Làm gì để quản lý và xử lý có hiệu quả chất thải nguy hại?

Đưa chất thải nguy hại vào tiêu hủy ở nhiệt độ cao.

Đồng Nai hiện đã có gần 20 khu công nghiệp (KCN) đi vào hoạt động với trên 600 nhà máy và hàng ngàn cơ sở sản xuất CN-TTCN. Do vậy, chất thải công nghiệp (CTCN), trong đó có chất thải nguy hại (CTNH) cũng phát sinh rất lớn. Giải quyết các loại chất thải này như thế nào để bảo vệ môi trường và phát triển bền vững? Vì CTNH là nguyên nhân hàng đầu gây suy thoái môi trường và phát sinh các loại bệnh nan y...

Do tính chất đa dạng của ngành nghề, nên CTNH công nghiệp thải ra cũng khá nhiều loại. Những nhà máy dệt nhuộm thải ra các hóa chất tẩy rửa, các loại màu nhuộm; những nhà máy gia công giày da thải ra các loại keo, nước tẩy da và các loại phế phẩm; những công ty sản xuất điện tử cho ra các loại thải xỉ đồng, vi mạch điện tử hư hỏng hoặc những công ty sản xuất hóa chất thì thải những loại nước tẩy rửa có lẫn hóa chất trong quá trình súc bồn rửa, làm sạch máy móc; những nhà máy chế biến cao su cho ra những loại cặn mủ hôi thối, độc hại... Đó là chưa kể trong quá trình chuyển đổi mẫu mã, thay đổi sản phẩm sản xuất sẽ phát sinh một lượng lớn các hóa chất dư thừa, chẳng hạn như những đơn vị gia công giày thể thao cho tập đoàn Nike đã đồng loạt chuyển sang các  hóa chất gốc nước, tạo ra sự dư thừa cả chục ngàn tấn keo, hóa chất cũ và vật liệu dán vẫn còn sử dụng được...

Theo phân tích của các ngành chức năng, mức độ thải của các ngành nghề như sau: ngành giày da chiếm 35% tổng lượng thải CTNH; ngành dệt nhuộm là 25%; điện và điện tử 25%, dược phẩm 5% và các ngành nghề khác là 10%. Trong tương lai, nếu tất cả các KCN đi vào hoạt động, số nhà máy tăng lên thì lượng CTNH sẽ gia tăng. Nếu không có một chiến lược quản lý tốt, môi trường và con người sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.

Thời gian qua, Sở Tài nguyên - môi trường đã tiến hành thẩm định trên 200 doanh nghiệp phát sinh CTNH trong quá trình sản xuất và đã cấp sổ đăng ký quản lý chủ nguồn thải CTNH cho 100 doanh nghiệp. Song con số này thật ít ỏi so với 600 nhà máy và hàng ngàn cơ sở sản xuất khác. Hiện nay mỗi tháng, 7 đơn vị  làm dịch vụ chỉ thu gom được 2.000 tấn CTNH trong toàn tỉnh. Theo định kỳ, các đơn vị này cũng đều có báo cáo chương trình giám sát chất lượng môi trường, nhưng thực tế còn nhiều tồn tại và bất cập như công đoạn phân loại, thu gom, vận chuyển chưa đạt yêu cầu, nguồn thải đưa về chưa được xử lý triệt để. Có những đơn vị ít vốn nên không đầu tư máy móc xử lý hiện đại, dẫn đến xử lý và tiêu hủy không bảo đảm yêu cầu về bảo vệ môi trường theo quy định. Ngoài ra, các doanh nghiệp chủ nguồn thải cũng như các đơn vị dịch vụ thu gom có công nghệ xử lý CTNH không đồng bộ,  hiểu biết về CTNH còn hạn chế...

Hiện tại, Đồng Nai cũng đã xây dựng được khu xử lý CTNH bao gồm các hạng mục công trình như: bãi chôn lấp an toàn các chất bùn vô cơ, hữu cơ, trạm quan trắc, kho lưu trữ chất thải... trên diện tích 2 hécta trong tổng diện tích khu liên hợp xử lý CTNH 100 hécta ở xã Giang Điền và An Viễn (huyện Trảng Bom). Nhưng đến nay, do còn vướng mắc về pháp lý, về vốn đầu tư nên hiện mới chỉ có bãi chôn lấp an toàn được đưa vào sử dụng.

Đến bao giờ CTNH mới được quản lý chặt chẽ để tiêu hủy đảm bảo an toàn cho môi trường và con người là vấn đề bức thiết đặt ra cho sự phát triển.

 Phương Liễu