"Hiểm họa" trên hồ Trị An

Hàng ngày, trên hồ Trị An có vài trăm chiếc xuồng gỗ nhỏ, thiếu an toàn được bà con sử dụng để đánh bắt cá, tôm. Và những chiếc xuồng ấy cũng được nhiều người sống ven hồ làm phương tiện vận chuyển nông sản, hàng hóa, đi chợ, đưa rước học sinh và khách du lịch. Những chiếc xuồng bé nhỏ lênh đênh trên mặt hồ rộng hơn 32.000 hécta quả là hiểm họa khó lường!

Nhiều ngư dân sử dụng xuồng nhỏ, thô sơ, thiếu phao cứu sinh đánh bắt thủy sản trên hồ Trị An rất không an toàn.

* Những chiếc xuồng lênh đênh trên hồ

Chúng tôi theo xuồng của bà con xóm lưới La Ngà đi đánh cá trên hồ Trị An đúng vào những ngày có tin bão xa. Bằng kinh nghiệm nhiều năm trong nghề, ông Tư Hiệp quả quyết hôm ấy không có mưa, gió lớn. Vậy là những chiếc xuồng nổ máy hướng về các "bãi cá". Chiếc xuồng chở không quá 5 người của ông Tư cứ chòng chành mỗi khi có xuồng khác vượt qua mặt. Trên đường đi, chúng tôi gặp xuồng của vợ chồng anh Hai Phẩm đang chết máy nhờ bạn chài đến sửa. Không xa đó là xuồng của mẹ con chị Hà đi vớt củi bị nước vô nhiều quá phải ghé vô cù lao Đất Đỏ tránh nạn. Rồi xuồng chở mấy cháu nhỏ từ các đồi, bè cá giữa hồ vào đất liền để đi học...

Trên những chiếc xuồng chài mà chúng tôi gặp đều chở đầy người, lưới, can đựng xăng, dầu, nước uống và mấy thứ linh tinh để che mưa, nắng. Nhưng mặc nhiên không xuồng nào có đến một chiếc phao cứu sinh. Anh Hai Hà, ở đồi Cá (thuộc ấp Mít Nài, xã La Ngà, huyện Định Quán) đi cùng với vợ, giải thích: "Mấy chiếc can này cũng làm phao cứu sinh được rồi. Mà không sao đâu, tụi tui đi đánh cá lâu năm nên rành luồng lạch, con nước, biết nhìn trời đón thời tiết hết!". Còn anh Nguyễn Văn Hổ (nhà ở suối Đục, xã Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu) đang đánh cá cùng cậu con trai nhỏ trên chiếc xuồng khá cũ kỹ, thì nói: " Hôm nào mưa bão đột ngột thì tụi tui chạy vô mấy đồi, đảo núp lánh nạn. Nhưng mà dân chày ở đây ai cũng bơi giỏi như rái. Sợ gì". Ông Lâm Tấn, một người có nhiều năm đánh cá trên hồ Trị An tỏ ra khó chịu khi chúng tôi đặt vấn đề về độ an toàn của phương tiện: "Mấy chú toàn nói chuyện xui xẻo. "Thần" hồ ở đây hiền lành lắm. Mình phải biết cách mà đi. Ở đó lo học luật, thi lấy bằng lái, có mà chết đói".

Hầu như chẳng ai trong số những người đánh bắt cá trên hồ quan tâm đến các quy định của Luật Giao thông đường thủy nội địa, cũng chẳng quan tâm bảo vệ tính mạng, tài sản của mình. Tất cả đều tin vào kinh nghiệm, sự "hiền lành" của hồ và tin vào số trời. Thế nhưng theo các chiến sĩ cảnh sát giao thông đường thủy, lực lượng bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên hồ cho biết, bình thường mặt nước hồ phẳng lặng, nhưng khi có mưa, gió lớn là sóng dập rất dữ dội chứ không lượn theo chiều như trên sông, biển. Nhiều lần các phương tiện đang tuần tra kiểm soát trên hồ phải vất vả chống chọi với sóng gió. Do vậy, theo lãnh đạo Trạm Quản lý đường sông Trị An, cơ quan quản lý, điều phối luồng lạch trên hồ, cần khuyến cáo bà con ý thức tự bảo vệ mình chứ không nên chủ quan tin tưởng vào kinh nghiệm, "số trời". Chủ tịch UBND kiêm Trưởng ban an toàn giao thông huyện Định Quán Phạm Quý Ngọc, cũng đồng tình với đề nghị này. Nhưng ông cho biết, qua kiểm tra, mỗi ngày trên địa bàn huyện có khoảng 2.000 lượt ghe xuồng đi lại, phần lớn không đảm bảo an toàn giao thông. Trong khi đó, người dân cho rằng không có điều kiện để sắm phương tiện mới, trang bị dụng cụ cứu sinh. Đây là thực trạng mà huyện chưa tìm ra biện pháp khắc phục. Còn ông Nguyễn Văn Ngọc, Trưởng trạm kiểm soát giao thông số 5 (thuộc Phòng Cảnh sát giao thông đường thủy Đồng Nai) cho biết thêm, không riêng gì tại huyện Định Quán mà hầu hết các phương tiện lưu thông trên hồ Trị An đều trong tình trạng như thế. Trên thực tế những năm qua, do phương tiện không đảm bảo chất lượng, an toàn từng xảy ra những vụ chìm xuồng, đò làm chết nhiều người oan uổng. Điển hình như vụ chìm đò đi từ Phú Lý qua La Ngà làm chết nhiều người hồi năm 2002 và vào giữa năm 2006, trên một nhánh sông, suối ăn ra hồ Trị An cũng xảy ra hai vụ tai nạn đường thủy làm chết 4 người.

* Khắc phục như thế nào?

Hiện nay, trên hồ Trị An có 753 xuồng có gắn máy nổ và 514 xuồng chèo. Một số điểm tập trung nhiều ghe xuồng, gồm: Khu vực ấp 1, thị trấn Vĩnh An; xã Mã Đà và ấp Cây Cày, xã Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), làng bè La Ngà, xã Thanh Sơn, xã Phú Ngọc, xã Phú Cường và xã Túc Trưng (huyện Định Quán) và ở huyện Thống Nhất có xã Gia Tân 1. Ngoài phần lớn các xuồng tải trọng nhỏ dùng để đánh bắt cá, còn có một số phương tiện dùng để chở người, hàng hóa. Trên hồ hiện nay có hai chiếc đò dọc chạy từ làng bè La Ngà đi suối Đục (xã Phú Lý) và đi xã Thanh Sơn (huyện Định Quán). Hai chiếc đò này ngoài chờ khách đi chợ, còn chở hàng hóa như các gỗ, tre, lồ ô và các nhu yếu phẩm. Tại một số địa bàn có ruộng, rẫy ven hồ, bà con sử dụng ghe chở lúa, mía thu hoạch. Còn tại khu du lịch Đồng Trường - đảo Ó, có 3 ghe dùng để chở khách du lịch trên hồ...

Thế nhưng trong số gần 1.300 xuồng, ghe các loại đang hoạt động trên hồ thì chỉ có khoảng 400 chiếc có đăng ký, đăng kiểm. Tuy đăng ký, đăng kiểm là vậy nhưng khi lưu thông hầu hết các phương tiện đều không đáp ứng đủ các quy định cần thiết về an toàn giao thông đường thủy. Trong số đó có trên 600 phương tiện ký hợp đồng với Trung tâm thủy sản Đồng Nai đánh bắt cá, tôm trên hồ Trị An phần lớn là xuồng nhỏ, rất thô sơ. Đây chính là những phương tiện đáng quan tâm nhất vì hàng ngày sinh mạng hàng trăm người dân luôn bị đe dọa. Cùng với đó, một số phương tiện gia dụng khác cũng được bà con sử dụng để đi chợ, đưa rước học sinh, khách du lịch "chui" trên hồ. Chính các phương tiện này là mối nguy hiểm đe dọa mỗi ngày đối với những người sử dụng chúng. Nhưng theo cơ quan Thanh tra giao thông tỉnh, phần lớn các ghe, xuồng lưu thông trên hồ Trị An là phương tiện gia dụng sức chở nhỏ nên theo quy định của pháp luật không phải đăng ký, đăng kiểm. Do đó, cơ quan chức năng chỉ có nhiệm vụ hướng dẫn, vận động, tuyên truyền còn đảm bảo an toàn giao thông là trách nhiệm của chủ phương tiện, của những người sử dụng ghe, xuồng.

Như vậy, hiểm họa trên hồ Trị An vẫn tiếp tục là hiểm họa. Nếu các cơ quan chức năng không có những giải pháp hữu hiệu thì hậu quả khó lường.

Trường Quân