Các làng nghề truyền thống - Báo động về thiếu hụt lao động

Đồng Nai có khá nhiều ngành nghề truyền thống nổi tiếng như sản xuất gốm, đúc gang, chế tác đá, gỗ mỹ nghệ, đan lát, dệt thổ cẩm... Thế nhưng, gần đây do nguồn lao động giảm sút mạnh khiến nhiều chủ cơ sở hết sức lo lắng...

Làng đá Bửu Long (thuộc phường Bửu Long, TP.Biên Hòa) đã có tên tuổi từ khá lâu, vào thời hưng thịnh các nghệ nhân chế tác đá ở đây đã đi "đánh thuê" cho nhiều tỉnh khác. Nhưng hiện nay số nghệ nhân có khả năng làm đá mỹ nghệ chỉ còn đếm trên đầu ngón tay. Anh Ngụy Khắc Phước, chủ cơ sở chế tác đá Nghĩa Hưng, tâm sự: "Thanh niên bây giờ không say mê với nghề chế tác đá như chúng tôi ngày trước. Nhiều em học việc tỏ ra có năng khiếu nhưng chỉ được một thời gian lại chuyển sang nghề khác để có thu nhập cao hơn. Hiện tại, nếu có khách hàng đến đặt làm đá mỹ nghệ với số lượng lớn là cơ sở đành bó tay vì thợ có tay nghề còn rất hiếm".

Theo các chủ cơ sở đá Bửu Long, nguyên nhân các thợ trẻ không gắn bó với nghề là do thu nhập không ổn định, công việc nặng nhọc và đòi hỏi tính kiên nhẫn. Chị Lê Thị Thu Tâm, Phó chủ tịch UBND phường, cho biết, mấy năm gần đây các cơ sở làm đá trong phường đã giảm khá nhiều. Phường chỉ còn 8 cơ sở với khoảng 50 lao động. So với 3 năm về trước, số lao động hiện nay đã giảm một nửa. Sau năm 2010, khi thành phố triển khai việc di dời các cơ sở chế tác đá ra khỏi khu dân cư thì cũng không biết còn tồn tại được mấy cơ sở!

Một góc xưởng chấm men của HTX gốm sứ Thái Dương.

Ở làng gốm Biên Hòa cũng đang rất lo lắng về tình trạng lao động trẻ đang quay lưng lại với nghề truyền thống. Anh Ngô Quang Mẫn, chủ một cơ sở gốm ở phường Bửu Hòa cho hay, phần lớn công nhân làm gốm tại các cơ sở hiện nay có độ tuổi từ 40 trở lên, còn từ 30 tuổi trở xuống thì rất ít. Công việc của một thợ gốm khá vất vả và thường xuyên lấm lem đất nhưng thu nhập lại không cao, bình quân 1 người chỉ đạt khoảng 1,7 triệu đồng/tháng, là lý do mà lao động trẻ không mấy mặn mà. Bà Nguyễn Thị Nguyên, chủ nhiệm HTX gốm sứ Thái Dương, lên tiếng báo động: "Với đà giảm sút lao động như hiện nay, sắp tới ngành gốm sẽ thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng". Theo Sở Công thương, năm 2006, ngành gốm có trên 4.300 người, nhưng đến nay giảm gần 1.000 lao động.

Không riêng ở Biên Hòa, nghề truyền thống tại các huyện khác, như: đúc gang ở xã Thạnh Phú, huyện Vĩnh Cửu, cũng lâm vào tình trạng công nhân bỏ việc khá nhiều để xin vào làm ở các công ty. Theo thống kê của HTX đúc gang Trọng Nghĩa, chỉ tính từ giữa năm 2007 đến hết năm 2008 có tới 30% thợ đúc bỏ nghề! Làng mộc mỹ nghệ ở xã Bình Minh, huyện Trảng Bom, đang tìm mỏi mắt vẫn không đủ thợ. Tất cả 40 cơ sở sản xuất hàng mỹ nghệ ở đây đều lâm vào tình trạng thiếu lao động do đa phần thanh niên địa phương đều muốn vào làm việc tại các KCN. Vì vậy, các cơ sở đều chỉ làm hàng lẻ, chưa dám đụng vào các đơn hàng lớn để xuất khẩu trực tiếp. Anh Nguyễn Văn Cường, chủ một cơ sở mộc mỹ nghệ, cho biết, nếu muốn nhận các đơn hàng lớn xuất khẩu trực tiếp thì một cơ sở phải có 100 công nhân trở lên, trong khi hiện tại cơ sở nhiều nhất chỉ được 30 người.

Theo các nghệ nhân ở các làng nghề, để đào tạo được một người thợ làm hàng gỗ mỹ nghệ phải mất 4 tháng; trở thành thợ đúc gang hay thợ làm gốm lành nghề phải có thời gian chuyên tâm trên 1 năm và thợ tạc đá mỹ nghệ phải từ 3 đến 5 năm. Vì vậy, áp lực thiếu lao động giỏi tại các làng nghề truyền thống ngày càng lớn. Phó giám đốc Trung tâm khuyến công tỉnh Nguyễn Ngọc Diệu cho biết, tỉnh đã có chủ trương khôi phục và phát triển ngành nghề truyền thống. Trong năm 2008, trung tâm đã phối hợp với các cơ sở sản xuất đào tạo được gần 1.000 lao động, trong đó có 200 lao động làm gỗ mỹ nghệ, 180 lao động cho nghề gốm. Các đề án này đang ở giai đoạn đầu nên mới triển khai được một phần về đào tạo lao động, còn một số hỗ trợ khác cho các cơ sở và doanh nghiệp như chuyển giao công nghệ, xúc tiến thương mại v.v... vẫn chưa được thực hiện.

Vân Nam