Nhiều dự án tạm dừng hạng mục xử lý rác sinh hoạt

Trên địa bàn Đồng Nai hiện có 7 dự án có chức năng xử lý rác sinh hoạt (RSH) nhưng 3 dự án đang tạm dừng hạng mục này vì các lý do khác nhau. Việc doanh nghiệp (DN) đầu tư hàng chục tỷ đồng rồi "bỏ" xử lý rác thải sinh hoạt không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư dự án mà còn khiến chất thải bị dồn về một vài dự án gây nguy cơ quá tải và gia tăng chi phí vận chuyển.

Trên địa bàn Đồng Nai hiện có 7 dự án có chức năng xử lý rác sinh hoạt (RSH) nhưng 3 dự án đang tạm dừng hạng mục này vì các lý do khác nhau. Việc doanh nghiệp (DN) đầu tư hàng chục tỷ đồng rồi “bỏ” xử lý rác thải sinh hoạt không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư dự án mà còn khiến chất thải bị dồn về một vài dự án gây nguy cơ quá tải và gia tăng chi phí vận chuyển.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh (thứ 2 từ phải qua) và Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Phi (bìa trái) nghe báo cáo dự án Xây dựng nhà máy xử lý chất thải nguy hại và chất thải rắn sinh hoạt tại H.Trảng Bom của doanh nghiệp tư nhân Tài Tiến vào tháng 4-2022. Ảnh: H.Lộc

* “Bỏ” xử lý rác thải sinh hoạt

Dự án Xây dựng nhà máy xử lý chất thải nguy hại và chất thải rắn sinh hoạt tại H.Trảng Bom của DN tư nhân Tài Tiến có công suất xử lý RSH được duyệt 200 tấn/ngày. Dự án hoàn thành đầu tư lò đốt năm 2019 nhưng từ đó đến nay không tham gia xử lý RSH.

Ông La Quốc Cường, đại diện nhà đầu tư, cho biết trước đây DN xử lý RSH cho H.Trảng Bom và một số công ty bằng phương pháp chế biến mùn hữu cơ. Năm 2018, đơn vị đầu tư lò đốt RSH có thu hồi nhiệt để sấy rác đầu vào, công suất 2 tấn/giờ, tổng mức đầu tư 80 tỷ đồng, nhưng đầu tư xong không hoạt động được vì mức giá trần thấp, DN xây dựng mức đơn giá cao hơn theo công nghệ thì… không trúng thầu. Theo ông Cường, chi phí đầu tư lò đốt cao hơn nhiều so với chế biến mùn hữu cơ, thế nhưng đơn giá trần bằng nhau là 496 ngàn đồng/tấn là chưa hợp lý. DN phải chuyển đổi một phần công năng lò đốt, còn lại vẫn “trùm mền”.

H.Cẩm Mỹ có dự án Nhà máy xử lý chất thải  RSH - công nghiệp - nguy hại, trong đó hạng mục xử lý RSH có công suất được duyệt là 400 tấn/ngày. Tuy nhiên, hiện rác thải sinh hoạt của huyện phải đưa về H.Thống Nhất xử lý vì dự án tạm ngưng.

Trong báo cáo bằng văn bản trả lời ý kiến chất vấn tại Kỳ họp thứ 8 HĐND tỉnh vừa qua, Sở TN-MT cho biết, dự án này đã hoàn thành đầu tư hệ thống lò đốt RSH công suất 72 tấn/ngày thay cho chôn lấp hợp vệ sinh. Năm 2020, lò đốt này xảy ra sự cố hỏa hoạn làm hư hỏng toàn bộ, buộc phải ngưng hoạt động. Do gặp khó khăn về tài chính nên đến nay chủ đầu tư là Công ty TNHH Thương mại - môi trường Thiên Phước vẫn chưa khắc phục và đưa lò đốt hoạt động trở lại. Tuy nhiên, qua làm việc với Phòng TN-MT H.Cẩm Mỹ, công ty cam kết sẽ thực hiện sửa chữa lò đốt trong các tháng 7, 8 và 9.

Một dự án khác cũng tạm ngưng tiếp nhận và xử lý RSH 3 năm nay là Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn sinh hoạt - công nghiệp - nguy hại tại xã Bàu Cạn (H.Long Thành), vì không đáp ứng được tỷ lệ chôn lấp dưới 15% tỉnh đưa ra. Dự án này có quy mô công suất xử lý RSH được duyệt là 200 tấn/ngày.

* Lãng phí nguồn lực đầu tư

DN tư nhân Tài Tiến cho rằng, việc bỏ ra 80 tỷ đồng để đầu tư nhà xưởng và thiết bị lò đốt nhưng không vận hành được gây tổn thất lớn cho DN, lãng phí nguồn lực của xã hội, làm DN đã khó khăn càng khó khăn hơn. DN kiến nghị UBND tỉnh đánh giá lại mức trần xử lý RSH theo phương pháp đốt tiêu hủy.

Bà Nguyễn Thị Tâm, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Phúc Thiên Long, chủ đầu tư dự án Khu liên hiệp xử lý chất thải rắn sinh hoạt - công nghiệp - nguy hại tại xã Bàu Cạn cho biết trước đây dự án được phê duyệt hình thức xử lý chôn lấp hợp vệ sinh, công ty đã đầu tư các ô chôn lấp, phủ bạt sau khi chôn lấp. Sau này, UBND tỉnh yêu cầu giảm tỷ lệ chôn lấp 15%, công ty chưa đáp ứng được nên tạm ngưng. Công ty mong muốn ngành chức năng hướng dẫn loại hình công nghệ phù hợp với hạ tầng đã đầu tư để tham gia xử lý RSH trở lại.

Việc DN đầu tư hạ tầng, thiết bị nhưng không hoạt động được đã ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư của dự án, làm gia tăng chi phí vận chuyển, bởi theo quy định các địa phương ban hành đơn giá dịch vụ vận chuyển dựa theo quãng đường đến nhà máy xử lý. Ngoài ra, các dự án đầu tư nhưng không hoạt động khiến chất thải bị dồn về một vài dự án gây nguy cơ quá tải.

TS Nguyễn Trung Việt, chuyên gia môi trường tại TP.HCM cho rằng mỗi địa phương chỉ cần quy hoạch 2-3 dự án xử lý RSH, nhưng phải phù hợp về quy mô và công suất, tránh tình trạng rác dồn ứ về một nơi như nhà máy ở H.Thống Nhất xử lý rác cho 8 huyện, thành phố đã đầy công suất và sẽ quá tải khi các địa phương phát sinh thêm rác hoặc trường hợp nhà máy xảy ra sự cố bị dồn ứ rác. Bên cạnh đó, phải phù hợp vị trí để không phải chở rác đi 40-50km tốn kém chi phí vận chuyển, gây ô nhiễm môi trường.

Theo Sở TN-MT, tồn tại đối với các dự án xử lý RSH là một số đơn vị mới quan tâm đầu tư công nghệ cho xử lý chất thải nguy hại và công nghiệp thông thường vì được tự thỏa thuận giá với chủ nguồn thải, trong khi RSH theo mức giá trần của tỉnh, mà mức giá trần theo các nhà đầu tư là thấp. Một số dự án quy hoạch quy mô công suất nhỏ như: Xuân Tâm, Xuân Mỹ, Túc Trưng có nguồn chất thải ít, chủ đầu tư khó đổi mới công nghệ.

Sở TN-MT sẽ đi kiểm tra việc đầu tư dự án theo giấy chứng nhận đầu tư, trên cơ sở đó đánh giá năng lực từng chủ đầu tư để có biện pháp hỗ trợ hoặc xử lý theo quy định. Đồng thời, Sở sẽ đẩy nhanh tiến độ dự án Đốt RSH thu hồi năng lượng phát điện; hoàn thành nội dung điều chỉnh, bổ sung quy hoạch quản lý chất thải RSH trên địa bản tỉnh, trong đó quy hoạch số lượng dự án phù hợp để tập trung lượng rác. Yêu cầu các dự án hiện hữu phải đổi mới công nghệ để tiết kiệm và sử dụng hiệu quả quỹ đất.

Hoàng Lộc