Chủ tịch Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam Hà Phúc Mịch:

Tôi tin tưởng nền nông nghiệp hữu cơ Việt Nam sẽ bắt kịp với thế giới

Chủ tịch Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam Hà Phúc Mịch.

Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam (VOAA) là tổ chức tập hợp những cá nhân, đơn vị, địa phương có tâm huyết thực hiện trong chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp hữu cơ (NNHC). Quan trọng nhất là hiệp hội đã thực hiện tốt vai trò kết nối với các bộ, ngành, góp phần xây dựng về chính sách phát triển NNHC.

Chủ tịch Hiệp hội VOAA Hà Phúc Mịch, người đặt viên gạch đầu tiên cho NNHC Việt Nam, đã có buổi trao đổi với phóng viên Báo Đồng Nai cuối tuần về câu chuyện phát triển NNHC của Việt Nam.

Trở về với làm nông truyền thống

 Thưa ông, tại sao NNHC đang là xu hướng phát triển của sản xuất nông nghiệp hiện nay?

- Kể từ khi loài người xuất hiện, nông nghiệp là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người. Bởi vì con người cần có dinh dưỡng hàng ngày cho cơ thể. NNHC có thể xem là hình thức sản xuất lâu đời nhất của nông nghiệp trên trái đất.

Ở Việt Nam, tổ tiên chúng ta từ những năm 60 của thế kỷ XX trở về trước đều sử dụng hình thức sản xuất nông nghiệp truyền thống mà bản chất là NNHC. Theo quy luật phát triển về dân số và các cuộc cách mạng công nghiệp dẫn đến nền sản xuất nông nghiệp hơn nửa thế kỷ qua chỉ tập trung chủ yếu sử dụng các nguyên liệu đầu vào có hóa chất, dẫn đến mặt trái của sản xuất nông nghiệp như: đất thoái hóa nghiêm trọng, môi trường ô nhiễm, ngộ độc thực phẩm, bệnh hiểm nghèo tăng…

Theo Chủ tịch Hiệp hội VOAA Hà Phúc Mịch, từ khi bắt đầu làm NNHC là phải mời chuyên gia vào tư vấn, hướng dẫn và sản phẩm phải được chứng nhận hữu cơ, chứ không thể tự tuyên bố sản phẩm đạt chuẩn hữu cơ. Nếu cả người sản xuất và kinh doanh đều đảm bảo tính liêm chính trong lĩnh vực NNHC sẽ tháo gỡ được nút thắt về sự thiếu minh bạch, thiếu niềm tin về sản phẩm hữu cơ.

Tình hình thực phẩm không an toàn vẫn còn xuất hiện trên mọi phương diện, chủng loại sản phẩm... là mối quan tâm chung của xã hội. Trong bối cảnh đó, xu thế của người tiêu dùng đã tìm đến lựa chọn những sản phẩm an toàn, đặc biệt là sản phẩm hữu cơ.

Sản xuất NNHC không chỉ là hiệu quả của đơn vị sản phẩm đó là bao nhiêu tiền mà còn bao gồm những giá trị lớn lao hơn nhiều. Đó là những đóng góp rất cơ bản xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn, phát huy giá trị nhân văn của con người. Đồng thời, nền NNHC sẽ đóng góp rất quan trọng cho nền kinh tế phát triển xanh bền vững. Những giá trị đó là vô bờ bến, để lại cho các thế hệ mai sau một trái đất xanh, sạch đầy sức sống của các mối quan hệ bình đẳng, hài hòa trong cộng đồng hệ sinh thái (bao gồm cả vi sinh vật sống trong đất, cây trồng, vật nuôi và con người). Như vậy, thực hành sản xuất NNHC, phát triển NNHC ở từng địa phương là thể hiện sống có trách nhiệm của mỗi chúng ta cho cộng đồng hôm nay và cho tương lai của các thế hệ mai sau.

 VOAA có vai trò như thế nào trong phát triển NNHC tại Việt Nam, thưa ông?

- VOAA được thành lập đến nay đã tròn 13 năm. Đến nay, hiệp hội đã có trên 2 ngàn hội viên gồm: nông dân, công nhân, nhà khoa học, các doanh nghiệp, hợp tác xã cũng như đã hình thành được các hội và chi hội NNHC. Đây đều là những hội viên có tâm thiện nguyện, cần cù, ham học, vì cộng đồng và chứng minh cho sự đúng đắn đi trên con đường phát triển NNHC.

Trong thời gian hoạt động, VOAA đã có những thành tựu đáng kể như: hiệp hội và các đơn vị trực thuộc đã ký hàng chục chương trình hợp tác với nhiều tỉnh, thành trong cả nước, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Hội Nông nghiệp tuần hoàn, nhiều trường đại học... trong đào tạo cơ bản về NNHC cho hàng ngàn nông dân, hàng chục hợp tác xã, trang trại tư nhân. Hàng năm, hiệp hội đều tổ chức gian hàng quốc gia cho các sản phẩm NNHC Việt Nam tại hội chợ hữu cơ lớn nhất thế giới - Biofach Đức. Qua đó, kết nối giúp các doanh nghiệp ký kết được những hợp đồng xuất khẩu với giá trị lớn, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu sản phẩm NNHC Việt Nam đạt 335 triệu USD/năm.

Cầu nối xây dựng chính sách cho nông nghiệp hữu cơ

 Ông có thể chia sẻ thêm về vai trò của VOAA trong kết nối cũng như xây dựng các chính sách phát triển NNHC?

- Thời gian qua, VOAA đã thực hiện tốt vai trò kết nối với các bộ, ngành, góp phần quan trọng trong xây dựng chính sách phát triển NNHC của Việt Nam. Đến nay, nền NNHC Việt Nam đã hình thành nhiều chủ trương, chính sách của nhà nước như: Nghị định 109/2018/NĐ-CP; Bộ tiêu chuẩn hữu cơ quốc gia, Đề án Phát triển NNHC Việt Nam giai đoạn 2020-2030…

Chủ tịch Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam Hà Phúc Mịch trao đổi với các doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp hữu cơ tại hội nghị kỷ niệm Ngày Hữu cơ Việt Nam vừa diễn ra ở Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: B.Nguyên

Chúng tôi định hướng phát triển hiệp hội thành một tổ chức cung cấp dịch vụ và mang lại giá trị thiết thực, bền vững cho hội viên, cho ngành NNHC nói riêng và cho toàn ngành nông nghiệp nói chung. Trong đó, một trong những nội dung trọng tâm mà hiệp hội sẽ tập trung trong thời gian tới là vận động chính sách, tăng cường kết nối và nâng cao năng lực cho các tác nhân trong chuỗi giá trị NNHC, đảm bảo tính liêm chính trong lĩnh vực NNHC. Ngoài ra, hiệp hội cũng đẩy mạnh truyền thông, hợp tác quốc tế và xúc tiến thương mại nhằm xây dựng thương hiệu cho NNHC Việt Nam.

 Khó khăn không nhỏ hiện nay trong sản xuất NNHC là thiếu chính sách phát triển sản xuất vật tư đầu vào cho NNHC. Đánh giá của ông về vấn đề này như thế nào?

- Vật tư đầu vào cho NNHC phải đi trước một bước mới có sản xuất NNHC. Bởi vì hiện nay, Việt Nam mới phát triển NNHC nên một số doanh nghiệp nhỏ và vừa, các hợp tác xã cũng như nông dân rất thiếu vật tư đầu vào, thậm chí tìm không có như: phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y… đạt tiêu chuẩn hữu cơ.

Theo đó, người sản xuất hữu cơ phải tự chế biến các vật tư đầu vào. Ví dụ như tự làm phân bón hữu cơ, tự làm các loại thuốc thảo mộc sử dụng cho thú y hoặc các sản phẩm bảo vệ thực vật trong trồng trọt.

Nhưng giải pháp trên chỉ phù hợp sản xuất ở quy mô nhỏ, còn sản xuất có quy mô lớn, quy mô công nghiệp thì rất thiếu. Muốn phát triển nhà máy sản xuất phân hữu cơ, thức ăn hữu cơ, thuốc sinh học đảm bảo tiêu chuẩn hữu cơ... để phục vụ cho sản xuất NNHC, cần thiết phải có một chính sách riêng ưu đãi cho sản xuất vật tư đầu vào, cũng như việc chứng nhận nó. Nhiều DN từng phản ánh với tôi, họ sản xuất ra sản phẩm được chứng nhận rồi nhưng bán ra thị trường vẫn phải bán với giá sản phẩm thông thường, thậm chí rẻ hơn, vì thị trường vẫn chuộng các sản phẩm phục vụ sản xuất vô cơ.

Thực tế, có cả một khoảng trống về tiêu chuẩn hữu cơ cho vật tư đầu vào. Chức năng cấp chứng nhận và có danh mục những DN sản xuất vật tư đầu vào cho NNHC đạt chuẩn là của cơ quan quản lý Nhà nước. Trong Đề án Phát triển NNHC đề ra mục tiêu tăng trưởng đều đã có, nhưng để thực hiện mục tiêu này cần chính sách kèm theo.

 Theo ông, nhận thức của cộng đồng về NNHC hiện nay ở mức nào?

- NNHC đã được sự hưởng ứng, tham gia của hầu hết các tỉnh, thành phố cả nước. Nhận thức của cộng đồng về vai trò và xu thế tất yếu phát triển NNHC đã được lan tỏa rộng rãi. Tuy nhiên, phát triển NNHC ở Việt Nam đang ở mức độ chậm so với một số nước. 

Cụ thể, Việt Nam đang ở giai đoạn hữu cơ 2.0; thế giới đang ở giai đoạn 3.0. Nhưng tôi tin với sự quan tâm của Chính phủ và các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, chắc chắn phong trào NNHC sẽ phát triển nhanh, bền vững, đúng hướng, tuân thủ các chuẩn mực quốc gia và quốc tế.

 Xin cảm ơn ông!

Bình Nguyên (thực hiện)