca" trên ghe thương tình đừng hút cát sát ruộng. Thế nhưng, những người trên những chiếc ghe đó vội cầm sào tính nhảy lên bờ để "dạy" cho ông chủ đất... "bài học". Trước bản tính côn đồ, hung hăng của bọn "cát tặc", ông Sáu đành bỏ chạy.

* "Bó tay" với nạn "cát lậu"?

Nói về tình trạng HCL trên địa bàn, Chủ tịch UBND xã Long Tân Nguyễn Văn Hùng trăn trở cho biết, thực tế từ năm 2004, sau khi UBND tỉnh quyết định đình chỉ việc khai thác cát thì UBND huyện Nhơn Trạch cũng đã chỉ đạo cho các địa phương tăng cường công tác tuần tra kiểm soát và ngăn chặn nạn HCL. Thế nhưng, mỗi lần có "chiến dịch" thì các ghe chuyên đi hút cát rút về "hậu cứ". Khi nghe ngóng thấy tình hình có vẻ êm thì mọi việc lại tái diễn. Cho đến nay, tổng cộng có khoảng 70 ghe ở quanh vùng "hành nghề" HCL, trong số này phần lớn không đăng ký để được cấp bảng số. Riêng chủ ghe, thực chất họ là những người tranh thủ đi làm thuê cho các vựa bán cát ở Nhơn Trạch, Long Thành. Những chủ vựa còn trả công cho những tay "anh chị" tham gia "bảo vệ" sản lượng cát trộm được với giá từ 50-60 ngàn đồng/người/chuyến. Hầu hết các ghe hoạt động trên lĩnh vực này không kể ngày đêm, nhưng mỗi ngày chí ít cũng từ 5-7 chuyến trở lên. Mỗi ghe chở chừng 10 khối cát, chủ vựa tính 70 ngàn đồng/khối. Trong khi đó, khi có nhu cầu xây dựng, người mua phải trả 160 ngàn đồng/khối. Có lẽ do lợi nhuận khá hấp dẫn nên gần đây, bọn HCL đã hình thành đường dây, chẳng khác gì một "tập đoàn" làm ăn khép kín.

Để kịp thời phát hiện, ngăn chặn tình trạng HCL, đầu năm 2007, UBND xã Long Tân đã trích ngân sách hơn 60 triệu đồng để đóng một chiếc ghe máy. Thế nhưng, trong quá trình tuần tra kiểm soát, không ít lần lực lượng này còn bị chính những người trên ghe HCL chống trả, bằng cách cho ghe đâm thẳng vào ghe của lực lượng kiểm tra, hoặc dùng dây thừng cuốn thành bùi nhùi rồi quẳng vào chân vịt của chiếc ghe đang làm nhiệm vụ. Một trong những khó khăn khác của chính quyền địa phương trong việc quản lý tài nguyên khoáng sản là do tuyến đường sông giáp ranh với nhiều địa phương của huyện Nhơn Trạch, Long Thành và cả TP. Hồ Chí Minh. Mỗi lần phát hiện có đội kiểm tra thì trong phút chốc, các ghe HCL tản ra tứ phía để tẩu thoát. Đối với những chủ ghe chậm chân thì buộc phải bỏ của chạy lấy người. Mãi đến cuối tháng 3-2007, Công an xã Long Tân mới tóm được Huỳnh Văn Hòa và Nguyễn Văn Cộ (đều ngụ ấp 3, xã Phú Thạnh, huyện Nhơn Trạch) khi họ đang tiến hành HCL. Mỗi người sau đó bị xử phạt 20 triệu đồng, đồng thời bị tịch thu phương tiện là ghe và máy chạy ghe vì đã có hành vi khai thác khoáng sản trái phép. Mới đây nhất, vào ngày 16-4, lực lượng tuần tra của huyện phối hợp với Công an xã Long Tân phát hiện 5 chiếc ghe đang hút cát. Bị bắt quả tang vi phạm, một số người đã nhấn chìm hai ghe hòng phi tang. Mặc dù rất nhiều phương tiện như ghe, máy chạy ghe, ống dùng hút cát bị chính quyền địa phương tịch thu, song bọn HCL vẫn ngang nhiên hoạt động, bất chấp những thiệt hại về cây trồng, đất đai của nông dân.

Tỏ rõ nỗi niềm của một người đứng đầu chính quyền xã, ông Nguyễn Văn Hùng bộc bạch: "Khi UBND xã chưa có phương tiện tuần tra trên sông, đã có lần tôi chứng kiến hàng chục chiếc ghe đang "xỉa vòi" ngay mé ruộng của dân để hút cát. Nhìn từng mảng đất ruộng có lúa xanh rì bị rơi xuống sông mà đau lòng. Song, điều nhức nhối ở chỗ, mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức nhưng "cát tặc" vẫn hoành hành, gây bức xúc dư luận. Đó chẳng khác gì một "món nợ" khó trả đối với người dân xã Long Tân!".

Trước lúc chia tay tôi, Mười Khỏe rơm rớm nước mắt. Ông đau xót nhìn phần đất ruộng của gia đình nay chỉ còn trên... sổ đỏ rồi than: "Đời người nông dân quanh năm gắn bó với ruộng đồng, cuộc sống người nông dân chỉ trông vào thửa ruộng, cho nên khi mất ruộng, coi như người nông dân bị mất tất cả. Mai này vất vả chắc chắn sẽ càng đè nặng lên đôi vai của những người trong gia đình có ruộng nhưng đã bị bọn "cát tặc" biến... thành sông, hồ!".

Tạ Nguyên