Nét đẹp Sài Gòn nhìn từ kiến trúc

Hiện nay, cùng với sự phát triển kinh tế năng động nhất nước, Sài Gòn - TP.Hồ Chí Minh, cũng đang vươn mình xây dựng nhiều công trình kiến trúc mới trong xu thế hội nhập với những nhà cao tầng nhiều kiểu dáng đa dạng. Nhưng những công trình kiến trúc xưa vẫn còn đó như chứng nhân cho nhiều giai đoạn thăng trầm...

Hiện nay, cùng với sự phát triển kinh tế năng động nhất nước, Sài Gòn - TP.Hồ Chí Minh, cũng đang vươn mình xây dựng nhiều công trình kiến trúc mới trong xu thế hội nhập với những nhà cao tầng nhiều kiểu dáng đa dạng. Nhưng những công trình kiến trúc xưa vẫn còn đó như chứng nhân cho nhiều giai đoạn thăng trầm...

Đô thị Sài Gòn giai đoạn 1954-1998, được xây dựng và mở rộng dựa trên nền của các bản quy hoạch thời thuộc Pháp với các công trình kiến trúc và cơ sở hạ tầng được giữ gìn gần như nguyên trạng.

Cuối giai đoạn này, dân số của thành phố tăng, vùng ven bị cuốn vào cơn lốc đô thị hóa. Bên cạnh các tòa nhà cao tầng hiện đại là các khu nhà ổ chuột, được xây cất tạm bợ tràn lan trên kênh rạch. Nhưng ở góc độ kiến trúc, hầu hết các công trình xây dựng giai đoạn này đều do các kiến trúc sư trong nước thiết kế.

Bitexco Financial Tower, công trình tòa nhà cao nhất Việt Nam đã khánh thành, có sân đậu trực thăng trên tầng 50, được xem là công trình kiến trúc hiện đại ở TP.Hồ Chí Minh.

Có thể kể đến Dinh Độc Lập, nay gọi là Hội trường Thống Nhất, một công trình tiêu biểu do kiến trúc sư Ngô Viết Thụ thiết kế. Khởi công từ 1962, hoàn thành vào 1965, Dinh Độc Lập có phong cách hiện đại kết hợp với bố cục truyền thống, rất hoành tráng nhưng vẫn hài hòa cùng với môi trường xung quanh. Công trình này biểu trưng cho một phong cách mới, mở đầu cho nền kiến trúc đương đại Việt Nam ở Sài Gòn.

Cũng trong giai đoạn này hàng loạt các công trình kiến trúc khác được xây dựng như: Thư viện Khoa học tổng hợp, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Thống Nhất, khách sạn Caraven, khách sạn Rex..., tạo nên một Sài gòn mang dáng vẻ của các thành phố hiện đại Âu Mỹ.

Bên cạnh đó, các công trình tôn giáo cũng bắt nhịp với thiết kế hiện đại, tiêu biểu như chùa Xá Lợi, chùa Vĩnh Nghiêm (nay vừa được xây dựng lại quy mô lớn hơn). 

Sau Tết Mậu Thân 1968, nhiều khu cư xá được xây dựng hàng loạt trên nền của các khu lao động nghèo như: Bàn Cờ, An Quang, Nguyễn Kim...  Lần đầu tiên các kỹ thuật hiện đại được ứng dụng gồm: kết cấu tấm sàn, vách và mái lợp tiền chế. Trong đó, sự ra đời của cư xá Thanh Đa, với kiểu thiết kế gần như hoàn chỉnh, đã tạo nên một vóc dáng mới của đô thị thời hiện đại. Khu cư xá kiểu mẫu này có cả chợ, trường học, công viên, đường nội bộ chạy quanh các dãy nhà thiết kế theo kiểu căn hộ chung cư hiện đại.

Nhắc đến kiến trúc Sài Gòn, không thể không nhắc đến khu vực Chợ Lớn. Đây là nơi quy tụ phần đông người Hoa sinh sống, buôn bán và kinh doanh. Hoạt động chuyên doanh của người Hoa tạo ra kiến trúc hai bên đường rất đặc biệt, đáp ứng cho hai nhu cầu buôn bán, kho hàng và sinh hoạt. Các công trình nhà ở làm theo kiểu nhà ống. Khoảng cách giữa không gian bếp và nhà trên được giãn cách bởi một giếng trời làm nơi thu nhận ánh sáng và làm thêm công năng khác như phơi phóng, giặt giũ. Phần trên của ngôi nhà chung cư thường không được phân định rõ theo từng phòng nhất định, mà rất cơ động. Nơi ở và nơi sản xuất kinh doanh thường hòa làm một. Đây cũng là một trong những nét sinh hoạt quen thuộc của các gia đình người Hoa ở thành phố, quan tâm nhiều đến buôn bán làm ăn, nơi ngủ nghỉ ít khi được coi trọng. Giữa sự náo nhiệt và thay đổi từng ngày của thành phố, thì các khu chung cư người Hoa và cả các khu phố buôn bán sầm uất vẫn giữ nguyên nét xưa, thâm u như chưa từng thay đổi .     

Hơn mười năm qua, TP.Hồ Chí Minh có nhiều nhà cao tầng do nước ngoài đầu tư hay các cơ quan trong nước xây dựng với nhiều kiểu dáng đa dạng, tác động mạnh mẽ vào bộ mặt kiến trúc Sài Gòn, và đặt ra những bài toán mới cho các ngành chức năng trong việc quản lý và phát triển tương lai.

Phong Lan