Giải thưởng Sách Quốc gia 2024 tôn vinh gương sáng chữ nghĩa

Từ bộ sách 2 tập Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) của nhà nghiên cứu 104 tuổi Nguyễn Đình Tư cho đến tiểu luận Tại sao ta yêu của nhà văn trẻ 9X Hiền Trang… các tác phẩm được trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần 7 - 2024 cho thấy tính kế thừa từ nhiều thế hệ tác giả viết sách ở Việt Nam.

Một số tác phẩm tại Giải thưởng Sách Quốc gia 2024.

Có 58 đầu sách lọt vào Chung khảo Giải thưởng Sách Quốc gia lần 7 - năm 2024, là sự khích lệ, tôn vinh với đội ngũ làm công tác xuất bản có uy tín trong nước. Những tác giả có trình độ uyên bác, miệt mài nghiên cứu, cống hiến cho học thuật qua nhiều năm tháng được tôn vinh, bên cạnh sự xuất hiện ngày càng nhiều của các tác giả trẻ có tác phẩm được trao giải, cho thấy xu hướng tích cực rất đáng mừng trong việc thúc đẩy văn hoá đọc, ngành xuất bản bám sát với nhu cầu của đời sống xã hội và hội nhập quốc tế.

Tấm gương sáng về chữ nghĩa

Đến thăm nhà riêng của học giả, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư trong một con hẻm nhỏ yên tĩnh ở Thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi không khỏi xúc động trước hình ảnh cụ vẫn miệt mài đọc tài liệu, viết sách nhiều tiếng đồng hồ mỗi ngày trên căn phòng nhỏ tầng hai chứa đầy sách trên kệ.

Xuất thân từ vùng quê miền núi Thanh Chương (tỉnh Nghệ An) vào Nam học hành thành tài, mưu sinh lập nghiệp với hơn 80 năm cầm bút, cụ Nguyễn Đình Tư dành nhiều thập niên nghiên cứu và viết bộ sách Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử (1698-2020) tổng cộng gần 1.700 trang “để tỏ lòng trả ơn nơi cưu mang cuộc sống của tôi”.

Bộ sách về Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh được cụ Tư khởi viết từ năm 1998, bấy giờ mang ý nghĩa là một công trình kỷ niệm lịch sử 300 năm của thành phố lớn nhất nước. Học giả cao niên tìm đến nhiều thư viện, trung tâm lưu trữ dữ liệu để sưu tầm, sưu tra tài liệu trong nhiều tháng ngày ròng rã, tham khảo hàng trăm cuốn sách kể cả sách tiếng Pháp, tiếng Hán Nôm… rồi vừa viết tay, vừa đánh máy bản thảo.

Bộ bản thảo được tác giả bổ sung, cập nhật, hoàn thiện cho đến năm 2020. Sau khi Nhà xuất bản Tổng Hợp Thành phố Hồ Chí Minh ấn hành năm 2022 và 2023, tác phẩm được đón nhận, đánh giá cao ở tính bao quát toàn diện các khía cạnh, chế độ, các lĩnh vực hoạt động qua nhiều giai đoạn lịch sử, thời đại. Bộ sách được trao giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu lần II - năm 2023 (chuyên ngành lịch sử).

“Tác phẩm này ví như một tập cẩm nang mà mọi cơ quan, cán bộ, công chức, mọi gia đình, mọi người trong và ngoài nước khi muốn tìm kiếm một vấn đề gì liên quan đến Thành phố Hồ Chí Minh hay sự phát triển của thành phố, chỉ việc mở sách ra là được thỏa mãn ngay, khỏi phải đi tìm đâu xa” - cụ Nguyễn Đình Tư bày tỏ.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư được trao Giải thưởng Sách Quốc gia 2024.

Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia 2024 diễn ra ngày 29-11-2024 tại Hà Nội tôn vinh dòng sách mang hàm lượng giá trị tri thức cao, chứa tính nền tảng lẫn chuyên sâu trên các lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, lịch sử, y khoa, văn chương. Sách đoạt giải cũng chứa nhiều vấn đề thời sự về cách mạng công nghiệp 4.0, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI)…

Giải thưởng có vai trò định hướng văn hóa đọc, góp phần quảng bá sách hay, có giá trị chuyên môn lẫn tính đại chúng để độc giả tìm đọc, lan toả kiến thức trong cộng đồng yêu đọc sách và xã hội nói chung, là hoạt động khuyến đọc thiết thực hướng đến phát triển xã hội tri thức.

Các tác giả trẻ yêu văn chương

Bên cạnh những tác phẩm được hình thành công phu qua nhiều thập niên nghiên cứu, tìm tòi, làm việc nghiêm túc và tâm huyết của các tác giả như cụ Nguyễn Đình Tư hay PGS-TS Nguyễn Lân Cường (83 tuổi) - người được trao giải với tác phẩm Bộ xương người nói với chúng ta điều gì? (Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội ấn hành)..., điểm nhấn tại Giải thưởng Sách Quốc gia 2024 là sự xuất hiện ngày càng nhiều tác giả trẻ đoạt giải, mang đến góc nhìn mới mẻ, ngày càng đa dạng.

Việc các tác giả trẻ tham gia biên soạn, biên dịch nhiều tác phẩm về các chủ đề lịch sử, văn hóa thời kỳ trước đây, các vấn đề đương đại, nghệ thuật truyền thống, ẩm thực, kỹ năng quản trị, khởi nghiệp… là một tín hiệu vui cho làng xuất bản. Nhiều tác phẩm được công chúng đón nhận nồng nhiệt trong năm qua như Lịch sử Hội sách Frankfurt, Sự trả thù của địa lý, Các đế chế ngôn từ - Lịch sử thế giới từ góc nhìn ngôn ngữ, Sobotta Atlas giải phẫu người, Khoái khẩu và khát vọng - Hay là câu chuyện đồ ăn thức uống trong trường thiên thế kỷ 19 ở Việt Nam, Chính bắc lãnh đạo đích thực, Khởi nghiệp tinh gọn…

Ở mảng sách thiếu nhi, các cây bút mới để lại ấn tượng sâu sắc, đơn cử như tác giả Mộc An (Nguyễn Nguyệt Trinh) với truyện dài Nếu một ngày chúng tớ biến mất (Nhà xuất bản Kim Đồng) chứa câu chuyện sáng tạo về thế giới thiên nhiên và vạn vật đồng thoại đầy chất thơ dành cho trẻ em.

Cây bút sinh năm 1993 Hiền Trang tiếp tục được đánh giá cao với tác phẩm Tại sao ta yêu (Nhà xuất bản Đà Nẵng, Công ty TNHH Phan Lệ và Friends) ca ngợi tình yêu và cái đẹp thuần khiết thông qua cảm nhận sâu lắng về những nhân vật/tác phẩm nổi tiếng đa lĩnh vực văn chương, hội họa, âm nhạc, điện ảnh…

Nhà văn Hiền Trang - tác giả Tại sao ta yêu chia sẻ: “Tôi đã gặp nhiều may mắn trong việc viết lách, tôi biết ơn vô kể, nhưng sau cùng, cái quan trọng là tiếp tục viết thôi. Phần thưởng lớn nhất tôi có thể dành cho bản thân đó là dành thêm nhiều thời gian để viết”.

Cẩm Điệp