Home Shopping: Khi quảng cáo sai sự thật

Ở miền Đông Nam bộ, dịch vụ truyền hình trả tiền những năm qua phát triển rất mạnh, tạo điều kiện cho người dân được thưởng thức hàng trăm kênh của các đài.

Cùng với sự ra đời của truyền hình cáp, truyền hình kỹ thuật số, đã có sự xuất hiện một hình thức quảng cáo mới qua các kênh xã hội hóa là home shopping. Bên cạnh vai trò cầu nối các doanh nghiệp, đơn vị, tổ chức với mọi đối tượng khách hàng, home shopping cũng có tồn tại nhiều hệ lụy đáng tiếc…

* Home shopping là gì?

Home shopping còn được gọi là mua sắm tại nhà - một hình thức quảng cáo truyền hình xuất hiện ở Mỹ gần 30 năm qua và mới du nhập vào Việt Nam 5 năm gần đây. Dạng quảng cáo có hình thức như những chương trình truyền hình, bên cạnh các thông tin tự giới thiệu về sản phẩm, chương trình (thường được phát trực tiếp) có sự xuất hiện các nhân vật dẫn chuyện, MC, diễn viên, người mẫu, người nổi tiếng tham gia hướng dẫn tính năng của sản phẩm, dịch vụ cho khán giả nhằm thu hút và tạo sự tin cậy cho sản phẩm, dịch vụ. Khán giả ngồi ở nhà trước màn ảnh nhỏ chỉ cần điện thoại theo thông tin được đưa lên màn ảnh, sản phẩm sẽ được giao tận nhà. Home shopping thường mời người nổi tiếng thực hành, sử dụng trước sản phẩm theo kiểu “thị phạm” và giới thiệu “hoành tráng” về sản phẩm ấy trong một chương trình có độ dài 5 phút.

Một khung hình trong mẩu phim quảng cáo home shopping.

Lâu nay, home shopping cũng gắn liền với nhiều công ty bán hàng đình đám, như: Công ty TNHH lựa chọn Hoàn Hảo, Công ty mua sắm Hạnh Phúc, Công ty Tiêu Điểm, Công ty TNHH MTV Tin Lê, Công ty TNHH TM DV quảng cáo Minh Khôi… Hiện nay, cả nước có gần 10 kênh bán hàng như phát quảng cáo: Home Shopping Network (HSN) trên kênh SCTV, HTVC Co.op, SCTV5, SCTV13, Viet Home Shopping (VHS) trên HTVC+, TVS-VHS trên kênh SCTV5, TV Shopping trên VCTV11, SCJ Life On…

Cùng với các kênh bán hàng, nhiều đài truyền hình cũng phát sóng bán hàng xen kẽ trong kênh quảng bá theo kiểu “Sự lựa chọn hoàn hảo”, kể cả kênh truyền hình dành cho trẻ em như Sao TV.

* Treo đầu dê, bán thịt chó

Mới đây, một công ty home shopping bị xử phạt gần nửa tỷ đồng vì hành vi bán hàng giả, hàng nhái. Home shopping phổ biến chưa lâu nhưng hiện nay độ tin cậy về chất lượng hàng hóa với người dân rất thấp, xuất phát từ chuyện quảng cáo sai sự thật, phóng đại về tính năng, hiệu quả của sản phẩm.

Các công ty home shopping lợi dụng sự lỏng lẻo của cơ quan quản lý và nhà đài để bán các sản phẩm kém chất lượng nhưng khoác áo thần kỳ khiến nhiều khách hàng ngậm trái đắng, tiền mất tật mang. Chị Nguyễn Thị Năm, ở Bình Dương, kể rằng vì tin vào quảng cáo nên đã mua vòng vàng nano đính kim cương với giá trên 2 triệu đồng. Mới sử dụng hai ngày vòng đã gãy, chị mang đến công ty, họ không chịu đổi lại, đưa ra tiệm vàng thì được biết đó là hàng chợ, giá vài chục ngàn đồng.

Khán giả xem đài, đặc biệt là khán giả nông thôn, thường rất tin tưởng vào các thông tin trên truyền hình. Nhiều người dân thôn quê gọi điện cho người thân ở thành phố nhờ mua “Trà dây thảo mộc” vì tivi quảng cáo tốt cho sức khỏe và có thể chữa bệnh. Sau khi được bác sĩ tư vấn, họ mới biết đó cũng là loại trà bình thường.

Mua hàng qua truyền hình được giao tận nhà nhưng công ty không đổi trả, không bảo hành. Nhiều loại hàng rơi vào nhóm lập lờ hiệu quả, như: kem dưỡng da, thuốc bổ, áo làm ốm, nữ trang, mỹ phẩm, máy đuổi côn trùng...

* Nếu cơ quan quản lý ra tay

Quảng cáo truyền hình hiện chiếm 70% doanh thu cả ngành quảng cáo nước ta nhờ thế mạnh đại chúng, trực quan, nhanh nhạy và hướng đối tượng của loại hình báo chí này. Quảng cáo trên truyền hình dễ tạo được giá trị và ảnh hưởng nhanh cho sản phẩm, dịch vụ. Quảng cáo cũng đóng góp phần lớn nguồn kinh phí cho các đài, kênh duy trì và phát triển.

Vấn đề đặt ra là Nhà nước cần có những quy định pháp luật rõ ràng, có chế tài đối với các hành vi lợi dụng hình thức quảng cáo trên truyền hình để lừa gạt lòng tin của quần chúng và gây ảnh hưởng đến uy tín của ngành truyền hình...

Minh Thư