Dự án đường vành đai 3 - TP.HCM: Vẫn chưa chọn được phương án đầu tư

Đường vành đai 3 - TP.HCM là tuyến đường quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam bộ cũng như Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Vì vậy, Chính phủ đã đặt mục tiêu phải 'khép kín' tuyến đường này trong giai đoạn 2021-2025.

 Đường vành đai 3 - TP.HCM là tuyến đường quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội vùng Đông Nam bộ cũng như Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Vì vậy, Chính phủ đã đặt mục tiêu phải 'khép kín' tuyến đường này trong giai đoạn 2021-2025. 

Phương án đầu tư để khép kín đường vành đai 3 vẫn chưa được xác định. Ảnh: P.Tùng

Tuy nhiên, đến thời điểm này, các cơ quan liên quan cũng như các địa phương có tuyến đường đi qua vẫn chưa thể chốt được phương án đầu tư xây dựng.

* Đầu tư công hay đầu tư đối tác công - tư đều khó

Để hoàn thành mục tiêu khép kín đường vành đai 3 trong năm 2025, từ đầu năm 2021, Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Bộ GT-VT nghiên cứu phương thức thực hiện dự án.

Theo Bộ GT-VT, sau khi hoàn thành nghiên cứu dự án, cuối tháng 7-2021, Bộ GT-VT đã có văn bản bàn giao toàn bộ kết quả nghiên cứu và hồ sơ, các tài liệu liên quan cho các địa phương.

Theo đó, dự án sẽ được phân kỳ đầu tư thành 2 giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 sẽ đầu tư phần đường cao tốc với quy mô 4 làn xe. Trong giai đoạn 1, dự án cũng được phân thành 2 dự án thành phần gồm: dự án giải phóng mặt bằng, xây dựng đường song hành hai bên bằng nguồn vốn ngân sách địa phương và dự án xây dựng đường cao tốc 4 làn xe theo phương thức đầu tư đối tác công - tư (PPP) hợp đồng BOT (xây dựng - khai thác - chuyển giao). Về giải phóng mặt bằng, sẽ thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy mô 8 làn xe.

Cũng theo Bộ GT-VT, về phương án đầu tư, Bộ GT-VT đã nghiên cứu 4 phương án. Tuy nhiên, có đến 3 phương án không thể hoàn vốn mặc dù đã có hỗ trợ nhà nước tối đa là 50% tổng mức đầu tư. Riêng đối với phương án kiến nghị là đầu tư theo hình thức PPP phần đường cao tốc có sử dụng phần vốn nhà nước hỗ trợ được đánh giá là khả thi nhất.

Mặc dù vậy, đại diện Bộ GT-VT cũng thừa nhận rằng, với thời gian thu phí hoàn vốn lên đến 29 năm thì phương án này cũng rất khó thu hút nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng tham gia đầu tư dự án.

Đồng thuận với nhận định này, UBND TP.HCM thừa nhận thời gian thu phí hoàn vốn quá dài nên rất khó thu hút nhà đầu tư tham gia dự án. Thực tế, hiện nay dù thông tin về dự án đã có khá nhiều nhưng vẫn chưa có nhà đầu tư PPP nào bày tỏ mong muốn tìm hiểu để tham gia đầu tư.

Theo UBND tỉnh Long An, phương án đầu tư theo hình thức PPP, địa phương thực hiện giải phóng mặt bằng dù có ưu điểm là huy động được sự tham gia của nguồn lực ngoài ngân sách, giảm bớt áp lực cho ngân sách nhà nước, nhưng phương án này cũng có nhiều hạn chế như: các dự án lớn khả năng giải phóng mặt bằng phức tạp, khó khăn nên khó thu hút được nhà đầu tư; tiến độ thực hiện phụ thuộc khá nhiều vào năng lực của nhà đầu tư nên có nguy cơ kéo dài…

Trong khi đó, nếu dự án được đầu tư từ ngân sách nhà nước theo Luật Đầu tư công, bên cạnh hạn chế là nhu cầu đầu tư lớn gây áp lực ngân sách nhà nước thì có nhiều ưu điểm như: thủ tục đầu tư thuận lợi hơn, pháp lý rõ ràng, không lệ thuộc năng lực nhà đầu tư nên tiến độ thi công nhanh hơn; sau khi hoàn thành, Nhà nước có thể thu phí để tạo nguồn vốn tiếp tục đầu tư kết cấu hạ tầng khác.

“Từ việc so sánh ưu - nhược điểm của 2 phương án đầu tư, tỉnh Long An đề xuất kiến nghị Bộ KH-ĐT phối hợp Bộ Tài chính tham mưu Chính phủ sử dụng nguồn vốn đầu tư công để đầu tư dự án” - đại diện UBND tỉnh Long An đề xuất.

Về phía tỉnh Đồng Nai, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng thống nhất với kiến nghị của UBND tỉnh Long An. Theo đó, thời gian qua, Đồng Nai chịu ảnh hưởng lớn của dịch bệnh Covid-19 nên ngân sách địa phương chi cho công tác phòng, chống dịch cũng rất lớn nên rất khó để bố trí nguồn vốn thực hiện dự án trong giai đoạn 2021-2025.

Theo Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Trần Quốc Phương, đối với phương án đầu tư xây dựng đường vành đai 3 hiện nay đầu tư theo hình thức PPP hay đầu công - tư đều chưa có tính khả thi cao. Bởi đầu tư theo hình thức PPP thì khó khăn trong việc thu hút nhà đầu tư; trong khi đầu tư công lại cần nguồn vốn rất lớn, lên đến hơn 150 ngàn tỷ đồng cho giai đoạn 1.

* Chưa có lời giải bài toán về vốn

Thực tế hiện nay, khó khăn lớn nhất khiến các hình thứ đầu tư đối với dự án Đường vành đai 3 chưa có tính khả thi cao chủ yếu đến từ việc huy động nguồn vốn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng.

Theo UBND TP.HCM, nếu đầu tư theo hình thức PPP, thành phố sẵn sàng đảm nhận vai trò là cơ quan nhà nước có thẩm quyền để trình chủ trương đầu tư, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Tuy nhiên, để làm được các công tác này, phải xác định được nguồn vốn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng.
“TP.HCM mặc dù rất quyết tâm nhưng qua cân đối vốn trung hạn và đã báo cáo HĐND thì hiện nay nguồn vốn để bố trí cho dự án Đường vành đai 3 chưa thể cân đối được. Tổng vốn đầu tư công trung hạn của thành phố trong 5 năm tới là 142 ngàn tỷ đồng. Số vốn này chủ yếu chỉ để thực hiện các dự án chuyển tiếp nên việc bố trí vốn ngân sách khoảng 30 ngàn tỷ đồng để tham gia công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng trên địa bàn đối với dự án Đường vành đai 3 thì chưa cân đối được” - đại diện UBND TP.HCM cho biết.

Tương tự, UBND tỉnh Đồng Nai và Bình Dương cũng cho biết, địa phương chưa thể cân đối được nguồn vốn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng cho dự án. UBND tỉnh Đồng Nai còn kiến nghị đưa hợp phần giải phóng mặt bằng, xây dựng các tuyến đường song hành vào trong tổng thể dự án chung vì ngân sách địa phương khó có thể thực hiện được.

Theo Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Trần Quốc Phương, tính toán sơ bộ kinh phí để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng cho dự án là hơn 80 ngàn tỷ đồng. Trong khi đó, cả 4 địa phương: TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương và Long An đều đang gặp khó khăn trong việc cân đối nguồn vốn ngân sách địa phương để thực hiện dự án. Phương án tốt nhất là sử dụng nguồn vốn ngân sách cho toàn bộ dự án bao gồm cả công tác giải phóng mặt bằng và xây lắp. Tuy nhiên, với tổng mức đầu tư lớn thì cũng rất khó để bố trí.

Phạm Tùng