Biên Hòa đang tích cực xây dựng rừng phòng hộ - môi trường và cảnh quan

Một góc rừng ở lâm trường Biên Hòa hiện nay.

Trong thời gian gần đây, tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa ở một số khu vực trên địa bàn tỉnh đã diễn ra khá nhanh. Riêng TP. Biên Hòa có những bước bứt phá vượt trội. Tuy nhiên, bên cạnh đó việc đẩy mạnh phát triển sản xuất và dân cư đô thị phát triển nhanh đã dẫn tới tình trạng  tỷ lệ diện tích cây xanh và cảnh quan thiên nhiên ở nhiều nơi giảm sút; mức độ khói bụi cùng tiếng ồn càng ngày càng gia tăng khiến cho môi trường ở đô thị bị đe dọa nghiêm trọng. Để khắc phục và hạn chế những tác động của con người đối với môi trường, UBND tỉnh đã quyết định xây dựng lâm trường Biên Hòa trở  thành rừng phòng hộ - môi trường - cảnh quan.

Dự án quy hoạch rừng phòng hộ - môi trường và cảnh quan (PHMTCQ) thuộc lâm trường Biên Hòa được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt, được thiết kế trên diện tích 222,43 hécta nằm trên địa bàn các phường: Trảng Dài, Tân Hòa, Tân Biên, Hố Nai (TP. Biên Hòa) và các  xã: Thiện Tân (huyện Vĩnh Cửu), Hố Nai 3 (huyện Trảng Bom) với tổng kinh phí thực hiện giai đoạn 1 từ năm 2006 - 2010 là 22,5 tỷ đồng. Kết quả điều tra về thành phần thực vật ở lâm trường Biên Hòa cho thấy, hiện nơi đây có khoảng trên 100 loài cây gỗ thuộc 83 chi của 41 họ thực vật khác nhau. Trong số này có 12 loài cây nhập nội, còn lại đều là gốc bản địa. Về động vật, tại các khu rừng ở  lâm trường Biên Hòa có khoảng 10 loài thú nhỏ, gồm: chuột chù nhen, dơi, chồn, sóc, thỏ, rắn... cùng các loài có cánh như: chim cắt, cút, cu gáy, gầm ghì, bìm bịp, cú mèo, cu đất, chim sẻ, bói cá... Số tài sản này được xem là "vốn liếng" rất cần được bảo vệ và phát triển.

Thực tế, với diện tích được quy hoạch tương đối lớn và có hệ thống giao thông thuận tiện (cách QL1 chừng 2km), ngoài chức năng phòng hộ, rừng  PHMTCQ Biên Hòa còn được xây dựng dựa trên tiêu chí là một khu giải trí quan trọng trong hệ thống mảng xanh đô thị của TP. Biên Hòa trong tương lai. Theo Giám đốc lâm trường Biên Hòa Trần Đình Xướng, sự đa dạng về địa hình ở lâm trường đã tạo cho những khu rừng ở đây có những nét độc đáo. Ngoài một con suối dài hơn 2km uốn lượn qua các khu rừng, nơi đây còn có những cánh rừng hỗn giao, rừng cây gỗ lớn, rừng trồng hình thành nên các kiểu sinh cảnh và là yếu tố quyết định trong việc bảo tồn và điều tiết nguồn nước trong hai mùa mưa, nắng. Đây chính là điều kiện để thiết lập và duy  trì một sinh cảnh đất ngập nước ven hồ và suối. Sự hiện diện của mặt nước, của sinh cảnh đất ngập nước và rừng cây gỗ lớn bản địa hỗn giao nhiều tầng sẽ tạo nên một cảnh quan có giá trị thẩm mỹ cao. Bên cạnh đó, ở ranh giới phía đông và phía bắc của lâm trường còn có những đoạn có độ dốc thay đổi đột ngột, tạo thành một thung lũng có độ chênh cao từ 20 - 30 mét. Khi được can thiệp và xử lý đúng mức, địa hình này sẽ tạo nên một cảnh quan khá đẹp.

Theo kế hoạch, bắt đầu từ năm 2006 trở đi, rừng PHMTCQ được tiến hành xây dựng với những phần việc cơ bản như: trồng rừng, xây dựng sinh cảnh trong phân khu sinh thái cảnh quan; xây dựng phân khu sưu tập động - thực vật; xây dựng phân khu hành chính - dịch vụ; các biện pháp  bảo vệ và phát triển rừng; tái định cư cho 142 hộ dân nằm trong vùng dự án ... Trong những hạng mục thuộc phân khu  sinh thái cảnh quan (174,30 hécta), có các công trình đáng chú ý là: thảm rừng hỗn giao lá rộng dày (31,57 hécta), hồ chứa nước (3,4 hécta, gồm hồ chính và hồ treo), thảm rừng hỗn giao lá rộng thưa (87,40 hécta), rừng tre (4,37 hécta), trảng cỏ (8,74 hécta), rừng cảnh quan (30,76 hécta), rừng hỗn giao lá rộng thường xanh (10,03 hécta), rừng phục hồi tự nhiên (12,30 hécta), đai cây xanh cách ly (2,24 hécta), phục hồi các loài động vật hoang dã (18 loài); phân khu sưu tập động vật hoang dã (19,80 hécta) có chức năng sưu tập các loài động, thực vật, phục vụ học tập, tham quan... Cũng theo Giám đốc Trần Đình Xướng, trong 5 năm (2006 - 2010) để "biến" lâm trường Biên Hòa thành rừng PHMTCQ Biên Hòa (giai đoạn 1) mà không  bị động về kinh phí, cùng những điều kiện khách quan khác, ngay từ năm 2005, lâm trường đã đi trước một bước bằng cách trồng 75 hécta rừng cây gỗ lớn xen tràm và xây dựng vườn ươm cây giống. Đối với công tác di dời dân, lâm trường đã tiến hành khảo sát và lập kế hoạch để triển khai phương án đền bù, tái định cư cho 142 hộ dân (trong đó có 665 nhân khẩu, 355 lao động) đang sống trong khu vực lâm trường vào thời gian tới (thực ra, số hộ nằm trong diện phải di dời chỉ có một số ít sinh sống nhờ vào đất lâm trường. Cụ thể, trong số 41 hécta đất người dân sử dụng, chỉ có 13 hécta được 29 hộ trồng rừng và lập vườn rừng; trên 22 hécta được 92 hộ trồng các loại cây dài ngày, ngắn ngày và hơn 4 hécta còn lại là đất ở và đất trống). Nhìn chung, các hộ dân trong khu vực dự án chủ yếu sinh sống bằng nghề buôn bán, làm dịch vụ hoặc làm công nhân, vì vậy việc di dời sẽ không gây biến động lớn đến hoạt động của lâm trường hoặc làm ảnh hưởng đến cuộc sống của họ về sau. Song, để số hộ dân này có điều kiện phát triển kinh tế sau khi có cuộc sống mới, UBND TP.Biên Hòa cũng đã bố trí một khu tái định cư gồm 10,24 hécta thuộc phường Tân Biên.

Nói về rừng PHMTCQ Biên Hòa trong tương lai, Giám đốc Trần Đình Xướng cho rằng, mục đích của việc xây dựng PHMTCQ Biên Hòa là phải có cấu trúc mô phỏng từ rừng tự nhiên và phải có giá trị thẩm mỹ cao. Chính vì vậy, khi đã hình thành cơ bản thì rừng PHMTCQ Biên Hòa không đơn thuần là rừng phòng hộ với những loại cây bản địa thông thường, mà ở đó còn có những tổ hợp cây gỗ lớn, những sinh cảnh đa dạng, phù hợp với điều kiện cho phép. Đây sẽ là một khu vực có cảnh quan hấp dẫn, đáp ứng được nhu cầu khách tham quan.

Tạ Nguyên