Rối loạn tâm thần - căn bệnh thời công nghiệp

Ở thời công nghiệp, sự đòi hỏi chất lượng trong cuộc sống, công việc, học hành... ngày càng cao, trong khi sức người có hạn. Để đáp ứng được nhu cầu trên, nhiều người đã dốc cả thể chất và tinh thần cho công việc. Tình trạng dốc sức kéo dài dẫn đến chứng rối loạn tâm thần (RLTT) mà biểu hiện của nó là căng thẳng, lo âu, trầm cảm, thậm chí có người tự hủy hoại sự sống.

Người dân đã biết đến với phòng tư vấn để được hỗ trợ biện pháp giải tỏa tâm lý.

* Những áp lực từ phía cuộc sống

Bà L.T.N. ở phường Tân Mai (TP. Biên Hòa) vốn là một phụ nữ tháo vát. Trước đây, khi còn làm thủ quỹ cho một công ty kinh doanh vật liệu xây dựng, bà đã lén dùng tiền quỹ để quay vòng vốn. Khi bị giật nợ với số tiền lớn, để tránh tù tội, bà đã phải bán căn nhà đang ở để hoàn trả công quỹ. Tiếc của và phải sống trong căn nhà thuê ọp ẹp, lại mất việc, bà đâm ra ngớ ngẩn. Đến nay đã gần 10 năm qua đi, các con bà đã lớn và đủ sức thay bà lo kinh tế gia đình nhưng sức khỏe tâm thần của bà vẫn chưa ổn định.

Còn gia đình chị N.B.V. ở phường Trung Dũng (TP. Biên Hòa) vẫn chưa hết đau đớn vì sự ra đi đột ngột của cô con gái Ng.T.B.L., sinh viên năm thứ hai của một trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh. Nguyên nhân bắt nguồn từ chuyện người cha của L. bị cô bồ nhí lừa lọc dẫn đến thâm lạm công quỹ, khiến cho nhà cửa, tài sản bị người ta xiết nợ cùng với bản án 10 năm tù. Quá đau buồn, tủi hổ về người cha và chứng kiến sự tan vỡ, khánh kiệt của gia đình, L. thấy tương lai mình mịt mờ, nên đã uống thuốc ngủ tự vẫn sau một thời gian dài bị trầm cảm.

Không chỉ người lớn bị RLTT từ các áp lực cuộc sống, gia đình, công việc mà trẻ em cũng là đối tượng bị ảnh hưởng thần kinh nhiều dưới áp lực học hành hoặc cha mẹ ly hôn v.v... Đặc biệt, tình trạng cha mẹ quá kỳ vọng vào việc học hành, đỗ đạt trong thi cử của các con, dẫn đến việc khi thi rớt, kết quả học tập không được như mong muốn, bị cha mẹ rầy la, các em suy sụp rất nhanh. Như N.B.N, học sinh giỏi của một trường THPT ở Biên Hòa. Suốt 3 năm học cuối cấp, N. luôn giữ vững danh hiệu học sinh giỏi và cửa vào đại học tưởng như bày sẵn trước mắt vì vừa học giỏi, gia đình lại có điều kiện kinh tế khá giả, tạo điều kiện cho N. thực hiện ước mơ của mình. Thế nhưng, kỳ thi đại học vừa qua, N. đều bị trượt cả hai trường đại học và chỉ đỗ vào một trường cao đẳng. Gia đình thất vọng, bạn bè nhìn với con mắt thương hại, N. rơi vào trạng thái buồn bã, chán nản, luôn ám ảnh về việc thi cử, tinh thần suy sụp rất nhanh. N. không thiết tha đến việc gì khác và ý nghĩ tự tử thường trực trong đầu.

Trên đây chỉ là ba trong hàng trăm trường hợp đang điều trị tâm lý tại Trung tâm tham vấn tâm lý thuộc Bệnh viện tâm thần trung ương 2, đặc biệt là tỷ lệ trẻ em bị các chứng rối loạn tâm thần tăng nhanh trước và sau mỗi kỳ thi.

*"Vệ sinh tâm thần", biện pháp phòng tránh rối loạn tâm thần

Rối loạn tâm thần, căn bệnh tâm lý đang gia tăng nhanh ở những nước đang phát triển. Những người bị RLTT tuy vẫn làm việc, học tập nhưng chất lượng không cao, nguy cơ rủi ro nhiều và tỷ lệ tự tử do chứng trầm cảm và căng thẳng kéo dài đã để lại những hệ lụy đau lòng.

Phân tích các nguyên nhân gây RLTT, bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hòa, Trưởng khoa tâm lý lâm sàng bệnh viện tâm thần trung ương 2 cho biết: xã hội càng hiện đại, càng phát triển, con người càng chịu áp lực nặng nề. Áp lực từ công việc, từ mưu sinh, rồi tình trạng bất bình đẳng, gia đình sống kiểu độc lập nên các thành viên dễ bị cô độc. Rồi tình trạng ly hôn nhiều, kéo theo những ảnh hưởng tâm lý của vợ, chồng và những đứa con trong giai đoạn trước, đang hoặc sau ly hôn. Trong số những nguyên nhân đó, áp lực từ công việc là nguyên nhân số một gây nên RLTT. Hiện nay, kiểu làm việc "hết việc chứ không hết giờ", "chất lượng công việc là ưu tiên hàng đầu"... khiến người ta phải dốc hết sức, dẫn đến tình trạng nhiều người sau giờ làm việc về nhà trong tình trạng quá mệt, không còn thời gian chăm sóc bản thân và gia đình. Hiện nay, nhận thức của người dân về nhu cầu tư vấn tâm lý tuy đã được quan tâm nhưng chưa cao. Hiện Trung tâm tư vấn tâm lý trị liệu của bệnh viện tâm thần trung ương 2 đang điều trị tâm lý cho hàng trăm khách hàng và kết quả khá tích cực.

Theo bác sĩ Hòa, để tránh cho mình khỏi chứng RLTT, mỗi người phải chủ động nâng cao nhận thức của mình về lĩnh vực tâm lý bằng cách tìm đọc những tài liệu, sách báo nghiên cứu về tâm lý để có hiểu biết nhất định về vấn đề này, đồng thời học được cách giải quyết vấn đề theo chiều hướng có lợi nhất. Kế tiếp, nếu thấy bế tắc trong giải quyết vấn đề bản thân, nên đến với các chuyên viên tư vấn, các bác sĩ điều trị tâm lý để giúp tháo gỡ kịp thời, đúng lúc những căng thẳng, lo âu, trăn trở của mình nhằm tránh những chuyện đáng tiếc. Còn theo bác sĩ Nguyễn Gia Khanh, trưởng khoa liệu pháp trị liệu thì việc làm "vệ sinh tâm thần" là đặc biệt quan trọng. Mỗi khi có ức chế, có căng thẳng hoặc thần kinh làm việc quá tải... hãy giúp chính mình "dọn dẹp" sạch sẽ những việc ấy bằng cách nghỉ ngơi, thư giãn. Việc dọn dẹp này phải tiến hành thường xuyên để có thể giải quyết ngay được những ức chế, căng thẳng ở mức độ vừa phải, không nên để tích tụ mà phát triển thành trầm cảm hoặc stress.

P. Uyên