Ngăn ngừa những vụ đình công liên quan đến nâng lương:
Quan tâm hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và người lao động

Công nhân Công ty All Super đình công kiến nghị công ty xem xét lại mức lương được trả theo sản phẩm.

Từ sau Tết Nguyên đán đến nay, trên địa bàn Đồng Nai đã xảy ra nhiều vụ đình công. Trong hầu hết các vụ đình công, các công nhân đều đưa ra ý kiến cho rằng mức nâng lương của doanh nghiệp còn thấp và chưa hợp lý giữa các công nhân. Do vậy, làm thế nào để xây dựng được mức nâng lương hợp lý, đảm bảo lợi ích của cả doanh nghiệp và người lao động đang là vấn đề được các ngành chức năng lẫn nhiều doanh nghiệp quan tâm giải quyết.

* Tăng lương không đủ bù trượt giá

Có thể thấy đây là nguyên nhân chính dẫn tới nhiều vụ đình công tự phát trong thời gian gần đây. Cầm trên tay bảng lương mới, nhiều công nhân không khỏi thất vọng khi thấy mức lương mới của mình tăng ít, không đủ bù cho mức tăng của các chi phí trong cuộc sống. Những vụ đình công vừa qua cho thấy, nhiều công ty đưa ra mức tăng lương rất thấp: chỉ 3 - 4% (tương đương với trên dưới 20 ngàn đồng). Gần đây nhất, ngày 12-3, tại Công ty Asia Garments (100% vốn Singapore, KCN Amata), các công nhân đã phản ứng mức nâng lương thấp của công ty bằng cách ngừng việc tập thể, yêu cầu một mức tăng cao hơn. Qua làm việc với các ngành hữu quan của tỉnh, doanh nghiệp nhận thấy nguyện vọng của công nhân là chính đáng và đã điều chỉnh tăng thêm mức phụ cấp, lương cơ bản. Liền sau đó, các công nhân đã đồng ý trở lại làm việc. Cùng ngày, tại Công ty All Super (100% vốn Đài Loan, KCN Biên Hòa 2), khoảng 1.800 công nhân cũng đình công để yêu cầu công ty nâng mức lương trả theo sản phẩm, giảm giờ tăng ca, không làm thêm ngày chủ nhật và bố trí cho công nhân nghỉ phép năm. Qua làm việc với đoàn công tác của tỉnh, ban giám đốc công ty đã đồng ý các yêu cầu của công nhân, riêng việc nâng lương, công ty sẽ tiếp tục xem xét. Trước đó, hai vụ đình công có đông người tham gia ở Công ty Mabuchi Motor (100% vốn Nhật Bản, KCN Biên Hòa 2) và Công ty điện tử Việt Tường (100% vốn Đài Loan, KCN Biên Hòa 2) cũng có cùng nguyên nhân chính trên. Cá biệt, có công ty như Haranda với lý do đã nâng lương cho người lao động từ... năm ngoái, vì vậy sẽ không tăng lương trong năm nay, dẫn đến phản ứng của 700 lao động. Trong khi đó, một số doanh nghiệp lại nâng thu nhập của người lao động không bằng cách tăng lương hoặc tăng lương rất thấp mà bằng cách tăng các khoản phụ cấp, thưởng.

Ngoài mức nâng lương thấp, điều kiện nâng lương quá khắt khe cũng là  nguyên nhân dẫn tới phản ứng của nhiều người lao động. Để khuyến khích sự nỗ lực của người lao động, vừa qua nhiều công ty đã quyết định mức nâng lương trên cơ sở đánh giá, xếp loại thi đua, khen thưởng. Điều này đã làm các lao động nữ nghỉ thai sản, lao động nghỉ theo các chế độ bảo hiểm xã hội và tai nạn lao động phải chịu nhiều thiệt thòi do ngày công trong năm ít, dẫn tới bị xếp loại thi đua thấp. Vả lại, bảng xếp loại thi đua của nhiều doanh nghiệp chưa hẳn đã hoàn thiện và không có những thiếu sót khiến người lao động phải chịu thiệt thòi. Một thực tế khác, nhiều doanh nghiệp hiện vẫn chưa xây dựng thang bảng lương theo quy định của Nhà nước. Cộng thêm tỷ lệ tăng lương hàng năm thấp hoặc không tăng, số công nhân làm việc lâu năm thì tiền lương đã cao hơn mức lương tối thiểu theo Nghị định 03/CP. Do vậy, những mức điều chỉnh lương của doanh nghiệp thường không được rõ ràng, cụ thể để người lao động dễ hiểu.

Ngoài các nội dung trên, khi đến làm việc, đoàn công tác giải quyết đình công của tỉnh còn phát hiện một số doanh nghiệp chưa nghiêm chỉnh hoặc cố tình né tránh việc thực hiện một số chế độ chính sách đối với người lao động, như: hợp đồng lao động, phép năm, phụ cấp độc hại, phụ cấp ca ba, chế độ cho lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi...

Từ ngày 29-1-2007 đến nay, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 16 vụ đình công với sự tham gia của gần 15.000 lao động. Trong đó có 14 vụ xảy ra ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, 2 vụ ở doanh nghiệp tư nhân. Một số vụ đình công có số lượng công nhân tham gia đông như: Mabuchi (100% vốn Nhật Bản, KCN Biên Hòa 2) với khoảng 7.000 công nhân, Việt Tường (100% vốn Đài Loan, KCN Biên Hòa 2) với 2.600 công nhân, All Super (100% vốn Singapore, KCN Biên Hòa 2) 1.800 công nhân, Peak Top (100% vốn Hồng Kông, KCN Loteco) 740 công nhân, Haranda (100% vốn Nhật Bản) 700 công nhân.

* Hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và người lao động

Trong các vụ đình công xảy ra vừa qua, một điều dễ nhận thấy là người lao động hoàn toàn có thể đưa các kiến nghị của mình lên tổ chức Công đoàn cấp cơ sở hoặc cấp trên. Thế nhưng, lao động lại chọn cách... tự phát là đình đình công nhằm giải quyết các bức xúc của mình mà chưa quan tâm đến những thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp lẫn cho xã hội. Ngoài yêu cầu được tăng lương, khi trao đổi với chúng tôi, nhiều công nhân còn khá bức xúc khi bị những công nhân khác lôi kéo, rủ rê đình công chỉ để... được nghỉ làm vài ngày, không nghĩ đến những thiệt hại mà mình góp phần gây ra khi tham gia đình công. Ở một số vụ đình công, ngoài nguyên nhân yêu cầu được nâng lương với một tỷ lệ cao hơn, vài công nhân vì những bức xúc cá nhân của mình mà đưa ra những yêu cầu phi lý đối với công ty. Chẳng hạn như, yêu cầu công ty vào ngày lễ Tết phải có quà, nghỉ không hưởng lương vẫn phải được thưởng như những người đã nỗ lực làm đủ ngày công trong năm...

Trao đổi với chúng tôi, ông Huỳnh Tấn Kiệt, Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh nói: "Hiện pháp luật về lao động của nước ta không quy định tỷ lệ nâng lương. Quyết định nâng lương ở mức nào là quyền của doanh nghiệp. Vừa qua, nhiều công ty xảy ra đình công do mức tăng lương thấp. Vì vậy, tổ chức Công đoàn sẽ cố gắng thương lượng, thuyết phục doanh nghiệp tăng lương ít nhất là 5%, bên cạnh đó doanh nghiệp tăng thêm các khoản phụ cấp tiền đi lại, nhà ở...". Theo ông, nếu Chính phủ không tiếp tục điều chỉnh tiền lương tối thiểu ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, đời sống công nhân cũng sẽ còn nhiều khó khăn. Các cơ quan quản lý Nhà nước về lao động, tiền lương cũng cần quản lý chặt hơn nữa việc doanh nghiệp thực hiện các chế độ, chính sách về tiền lương theo quy định của pháp luật.

Minh Chánh