Một khi quan hệ hôn nhân gia đình bị đổ vỡ, vợ chồng đưa nhau ra tòa ly hôn thì kèm theo đó là việc phân chia tài sản và con cái. Trong khi việc phân chia tài sản có thể dễ giải quyết dứt khoát trong một lần tại tòa, thì việc giao con cho ai chăm sóc là cả một vấn đề hết sức phức tạp và dây dưa...
Một khi quan hệ hôn nhân gia đình bị đổ vỡ, vợ chồng đưa nhau ra tòa ly hôn thì kèm theo đó là việc phân chia tài sản và con cái. Trong khi việc phân chia tài sản có thể dễ giải quyết dứt khoát trong một lần tại tòa, thì việc giao con cho ai chăm sóc là cả một vấn đề hết sức phức tạp và dây dưa...
Chị N. và anh K. (ngụ ở phường An Bình, TP. Biên Hòa) xin ly hôn, tòa án quyết định để chị N. trực tiếp nuôi dưỡng con. Nhưng sau đó, cha đứa bé đã không giao con cho chị mà lại tiếp tục giữ con lại để cho ông bà nội nuôi, còn anh thì đi xuất khẩu lao động. Đòi con mãi mà bố mẹ chồng không trả, chị N. đành phải nhờ chị gái của mình lên Đội thi hành án yêu cầu xem xét giúp đỡ. Chị N. có thai với anh K. trước khi cưới, lại không được gia đình nhà chồng ủng hộ, nên lấy nhau không lâu, mâu thuẫn giữa hai vợ chồng trẻ nảy sinh. Sau khi sinh con được 11 tháng tuổi gia đình nhà chồng đã đuổi cô con dâu không được thừa nhận này ra khỏi nhà. Xách gói ra đi, chị N. về nhà mẹ ruột ở. 3 năm xa con, nhưng khi ra tòa, chị vẫn bày tỏ nguyện vọng nuôi con và được Hội đồng xét xử chấp nhận. Song do ông bà nội đứa bé đã nuôi cháu từ nhỏ nên họ cương quyết không để cho chị N. đến bắt con lại.
Tương tự như vậy, ông Tr. và bà Ph. ly hôn, đứa con trai mới ba tuổi được tòa cho phép theo mẹ. Nhưng vì ông Tr. không muốn đứa con xa mình nên ông đã một mực không giao con cho bà Ph. Để giữ được con, ông Tr. đem đứa bé đến nhà cha mẹ đẻ gửi nuôi. Sau khi đòi mãi không được, bà Ph. đến cơ quan thi hành án xin can thiệp. Thế nhưng khi cơ quan thi hành án vào cuộc, thì cũng là lúc con của bà đã được ông Tr. bí mật chuyển đi nơi khác. Dọ hỏi mãi, bà Ph. mới biết con mình đang ở với em gái chồng, song bà lại không rõ địa chỉ cụ thể nên việc thi hành án trở nên khó khăn.
Còn trường hợp cuả ông Q. và bà Th. (ngụ ở phường Tân Mai) có chung với nhau 2 người con, một trai và một gái. Do thường xuyên tái diễn cảnh "cơm không lành, canh không ngọt", hai người dắt nhau ra toà xin ly hôn. Tòa án chấp nhận để đứa con gái sống cùng mẹ; con trai ở với cha. Sau khi bản án thực hiện được hai năm, trong một lần về thăm con, bà Th. đã khôn khéo dùng lời lẽ ngon ngọt "dụ" luôn cậu con trai về ở chung với mình tại TP. HCM. Làm công tác tư tưởng với bà Th. mãi không được, ông Q. chỉ còn cách đến cơ quan thi hành án nhờ can thiệp. Song do người con trai bày tỏ mong muốn về ở với em gái và mẹ nên việc cơ quan chức năng tiến hành giải quyết để ông Q. "đòi" lại quyền nuôi con bị "vướng".
Trên nguyên tắc, đối với những trường hợp này, cơ quan thi hành án có quyền cưỡng chế, buộc hai bên phải chấp hành án. Tuy nhiên, trong thực tế thì chưa hề có trường hợp nào cơ quan thi hành án phải sử dụng biện pháp mạnh như vậy, mà chủ yếu vẫn áp dụng hình thức vận động, giáo dục. Nhiều trường hợp giống như hoàn cảnh của chị N. và anh K. nêu trên, nếu tiến hành cưỡng chế thì cơ quan thi hành án cũng không biết bắt đầu từ đâu. Bởi lẽ, cha đứa bé đã đi lao động ở nước ngoài. Thông thường sau khi ly hôn, cả cha lẫn mẹ đều có quyền lợi và nghĩa vụ như nhau đối với con cái, nhưng thực tế lại xảy ra khá nhiều chuyện khó xử khiến cho cuộc chia tay của những người làm cha, làm mẹ đã làm con cái thiệt thòi, đau khổ... Ông Lê Viết Long, trưởng phòng thi hành án dân sự TP. Biên Hòa cho biết, trong việc giải quyết ly hôn thì quyết định phân chia tài sản cho hai bên nhiều khi gặp trở ngại, phức tạp nhưng chuyện "giao" con cho người cha hoặc mẹ lại càng khó hơn. Vì đã có không ít vụ án, khi tòa quyết định giao con cho người này nuôi thì người kia lại cố tình không chấp hành. Có người còn đem con đi giấu. Ông Long nói: "Đó là về quyền lợi của các đôi vợ chồng ly hôn, còn về phía con cái, việc gia đình tan nát là nỗi bất hạnh rất lớn. Nhiều đứa trẻ không được chăm sóc chu đáo; không được đến trường để rồi phải hư hỏng sớm, cũng vì thiếu tình cảm của cha hoặc mẹ". Cho nên, vấn đề cần đề cập chính là chuyện "hậu ly hôn", không chỉ là con được quyền theo cha hay theo mẹ phải được xem xét có tình có lý mà còn là trách nhiệm của người cha và người mẹ chăm sóc con cái ra sao khi gia đình bị rạn nứt.
Thu Dung
