Có một cửa hàng mỹ nghệ đặc biệt...

Anh Nhữ Đức Thắng đang hướng dẫn bệnh nhân làm việc tại phòng mỹ nghệ.

Những cái gạt tàn thuốc bằng tre, chú gián bằng quả bàng giá vài ngàn đồng đến những chiếc thuyền buồm, chùa Một Cột, đàn tì bà bằng nứa, tượng Phật Di Lặc bằng gỗ... có giá vài trăm ngàn đồng đang được bày bán ở một cửa hàng mỹ nghệ đặc biệt mang tên Nhân Ái - Friends Shop. Nói đặc biệt bởi những sản phẩm trên là do bệnh nhân của bệnh viện tâm thần trung ương 2 trực tiếp làm nên.

* Từ xưởng sản xuất...

Tại phòng mỹ nghệ thuộc khoa hoạt động liệu pháp, bệnh nhân Lê Văn Hiệp, 32 tuổi, đang cặm cụi cưa từng ống tre theo hướng dẫn của anh Nhữ Đức Thắng (tốt nghiệp đại học văn hóa, hiện phụ trách phòng này). Kẹp chặt cây tre vào máy, cưa đúng chỗ mắt tre, loại bỏ những đoạn nứt gãy... là những công đoạn được Hiệp thao tác một cách thuần thục. Bệnh nhân Hiệp bảo, cưa xong chỗ này anh tiếp tục phụ thầy Thắng quét dầu bóng. "Cái chùa này bữa trước thầy Thắng nhờ tôi quét dầu bóng giùm đó" - Hiệp hồ hởi chỉ cái chùa làm bằng nẹp tre với mái cong vút còn thơm mùi dầu bóng, được đặt cạnh nhiều chiếc thuyền buồm, đàn ghi-ta, đàn tơ - rưng, bình hoa... đủ kích cỡ. Gần đó, bệnh nhân Phạm Văn Hùng, 29 tuổi, đang cẩn thận cắt gọt một khúc gỗ nhỏ. Con dao trong tay Hùng cứ xoay đều để lộ dần hình dáng cái đế cắm hoa lạ mắt. Biết Hùng khéo tay, cô Thủy đã tận tình hướng dẫn Hùng làm những sản phẩm thủ công. "Cái này là của cô Thủy và tôi làm đó. Lúc chưa bị bệnh tôi từng là thợ hớt tóc, nên coi cô Thủy chỉ là tôi làm được ngay" - Hùng khoe. Trên bàn chỗ bệnh nhân Hùng làm việc bày rất nhiều bộ bàn ghế, xích đu, nhà sàn xinh xắn được làm từ que gỗ vụn, vải vụn. Có cả những chú gián tinh nghịch được làm từ quả bàng và gáo dừa. Phía ngoài hiên, khoảng chục bệnh nhân nam, già có trẻ có, đang cần mẫn dùng giấy nhám chà bóng nhẵn những gốc cây, gốc tre. Có bệnh nhân miết thật mạnh tay, săm soi từng chi tiết nhưng cũng có bệnh nhân làm một cách hờ hững, ánh nhìn thờ thẫn.

Bên phòng dệt chiếu thì đại đa số là bệnh nhân nữ. Từng động tác luồn cói, dập khuôn, xén bìa được các bệnh nhân thực hiện đều đặn, nhẹ nhàng và chính xác. Cô Nguyễn Thị Nhỏ, nhân viên của khoa, đang chỉ dẫn bệnh nhân Bùi Danh Dự cách thắt mối đầu sao cho chiếc chiếu vừa đẹp lại bền. Bệnh nhân tên Hương, 36 tuổi, quê ở Long Xuyên (tỉnh An Giang) có gương mặt đẹp và phúc hậu ngồi thắt dây, bện thành những đường viền. Tất cả im lặng làm việc theo hướng dẫn của các nhân viên khoa hoạt động liệu pháp. Rất nhiều sản phẩm là hàng thủ công mỹ nghệ, dệt chiếu, tranh vẽ... được làm từ đôi tay của những bệnh nhân tâm thần. Thoạt nhìn cứ tưởng như nơi đây là một xưởng sản xuất hàng mỹ nghệ hơn là một khoa điều trị của bệnh viện tâm thần. Chỉ vào những gốc cây chưa hoàn chỉnh, anh Nhữ Đức Thắng cho biết, đó là sản phẩm của những bệnh nhân đang làm dở dang thì hồi phục và trở về nhà.

Khoảng từ 8 đến 9 giờ 30 phút buổi sáng và từ 1 giờ 30 đến 3 giờ chiều là thời gian bệnh nhân từ các khoa luân phiên được đưa đến khoa hoạt động liệu pháp. Bác sĩ Nguyễn Gia Khanh, Trưởng khoa hoạt động liệu pháp cho biết, cùng với việc điều trị bằng thuốc và các liệu pháp tâm lý, xã hội thì việc tập lao động sẽ giúp cho bệnh nhân trở lại với các thao tác lao động đời thường mà khắc phục trí nhớ. Ban đầu, khoa chỉ tổ chức dệt chiếu và vẽ tranh, sau đó phát triển thêm nhiều nghề khác như: đan lát, ghép gỗ, tre nứa...

Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ do bệnh nhân tâm thần làm ra.

* ... đến cửa hàng Nhân Ái

 

"Chẳng lẽ sản phẩm cả một tập thể, đặc biệt là các bệnh nhân nỗ lực làm nên mà cứ cất trong tủ hoài. Chúng tôi cứ suy nghĩ mãi về điều đó. Trong một chuyến công tác tại Thái Lan, chúng tôi thấy một cửa hiệu trưng bày sản phẩm của bệnh nhân tâm thần đã tạo sự chú ý cho khách hàng. Thế là cửa hàng Nhân Ái (Friends Shop) ra đời như một khát khao về một niềm tin được hòa nhập với cuộc sống đời thường cho những bệnh nhân tâm thần" - bác sĩ Nguyễn Gia Khanh cho biết.

Cửa hàng Nhân Ái nằm ngay trước cổng bệnh viện tâm thần trung ương 2 (quốc lộ 1, phường Tân Phong, TP. Biên Hòa). Dù mới mở khoảng 2 tháng nay nhưng cửa hàng Nhân Ái đã gây được sự chú ý của mọi người bởi kiểu trang trí khá đẹp. Nhưng điều thú vị là các sản phẩm ở đây do bệnh nhân tâm thần trực tiếp làm ra. Có sản phẩm giá chỉ vài ngàn đồng như gạt tàn thuốc bằng tre, chú gián làm bằng trái bàng và gáo dừa, quả cầu mây bện bằng dây lục bình... Cũng có những món hàng có giá vài chục ngàn đến hàng trăm ngàn đồng như chiếc thuyền buồm, chùa Một Cột, đàn tì bà, tượng Phật Di Lặc...

Bác sĩ Nguyễn Gia Khanh cho biết thêm: "Gần 1 triệu đồng là số tiền của tháng đầu tiên mà cửa hàng Nhân Ái đạt được. Chừng ấy doanh thu không đáng là gì đối với một cửa hiệu kinh doanh bình thường nhưng với cửa hàng Nhân Ái (Friends Shop) lại là cả một kỳ công. Bởi, đây chính là nơi trưng bày các sản phẩm mỹ nghệ của bệnh nhân tâm thần làm ra. Chúng tôi mong rằng, qua hoạt động này sẽ giúp cho xã hội có cái nhìn chính xác hơn về bệnh nhân tâm thần; giúp bệnh nhân cảm thấy mình sống có ích và có khả năng tái hòa nhập cộng đồng. Thông qua hoạt động của cửa hàng Nhân Ái, chúng tôi mong các mạnh thường quân đến hợp tác, giúp đỡ trong việc tìm đầu ra cho các sản phẩm mỹ nghệ do các bệnh nhân tâm thần làm ra..."

 

Thu Trang