Báo động chất lượng nước ở các công trình cấp nước tập trung nông thôn

Đồng Nai hiện có 90 công trình cấp nước tập trung nông thôn, trong đó có 81 công trình được đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước. Thực trạng hiện nay, nhiều công trình đã xuống cấp, ngưng hoạt động; các công trình đang hoạt động cũng kém hiệu quả.

Nhiều công trình cấp nước tập trung nông thôn hoạt động kém hiệu quả. Trong ảnh: Công trình cấp nước tập trung tại xã Lang Minh, H.Xuân Lộc

Điều đáng báo động là nguồn nước và chất lượng nước tại nhiều công trình cấp nước tập trung không đảm bảo theo quy định. Cán bộ, công nhân quản lý vận hành công trình chưa được đơn vị cấp nước quan tâm đào tạo, tập huấn về kỹ thuật chuyên môn, nghiệp vụ cấp nước.

* Hoạt động kém hiệu quả

Theo báo cáo của Sở NN-PTNT, trong 81 công trình cấp nước được đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước, có 30 công trình đang hoạt động bình thường, 19 công trình hoạt động kém hiệu quả, 32 công trình hiện đã xuống cấp, hư hỏng, ngưng hoạt động và đã thực hiện đấu nối.

Cụ thể, 19 công trình hoạt động kém hiệu quả phần lớn có quy mô công suất vừa và nhỏ (dưới 500m³/ngày đêm) do UBND cấp xã, thông qua các HTX, tổ hợp tác quản lý, vận hành. Công tác quản lý, vận hành chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định. Công tác duy tu, sửa chữa, bảo trì công trình chưa được thực hiện thường xuyên, thậm chí một số công trình không thực hiện duy tu, sửa chữa nên đã hư hỏng, xuống cấp, nguồn nước và chất lượng nước không đảm bảo theo quy định. Một số công trình, hệ thống xử lý nước bị hư hỏng nhưng không khắc phục, sửa chữa kịp thời; một số công trình không có hệ thống xử lý nước. Cán bộ, công nhân quản lý vận hành công trình chưa được đơn vị cấp nước quan tâm đào tạo, tập huấn về kỹ thuật chuyên môn, nghiệp vụ cấp nước.

Ngay cả 30 công trình cấp nước tập trung còn hoạt động bình thường có công suất thiết kế hơn 19 ngàn m³/ngày đêm nhưng công suất thực tế chỉ mới khoảng 9,6 ngàn m³/ngày đêm, đạt hiệu suất 50,3% so với thiết kế.

Huyện Định Quán có số công trình cấp nước tập trung lớn với 28 công trình, trong đó có 16 công trình hoạt động bình thường, 12 công trình đã hư hỏng, xuống cấp, ngưng hoạt động. Tuy nhiên, ngay cả 16 công trình còn hoạt động bình thường, hiệu quả hoạt động cũng rất thấp khi công suất thực tế chỉ đạt 1.240m³/ngày, cấp nước cho hơn 15,5 ngàn người, chỉ đạt hiệu suất gần 35,5% so với thiết kế.

12 công trình hư hỏng, xuống cấp đều khai thác nguồn nước ngầm, lấy mẫu nước không đạt tiêu chuẩn nên địa phương đang rà soát, tiến hành thanh lý 12 công trình kém hiệu quả, không còn sử dụng được. Giải pháp trong thời gian tới là địa phương sẽ tăng cường lấy mẫu nước, công bố chỉ số nước, tiêu chuẩn nước trên các phương tiện truyền thông để người dân biết.

Tại buổi làm việc với các địa phương, sở, ngành liên quan về kết quả kiểm tra, đề xuất xử lý các công trình cấp nước tập trung nông thôn vào chiều 31-1, Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Phi yêu cầu các sở, ngành, địa phương cần theo dõi, kiểm tra thường xuyên về chất lượng nước tại khu vực nông thôn, trong đó có các công trình cấp nước tập trung nông thôn. Sở Y tế sớm ban hành quy chuẩn địa phương nước sạch nông thôn. Những công trình xuống cấp, không đạt tiêu chuẩn cần sớm ngưng hoạt động.

* Chất lượng nước đáng báo động

Theo kết quả ngoại kiểm chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt trên địa bàn Đồng Nai năm 2023 của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (Sở Y tế), đơn vị đã thực hiện lấy mẫu ngoại kiểm của các cơ sở cấp nước có công suất trên và dưới 1 ngàn m³/ngày đêm và hình thức cấp nước nhỏ lẻ hộ gia đình. Tổng số mẫu được kiểm tra là 220, trong đó xét nghiệm 99 thông số theo QCVN 01-1/2018/BYT. Kết quả, có 154 mẫu có các thông số không phù hợp theo QCVN 01-1/2018/BYT, chiếm tỷ lệ 70%. Cụ thể, 66 mẫu nước của cơ sở cấp nước trên 1 ngàn m³/ngày đêm có 7 mẫu không đạt, chiếm tỷ lệ hơn 10,6%. 52 mẫu nước của các cơ sở cấp nước dưới 1 ngàn m³/ngày đêm có 48 mẫu không đạt, chiếm hơn 92,3%. Đặc biệt, trong 102 mẫu nước của các cơ sở cấp nước nhỏ lẻ thì có đến 99 mẫu không đạt, chiếm đến hơn 97%.

Nguồn nước ngầm được các hộ gia đình hoặc các cơ sở cấp nước nhỏ lẻ khai thác không đạt chất lượng. Trong ảnh: Khai thác nước ngầm tại H.Xuân Lộc

Đánh giá chất lượng nước dựa theo nguồn nước, nước sinh hoạt đã qua xử lý thì có hơn 46,6% số mẫu được kiểm tra không đạt; với nước sinh hoạt chưa qua xử lý thì tỷ lệ mẫu nước không đạt lên đến hơn 97%. Điều đáng báo động là có nhiều chỉ tiêu không đạt ảnh hưởng đến sức khỏe như: các hàm lượng kim loại nặng (nitrat, nhôm), clo dư, vi sinh vật…

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh kiến nghị, cần thực hiện nghiêm túc việc lập và quản lý hồ sơ chất lượng nước, tuân thủ chế độ nội kiểm chất lượng nước, thực hiện công khai thông tin chất lượng nước và công bố hợp quy chuẩn chất lượng nước, báo cáo định kỳ theo quy định. Phối hợp với các ban, ngành có liên quan thường xuyên kiểm tra, kiểm soát chất lượng nguồn nước, có phương án can thiệp kịp thời khi chất lượng nguồn nước nguyên liệu bị giảm sút; kịp thời khắc phục các sự cố gây ảnh hưởng đến chất lượng nước.

Bình Nguyên