Đô thị văn minh không thể thiếu nhà vệ sinh công cộng

Phụ mà không phụ, những nhà vệ sinh công cộng (NVSCC) không thể thiếu ở những đô thị văn minh. Nhưng ở nhiều thành phố lớn, các công trình này hoặc để lãng phí hoặc không sạch sẽ.

Công viên Biên Hùng sau khi được cải tạo lại với bộ mặt khang trang hơn thì cũng đã lắp đặt khu nhà vệ sinh công cộng cơ động để phục vụ người dân, du khách. Ảnh: Đ.LÊ

Là đô thị lớn với khoảng 1,3 triệu dân song trên thực tế hiện nay, NVSCC ở Biên Hòa còn rất thiếu. Một số khu vực lớn như công viên, bến xe, bệnh viện... có NVSCC nhưng chưa đáp ứng yêu cầu. Để xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, đáng sống thì một trong những vấn đề đặt ra là cần phải chủ động để quy hoạch, dành đất xây dựng những công trình tưởng như nhỏ mà không nhỏ này.

Thiếu nhà vệ sinh, vấn nạn của các đô thị lớn

Hà Nội và TP.HCM đặt mục tiêu xây dựng tại mỗi địa phương 1 ngàn NVSCC nhưng vẫn chưa thực hiện được. Tới giữa năm 2023, Hà Nội mới có khoảng 300 NVSCC và TP.HCM mới có hơn 250 NVSCC, việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư không đạt yêu cầu. Đây là thực trạng đáng lo ngại của 2 đô thị đông dân nhất cả nước với lượng người sinh sống, làm việc và lưu chuyển có thể lên tới 10 triệu người.

Thực tế, NVSCC ở Biên Hòa chủ yếu có tại những khu vực là công trình công cộng như trường học, bệnh viện, bến xe, cơ quan… song hầu hết phục vụ nội khu. Do vậy, hiện tượng người đi đường dừng xe máy và đi tiểu ngay bên lề đường, bụi cây, gầm cầu… vẫn còn.

Nikkei Asia - tờ báo uy tín của Nhật đã có bài viết dựa theo chỉ số khảo sát được công bố cuối tháng 1-2023 nhận định, đường phố TP.HCM có mọi thứ mà khách du lịch mong muốn như thức ăn ngon, lịch sử kiến trúc đặc sắc, cuộc sống sôi động... Tất cả đều hấp dẫn, trừ nhà vệ sinh. TP.HCM cùng với Hà Nội là hai trong những nơi có điều kiện sử dụng NVSCC tệ nhất đối với bất kỳ du khách nào. Chỉ Johannesburg (Nam Phi) và Cairo (Ai Cập) xếp hạng thấp hơn so với 2 đô thị lớn nhất Việt Nam trên bảng chỉ số NVSCC, tính trên mỗi km2.

Không chỉ Hà Nội, TP.HCM, nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam đang rất thiếu hệ thống NVSCC, chưa kể chất lượng vệ sinh rất tệ. Độc giả Nguyễn Trần An Nhiên (TP.Biên Hòa) cho hay đã có dịp đi du lịch nhiều nơi trong cả nước và thấm thía nỗi buồn NVSCC tại các nơi đã đi qua. Trên dọc các tuyến đường hầu như không có NVSCC mà chủ yếu đi nhờ ở trạm dừng chân và các cây xăng. Tại các trạm dừng chân, các nhà vệ sinh cũng không được sạch sẽ nhưng còn tạm chấp nhận. Sợ nhất là trên các tuyến đường không có trạm dừng chân mà phải đi vệ sinh ké các cây xăng thì thật là kinh khủng.

Theo độc giả Nguyễn Trần An Nhiên, NVSCC, chuyện nhỏ nhưng không hề nhỏ trong cảm nhận của du khách khi họ cân nhắc, quyết định có trở lại hay không. Đến bao giờ NVSCC ở Việt Nam mới là chỗ không chỉ để “giải quyết đầu ra” mà còn là nơi du khách có thể vào để tắm rửa, trang điểm, thay trang phục... như nhiều quốc gia khác?

Chưa đến mức quá gay gắt và thiếu “hình ảnh” như 2 đô thị lớn nhất nước nhưng đối với Biên Hòa, thành phố có gần 1,3 triệu dân, tương đương với quy mô dân số một tỉnh hạng trung bình, lại đang trong quá trình đô thị hóa nhanh, hạ tầng xuống cấp thì NVSCC cũng là điều đáng được bàn luận. Nhất là trong bối cảnh Biên Hòa đang xây dựng thành phố hướng tới một đô thị văn minh đúng nghĩa.

Anh Ngọc Huy (ngụ P.Trảng Dài, TP.Biên Hòa) cho hay, anh thường đưa 2 con của mình ra trung tâm thành phố để dạo chơi. Tuy nhiên có một vấn đề nhận thấy là bên cạnh các khu vui chơi, giải trí thì hiện thành phố cũng đang quá thiếu các NVSCC. “Rất hiếm NVSCC tại các khu vực trung tâm. Người lớn thì dù sao vẫn có thể chịu đựng để tìm tới nơi có nhà vệ sinh hoặc về tới nhà để giải quyết nhưng trẻ nhỏ thì phải xử lý ngay, điều này rất tế nhị”.

Cần coi đây là một tiêu chí xây dựng đô thị văn minh

Nhà vệ sinh, chuyện nhỏ mà không nhỏ bởi rõ ràng, việc có quá ít sẽ gây ra nhiều sự bất tiện, không hay đối với người dân và du khách, từ đó gây bất lợi đối với môi trường sống, kinh doanh và hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Trước thực trạng tại nhiều đô thị trong cả nước quá thiếu NVSCC ảnh hưởng đến việc xây dựng hình ảnh của Việt Nam đối với du khách quốc tế, nhất là tại những nơi du lịch phát triển, ngày 10-3-2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 126/CĐ-TTg  yêu cầu tập trung kiểm tra, rà soát và đầu tư xây dựng trường học, cơ sở y tế tại các khu đô thị, khu nhà ở, khu dân cư, khu công nghiệp và NVSCC tại trường học, đô thị.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ trưởng, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố khẩn trương thực hiện, hoàn thiện cơ sở hạ tầng đô thị theo Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị. Các tỉnh, thành phố khẩn trương kiểm tra thực trạng tình hình, đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu theo quy hoạch với các công trình hạ tầng giáo dục, cơ sở y tế tại các khu đô thị, khu dân cư, khu nhà ở, khu công nghiệp, khu kinh tế. Về hệ thống NVSCC tại các trường học, khu vực công cộng đô thị, khu du lịch, khẩn trương kiểm tra thực trạng tình hình, đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật có liên quan. Các cơ quan có chức năng khẩn trương lập kế hoạch sửa chữa, nâng cấp, bảo đảm công năng, sử dụng thuận tiện, đáp ứng yêu cầu vệ sinh môi trường và mỹ quan đô thị, hoàn thành chậm nhất trong quý
III-2023; lập chỉ dẫn các NVSCC để người dân và du khách tiếp cận sử dụng.

Những nơi chưa có, cần khẩn trương quy hoạch, sắp xếp bố trí quỹ đất, huy động nguồn lực, tháo gỡ các vướng mắc, bất cập trong tổ chức quản lý, vận hành và các vấn đề phối hợp liên ngành; khuyến khích việc nghiên cứu, áp dụng các mô hình mới đáp ứng yêu cầu về tiện ích, mỹ quan đô thị, thân thiện môi trường.

Đối với Đồng Nai, tương lai không chỉ Biên Hòa, Long Khánh mà các khu vực khác như: Long Thành, Trảng Bom, Nhơn Trạch cũng sẽ sớm trở thành đô thị phát triển. Hiện tại, tỉnh đã chú trọng đầu tư các hoạt động thương mại, dịch vụ giải trí, công viên cũng như nhiều công trình công cộng khác. Tuy nhiên, đến thời điểm này việc đầu tư NVSCC tại các khu vui chơi giải trí, công viên… vẫn còn hạn chế; một số điểm tuy có nhưng chưa bảo đảm yêu cầu. Đặc biệt, khi sân bay quốc tế Long Thành đi vào hoạt động, Đồng Nai trở thành cửa ngõ của cả nước, điểm đến của du khách, nhà đầu tư từ khắp nơi trên thế giới, việc nghiên cứu, dành quỹ đất xây dựng các khu NVSCC vì thế lại càng trở nên rất cần thiết, nếu không muốn nói là cấp bách.

Đào Lê