Về thăm nơi thành lập chi bộ đảng Cộng sản đầu tiên ở Biên Hòa

Trong lịch sử khai khẩn, đấu tranh và bảo vệ xứ Đồng Nai, mùa xuân không chỉ là dịp sum họp mà còn là sự khởi đầu cho những sự kiện trọng đại. Một trong những sự kiện in dấu của tổ chức Đảng là sự ra đời của Chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước - Tân Triều tháng 2-1935 và Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Biên Hòa tháng 7-1937 tại ấp Long Hòa, làng Tân Triều Đông (nay là ấp Tân Triều, xã Tân Bình, huyện Vĩnh Cửu).

Ông Huỳnh Văn Quận nay đã 90 tuổi vẫn hàng ngày nhang khói, chăm sóc di tích. Ảnh: Xuân Nam

Địa điểm ấy, bây giờ đã trở thành một trong những di tích lịch sử tiêu biểu của tỉnh, được tu bổ và tôn tạo để lưu giữ những giá trị lịch sử cách mạng của quê hương và giáo dục truyền thống cho các thế hệ.

Vị thế của một di tích lưu niệm

Một ngày đầu năm Ất Tỵ, tôi trở lại thăm nơi thành lập chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên ở tỉnh Biên Hòa cũ. Đến ấp Tân Triều, xã Tân Bình hiện ra trước mắt tôi là cổng chào với tấm biển màu xanh ghi dòng chữ “di tích Địa điểm thành lập Chi bộ Cộng sản Bình Phước - Tân Triều và Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Biên Hòa” và cánh đó không xa là di tích, tọa lạc trên khu đất rộng khoảng 4.000m2 của gia đình ông Huỳnh Văn Quận. Tổng thể mặt bằng di tích gồm các công trình bia lưu niệm, phù điều và ngôi nhà cấp bốn được bao quanh bởi vườn bưởi xanh mát - một loại trái cây nổi tiếng của vùng đất này.

Sau khi Địa điểm thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước Tân Triều và Tỉnh ủy Lâm thời tỉnh Biên Hòa được UBND tỉnh Đồng Nai xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh và nhân kỷ niệm 72 năm Ngày thành lập (1935-2007), được sự chấp thuận của Tỉnh ủy và UBND tỉnh, UBND huyện Vĩnh Cửu đã tiến hành tôn tạo di tích với việc xây dựng công trình bia tưởng niệm, phù điêu và sân đường nội bộ xứng tầm giá trị của di tích. Các công trình được tạo hình mang dáng dấp khối hộp chữ nhật và hình kỷ hà vừa tôn lên vẻ đẹp kiến trúc hiện đại vừa hàm ý tượng trưng, ước lệ cho sự kiện cách mạng và văn hóa Nam Bộ. Vật liệu xây dựng kết hợp giữa đá xanh Bửu Long với bê tông cốt thép. Đó là thiết kế của nhóm kiến trúc sư Nguyễn Quý Biên. 

Theo đó, bia lưu niệm Chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước - Tân Triều và Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Biên Hòa có hai phần: tấm bia đá khối hộp chữ nhật được dựng đứng ở chính giữa không gian kiến trúc; mặt trước và mặt sau tấm bia khắc chìm nội dung sự kiện lịch sử của di tích; đầu tấm bia nâng khối hình búa liềm màu vàng tượng trưng cho cờ Đảng. Khối hình chữ nhật màu đỏ bao quanh tấm bia tượng trưng cho màu cờ của Đảng. Hạng mục này có nền xây cao hơn các hạng mục khác và có 7 bậc để lên xuống. Đây cũng chính là điểm nhấn, điểm tôn vinh của toàn bộ công trình kiến trúc này. Phía trước bia lưu niệm, khu vực sân di tích, có 6 ngọn đèn dựng ở hai bên trục chính đạo, hàm ý tượng trưng cho 6 đồng chí tham gia thành lập chi bộ đầu tiên ngày ấy. Phía sau bia lưu niệm là bức phù điêu mô tả khái quát sự kiện thành lập chi bộ đầu tiên và cuộc đấu tranh giành độc lập của Đảng và nhân dân Biên Hòa cho đến ngày toàn thắng.

Phía sau bức phù điêu là căn nhà xưa - nơi ghi dấu sự kiện lịch sử năm 1935 và 1937. Theo lời ông Huỳnh Văn Quận - con trai thứ tư của liệt sĩ Huỳnh Văn Ngọc, ngôi nhà trước kia nơi diễn ra Hội nghị thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước - Tân Triều và Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa vốn là ngôi nhà tranh. Trong chiến tranh, ngôi nhà bị tàn phá nên đã phải làm lại nhiều lần. Năm 2004, ông xây ngôi nhà kiên cố ở vị trí của ngôi nhà xưa. Tuy nhiên, ông vẫn giữ lại một phần kiến trúc ngôi nhà cũ để giáo dục con cháu về truyền thống cách mạng của gia đình và địa phương. Xung quanh di tích còn có hệ thống hàng rào bằng đá xanh và cổng ra vào ở phía trước. Tường rào chỉ cao hơn mét và tạo các ô hình khối chữ nhật dựng đứng, có ô thông gió. Đây là một kiểu thiết kế không gian mở, nhằm làm nổi bật các công trình bên trong di tích.

Phát huy giá trị di tích

Di tích đã trở thành địa chỉ đỏ trong hành trình về nguồn của nhân dân Đồng Nai, nhiều hoạt động gìn giữ và phát huy giá trị di tích được thực hiện tại đây như: kế hoạch học tập và chăm sóc di tích của học sinh Trường tiểu học Tân Triều; tổ chức sinh hoạt chuyên đề giáo dục truyền thống cách mạng của đảng viên Trường trung học phổ thông Vĩnh Cửu; Huyện đoàn, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam huyện Vĩnh Cửu tổ chức ra mắt đội hình tuyên truyền di tích bằng ứng dụng bằng số hóa, quét mã QR qua điện thoại; Tỉnh đoàn tổ chức hành trình Hạt giống đỏ tỉnh Đồng Nai lần thứ IV-2023... đã phần nào tri ân và thắp sáng truyền thống yêu nước, lan tỏa đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Cổng chào của di tích được trang trí trang trọng. Ảnh: Xuân Nam

 Tân Triều hôm nay đang xây dựng mô hình phát triển “Làng văn hóa - du lịch” tiêu biểu phía Nam, chắc chắn không chỉ dừng lại ở các hoạt động trên, cần thiết có những giải pháp phát huy hơn nữa. Hãy mở rộng không gian và bổ sung thêm cho di tích bằng việc xây dựng nhà lưu niệm Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa, nhà sinh hoạt truyền thống, khu vực tổ chức sự kiện và trưng bày tư liệu, hình ảnh liên quan đến di tích, đến lịch sử Đảng bộ tỉnh; tổ chức thường xuyên các sinh hoạt tại di tích (lễ kết nạp đảng/đoàn/đội, lễ ra quân, hội thi tìm hiểu lịch sử, nói chuyện chuyên đề…); tích hợp khai thác du lịch sinh thái với các điểm du lịch di sản văn hóa trong làng, xúc tiến kết nối với các tuyến du lịch trong và ngoài tỉnh; quảng bá mạnh mẽ hình ảnh vùng đất và con người Tân Bình… làm sao để ngày một đông du khách đến với Tân Triều, đến với di tích lịch sử văn hóa này.

Sự kiện thành lập chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước - Tân Triều và Tỉnh ủy lâm thời Biên Hòa đã qua 90 mùa xuân, nhưng hào khí về những ngày làm cách mạng gian khổ, đấu tranh quật cường và chiến thắng vẻ vang của các chiến sĩ cách mạng vẫn mãi in đậm trong tâm trí người Đồng Nai hôm nay.

Từ chi bộ Đảng Cộng sản Bình Phước - Tân Triều với 6 đảng viên đến nay Đảng bộ tỉnh Đồng Nai đã có trên 90 ngàn đảng viên, luôn phát huy truyền thống kiên trung, bất khuất trong chiến đấu, năng động, sáng tạo và linh hoạt trong phát triển kinh tế - xã hội.

Xuân Nam