Vẫn còn nhiều vướng mắc trong công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Làm thủ tục cấp giấy tại Phòng TN&MT thành phố Biên Hòa.

Theo Sở Tài nguyên và môi trường (TN - MT) tỉnh, tính đến ngày 30-6 đã có hơn 357.000 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (CNQSDĐ) đã được cấp phát cho các tổ chức, cá nhân trong tỉnh. Tuy nhiên, tại các cơ quan có chức năng cấp giấy hiện nay vẫn còn tồn gần 40.000 giấy đang chờ người nhận và cả tỉnh tính ra vẫn còn hơn 42.700 hồ sơ đăng ký cấp giấy chưa phát ra được.

* Nguyên nhân vì sao?

 Lý giải thực trạng này tại buổi giám sát mới đây của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Đồng Nai, ông Lê Viết Hưng, Giám đốc Sở TN - MT cho biết, phần lớn số hồ sơ đăng ký còn tồn đọng nằm ở khu vực đô thị và hồ sơ của các tổ chức có sử dụng đất. Nguyên nhân dẫn đến kết quả cấp giấy trong khu vực đô thị đạt chưa cao, theo ông, là do việc đo đạc lập bản đồ địa chính, đăng ký đất đai triển khai chậm (từ năm 1995 mới bắt đầu triển khai đo đạc, đăng ký) và khó khăn hơn so với khu vực nông thôn. Nguồn gốc sử dụng đất trong đô thị rất phức tạp nên việc thẩm tra, xác nhận mất nhiều thời gian. Trước đây, việc chồng ghép bản đồ quy hoạch lên bản đồ địa chính để xác nhận quy hoạch trong giấy CNQSDĐ được thực hiện bằng phương pháp... thủ công nên đã chậm lại càng chậm thêm.

Riêng đất của các tổ chức, bao gồm các nông, lâm trường, đất quốc phòng, an ninh và các cơ sở tôn giáo đang sử dụng trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 279.000 hécta, chiếm 47,3% diện tích đất tự nhiên, nhưng  diện tích đất mà các tổ chức sử dụng được cấp giấy cũng chỉ mới đạt trên 19.600 hécta. Theo ông Hưng, tình trạng này có nguyên nhân chính là do hầu hết các lâm trường hiện chưa có bản đồ chính quy. Ông Hưng cũng cho biết, vừa qua Chính phủ đã có quyết định đầu tư để làm bản đồ địa chính cho đất lâm nghiệp, nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành; đồng thời tỉnh hiện đang chờ quy hoạch lại 3 loại rừng và quy hoạch lại đất do các lâm trường quốc doanh sử dụng. Bên cạnh đó, việc quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường cũng chưa chặt chẽ, một số lâm trường chưa rõ ranh giới quản lý và còn để xảy ra tình trạng người dân lấn chiếm sử dụng. Thêm nữa, theo quy định hiện hành, trình tự thủ tục cấp giấy cho các doanh nghiệp sử dụng đất nông nghiệp có nhiều thay đổi, phải thực hiện qua nhiều bước, kéo rất dài thời gian. Trong đó, phải rà soát hiện trạng sử dụng đất; xây dựng hoặc điều chỉnh, xét duyệt quy hoạch sử dụng đất chi tiết của các nông, lâm trường; giải quyết việc lấn chiếm, tranh chấp đất đai nằm trong quy hoạch sử dụng đất chi tiết đã được xét duyệt của nông, lâm trường; sau đó mới có thể thực hiện giao đất, cho thuê đất, cấp giấy cho các nông, lâm trường. Đối với các cơ sở tôn giáo, việc cấp giấy đạt thấp do các cơ sở này chưa chủ động thực hiện rà soát, kê khai đăng ký sử dụng đất. Phần lớn các cơ sở tôn giáo chỉ thực hiện kê khai khi có nhu cầu về việc xây dựng mới, sửa chữa công trình. Khu vực đất quốc phòng đạt tỷ lệ cấp giấy thấp cũng có nguyên nhân do ranh giới chưa được xác định rõ ràng. Mặt khác, theo nhận định của Sở TN - MT, số hộ dân chiếm dụng đất quốc phòng hiện khá lớn, diễn ra trong thời gian dài, do vậy rất phức tạp, đòi hỏi phải xây dựng các khu tái định cư để di dời.

* Liệu có thể hoàn thành cấp giấy nhanh hơn?

Theo Sở TN-MT, tính đến ngày 30-6, các cơ quan chức năng đã phát ra trên 357.100 giấy CNQSDĐ, đạt 92% so với số hồ sơ đăng ký. Tuy vậy, ngoài con số 42.700 hồ sơ đăng ký chưa thể ra giấy, trên địa bàn tỉnh hiện vẫn còn gần 40 ngàn giấy đang chờ người đến nhận. Nguyên nhân, theo ông Hưng là do người dân không có tiền đóng nghĩa vụ. Thêm nữa, quy định về cho phép người dân ghi nợ lại có nhiều thay đổi. Nghị định 198 của Chính phủ không cho phép ghi nợ, sau đó cho phép lại. Và, văn bản số 84 của Bộ Tài chính mới đây lại cho phép người dân được phép ghi nợ và tính tiền đóng nghĩa vụ theo giá đất tại thời điểm trả nợ. Ông Hưng cho biết, từ năm 1993 - 1994, tỉnh mới bắt đầu đo đạc và đến  nay cơ bản đã hoàn thành đo đạc, chỉ còn tồn lại ở các vùng đất nông - lâm nghiệp. Đây chính là cơ sở để cấp giấy cho người dân. Tuy Đồng Nai vẫn được Bộ TN-MT đánh giá nằm trong nhóm các tỉnh đạt tỷ lệ cấp giấy cao, nhưng theo ông Hưng, để giải quyết dứt điểm việc cấp giấy cho người dân và tổ chức thì nếu làm đúng quy trình phải mất hàng chục năm mới xong chứ  không thể sớm hơn được do tình hình lấn chiếm gây ra nhiều tranh chấp. Nhiều vướng mắc kéo dài trong thời gian qua làm ảnh hưởng không ít đến tiến độ cấp giấy như: cơ sở xác định thời điểm sử dụng đất ổn định làm căn cứ xét cấp giấy; thời điểm xác định khi nộp hồ sơ xin cấp giấy (liên quan đến nghĩa vụ tài chính); cấp giấy trong trường hợp sử dụng đất trang trại; cấp giấy đối với trường hợp đã chuyển quyền sử dụng đất nhưng chưa lập thủ tục; cấp giấy cho cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo đang sử dụng... Những vướng mắc này vừa được Nghị định 84/2007/ NĐ-CP của Chính phủ ngày 25-5-2007 tháo gỡ nhưng hiện nay công tác cấp giấy lại xuất hiện một trở ngại khác: Bởi, Luật Đất đai quy định mọi loại đất được cấp một mẫu giấy CNQSDĐ thống nhất nhưng Luật Nhà ở lại quy định đất có nhà ở được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở. Hiện nay ở cấp huyện đang tồn tại đồng thời hai cơ quan thực hiện chức năng tham mưu cấp giấy CNQSDĐ đối với đất ở. Theo Sở TN - MT, điều này có thể dẫn đến những mâu thuẫn, vướng mắc trong việc quản lý, theo dõi biến động một thửa đất, việc đăng ký thực hiện các quyền về nhà ở, đất ở của người dân. Nhiều ý kiến cho rằng, việc tồn tại đồng thời hai cơ quan như trên dễ dẫn đến khả năng một thửa đất ở được cấp 2 giấy chứng nhận, xuất phát từ việc cung cấp thông tin về hồ sơ nhà đất giữa hai cơ quan, gây khó khăn cho công tác quản lý Nhà nước và phiền hà cho người dân.

 Minh Chánh