Hóa mỹ phẩm - một thị trường đang bị... thả nổi !

Hóa mỹ phẩm là thứ hàng hóa mà nhà nào, người nào cũng dùng. Thế nhưng, những hóa phẩm có liên quan trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng như: xà phòng thơm, dầu gội đầu, kem đánh răng, kem dưỡng da, thuốc nhuộm tóc, sơn móng, son môi... hầu như chưa được quản lý, kiểm tra chất lượng.

Việc kiểm nghiệm hóa, mỹ phẩm ở Đồng Nai đang bị thả nổi. (Ảnh chụp ở Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm và mỹ phẩm Đồng Nai).

* Hóa, mỹ phẩm thật, giả lẫn lộn bày bán khắp nơi.

Trên địa bàn TP. Biên Hòa hiện có 183 điểm kinh doanh hóa mỹ phẩm, tập trung nhiều nhất tại khu vực các chợ: Biên Hòa, Sặt, Tân Hiệp và các tuyến đường: 30-4, Cách mạng tháng Tám, quốc lộ 1, quốc lộ 15. Người tiêu dùng có thể mua hóa mỹ phẩm tại các cửa hàng chuyên kinh doanh mỹ phẩm nổi tiếng, có uy tín như: Bạch Yến, Tân Ba Lê, Hoàng Phố. Tuy nhiên, tại các điểm kinh doanh thuốc tây, tiệm tạp hóa, sạp hàng lề đường, shop quần áo cũng không thiếu các loại hóa mỹ phẩm mà người tiêu dùng cần sử dụng hàng ngày.

Không riêng tại TP. Biên Hòa, mà hầu hết các huyện và thị xã Long khách ngày càng có nhiều điểm kinh doanh hóa mỹ phẩm được mở ra. Theo thống kê chưa đầy đủ của Phòng đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch đầu tư (KHĐT), toàn tỉnh có khoảng 50 cơ sở kinh doanh hóa mỹ phẩm quy mô lớn và hàng trăm kinh doanh nhỏ lẻ. Ngoài ra, tại những hộ bán rau, cá, gạo, muối ở nhiều địa bàn nông thôn cũng có bán từ kem dưỡng da chống nắng, sữa tắm trắng đến xà phòng, dầu gội. Đó là chưa kể các nhân viên tiếp thị, người bán hàng dạo cũng đem nhiều mặt hàng hóa mỹ phẩm chiêu dụ người mua với giá rẻ, có khuyến mãi. Thế nhưng nhìn nhãn mác thì không biết đâu là thật, giả, thậm chí nhiều mặt hàng không có cả dấu kiểm định chất lượng, địa chỉ công ty, ngày sản xuất và hạn sử dụng.

Hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Đồng Nai cho biết, năm 2005 tổ chức này đã tiếp nhận một trường hợp khiếu nại bị dị ứng da do dùng kem O. ở cửa hàng mỹ phẩm C. Còn Chi cục quản lý thị trường tỉnh cho biết, hàng năm qua kiểm tra đều phát hiện có khoảng 10 vụ hàng hóa mỹ phẩm giả nguồn gốc xuất xứ, quá hạn sử dụng. Riêng từ đầu năm đến nay, Chi cục đã phát hiện và xử lý 11 vụ với 350 đơn vị sản phẩm hóa mỹ phẩm không đảm bảo các tiêu chuẩn, điều kiện lưu hành. Trong đó, chủ yếu là các loại kem dưỡng da Yuong One, kem Olay, phấn Johnson, thuốc uốn và nhuộm tóc... giả nguồn gốc sản xuất của Thái Lan và Nhật Bản. Hậu quả của việc sử dụng hóa mỹ phẩm không đảm bảo chất lượng là rất khó lường. Theo bác sĩ Lê Thị Thành, Phó giám đốc bệnh viện da liễu Đồng Nai, thì bệnh viện đã từng tiếp nhận nhiều trường hợp do sử dụng mỹ phẩm nghi bị làm giả, không đảm bảo chất lượng, dẫn đến bị dị ứng sưng da, mọc mụn. Một số trường hợp bị nặng thì bị phù nề, chảy nước vàng phải điều trị dài ngày mới khỏi. Bên cạnh đó, cũng có một số trường hợp có thể do sử dụng dầu gội và thuốc uốn, nhuộm tóc cũng gây rụng tóc, viêm chân tóc, da đầu phải điều trị khá tốn kém.

* Quản lý hóa, mỹ phẩm như thế nào?

Theo quy định, Sở Thương mại - du lịch (TM-DL) là cơ quan được cấp phép bán hàng hóa mỹ phẩm có khuyến mãi với điều kiện đơn vị kinh doanh phải có giấy chứng nhận của Sở Y tế cho phép lưu hành sản phẩm. Thế nhưng, theo Phó giám đốc Sở TM-DL Lê Văn Nhơn, từ trước đến nay sở chưa tiếp nhận trường hợp nào xin phép bán hàng khuyến mãi như thế. Sở KH-ĐT cũng cho biết, cơ quan này chỉ cấp giấy phép sản xuất, kinh doanh chứ không tiến hành quản lý, kiểm tra hàng hóa, mỹ phẩm. Còn Chi cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng chỉ kiểm tra, kiểm định hóa, mỹ phẩm khi có khiếu nại. Như vậy, cơ quan, đơn vị nào chịu trách nhiệm chính quản lý, kiểm tra sản xuất, kinh doanh hóa, mỹ phẩm?

Năm 1996, Bộ Y tế đã có quyết định giao cho giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành thực hiện nhiệm vụ kiểm nghiệm, xác định chất lượng mỹ phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Cuối năm 1998, Bộ trưởng Bộ Y tế có quyết định ban hành danh mục bắt buộc đơn vị sản xuất hóa mỹ phẩm phải đăng ký chất lượng tại Bộ Y tế. Đó là các sản phẩm bôi trơn trên da (kem chống nắng, làm trắng da, dưỡng da, chăm sóc da; sữa rửa mặt, lột da mặt, sáp và phấn trang điểm); các loại dầu gội; thuốc nhuộm tóc và son môi. Nhưng kẽ hở ở đây là Bộ lại không giao chức năng đăng ký chất lượng cho Sở Y tế các tỉnh, thành nên việc kiểm soát cũng hầu như thả nổi. Trước tình hình này, vào năm 1999, UBND tỉnh Đồng Nai có quyết định cho thành lập và giao Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm và mỹ phẩm (thuộc Sở Y tế) thực hiện chức năng kiểm nghiệm hóa mỹ phẩm các loại cả trong sản xuất và kinh doanh.

Mỹ phẩm bày bán khắp nơi thật, giả lẫn lộn.

Thế nhưng, theo bà Dương Thị Trúc Mai, Phó giám đốc Trung tâm kiểm nghiệm, thì từ khi thành lập đến nay, Trung tâm này chủ yếu thực hiện kiểm nghiệm dược phẩm, còn mỹ phẩm chỉ làm có một lần đối với doanh nghiệp sản xuất mỹ phẩm làm đẹp da. Việc kiểm định cũng chỉ thực hiện với vài tiêu chí cơ bản, như: cảm quan (nhìn và ngửi bình thường), màu sắc, mùi vị; đo độ pH, cân tỷ trọng, kiểm tra giới hạn kim loại nặng, độ nhiễm khuẩn, kích ứng da. Còn đối với danh mục 418 hóa chất mà Bộ Y tế quy định không được đưa vào hóa mỹ phẩm thì trung tâm này chưa thực hiện bao giờ, vì không có điều kiện, phương tiện. Trong khi đó, theo Quyết định số 25 của Cục quản lý dược (Bộ Y tế) thì: "Trung tâm kiểm nghiệm cấp tỉnh có quyền lấy mẫu trên thị trường, tại nhà sản xuất trong nước, nhà phân phối theo quy chế lấy mẫu mỹ phẩm hiện hành gởi cơ sở kiểm nghiệm có thẩm quyền để phân tích".

Thực tế từ trước đến nay, Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm - mỹ phẩm Đồng Nai chưa thực hiện chức năng này bao giờ. Bên cạnh đó, các cơ quan chuyên môn thuộc Sở Y tế như: Phòng quản lý dược, Thanh tra Sở... vì nhiều lý do khác nhau cũng chưa thực hiện tốt chức năng quản lý, thanh, kiểm tra mặt hàng hóa, mỹ phẩm.

Giám đốc Sở Y tế Từ Thanh Chương thừa nhận: "Đúng là lâu nay ngành y tế đã thả nổi quản lý trên lĩnh vực này". Cũng theo bác sĩ Chương, trách nhiệm này là của ban lãnh đạo và các bộ phận chuyên môn của Sở Y tế. Sắp tới Sở sẽ lưu tâm đẩy mạnh chấn chỉnh hoạt động này. Về lâu dài, UBND tỉnh đã đồng ý cho xây dựng mới Trung tâm kiểm nghiệm dược phẩm và mỹ phẩm, cũng như mua sắm trang thiết bị, đào tạo, bổ sung nhân lực đủ đáp ứng cho hoạt động kiểm nghiệm dược phẩm, mỹ phẩm. Đây là giải pháp quan trọng để tăng cường quản lý, kiểm soát việc sản xuất, kinh doanh các loại hàng hóa này trong thời gian tới.

Phong Vũ