Trong cuộc sống của mình chắc đôi khi bạn cũng muốn làm thơ nhưng không đủ ngôn từ và ý tưởng để diễn đạt. Nay đã có AI (trí tuệ nhân tạo) giúp bạn rồi đó, chỉ cần bạn gợi ý câu đầu là nó sẽ sáng tác tiếp cho bạn cả bài thơ (thể loại thơ và dài ngắn thế nào tùy bạn). Còn hơn thế nữa, bạn muốn bài thơ "của mình" theo phong cách ai, nó sẽ làm theo đúng ý bạn ngay!
Trong cuộc sống của mình chắc đôi khi bạn cũng muốn làm thơ nhưng không đủ ngôn từ và ý tưởng để diễn đạt. Nay đã có AI (trí tuệ nhân tạo) giúp bạn rồi đó, chỉ cần bạn gợi ý câu đầu là nó sẽ sáng tác tiếp cho bạn cả bài thơ (thể loại thơ và dài ngắn thế nào tùy bạn). Còn hơn thế nữa, bạn muốn bài thơ “của mình” theo phong cách ai, nó sẽ làm theo đúng ý bạn ngay!
 |
| Bạn có thể chọn tối đa 3 người làm nguồn cảm hứng, khi chọn ai thì bên phải sẽ hiện tiểu sử người đó để tham khảo. Ảnh chụp màn hình |
* Dùng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ sáng tác thơ
Đã có phần mềm sử dụng AI để sáng tác thơ theo ý người dùng, đó là phần mềm Verse by Verse (Từng vần thơ). Tiếc thay, đây là phần mềm của Mỹ nên nó chỉ biết sáng tác thơ tiếng Anh và theo phong cách của những nhà thơ nổi tiếng của Mỹ chứ không phải phong cách của Xuân Diệu, Nguyễn Bính… Dù sao, tìm hiểu và dùng thử phần mềm này cũng là điều thú vị và đây cũng là gợi ý cho các nhà lập trình Việt Nam tạo ra phần mềm tương tự cho người Việt.
Verse by Verse là phần mềm thử nghiệm được hỗ trợ bởi AI giúp bạn sáng tác thơ lấy cảm hứng từ các nhà thơ cổ điển của Mỹ. Bạn có thể dùng thử tại trang web http://sites.research.google/versebyverse/. Trước tiên, bạn xác định những nhà thơ nào sẽ là nguồn cảm hứng cho mình. Verse by Verse cung cấp danh sách 22 nhà thơ cổ điển nổi tiếng của Mỹ, bạn được chọn tối đa là 3 người trong số đó. Bài thơ của bạn sẽ mang phong cách của những người bạn chọn.
Kế tiếp, bạn chọn thể thơ. Verse by Verse cung cấp 3 thể loại là thơ 4 câu (quatrain), thơ 2 câu (couplet) và thơ tự do (free verse). Ứng với mỗi thể loại bạn còn có thể thêm các tùy chọn phụ, ví dụ với thơ 4 câu bạn có thể xác định câu thơ mấy âm tiết (như số chữ trong câu thơ Việt, có thể chọn 4, 5… đến 12 âm tiết/câu), cách gieo vần (có 5 cách: ABAB, AABB, ABBA, ABCB và None). Ví dụ: chọn thể thơ 4 câu 7 chữ (thất ngôn tứ tuyệt) và gieo vần theo dạng ABBA.
 |
| Ảnh A |
Verse by Verse sẽ yêu cầu bạn đặt trước câu đầu để các nhà thơ mà bạn đã chọn dựa theo tứ thơ đó mà họa vần và sáng tác tiếp. Thử đặt một câu thơ rất… “trời ơi đất hỡi” như thế này: How are you? I’m fine, thank you, để xem “các nhà thơ lỗi lạc” sẽ tiếp nối thế nào.
Cái hay của AI sáng tác thơ là ở điểm này. Verse by Verse không phải lấy các câu thơ có sẵn của các thi sĩ bạn đã chọn, mà nó dựa theo phong cách của các nhà thơ ấy đã được nó nhận ra qua việc lưu trữ và phân tích kho tàng sáng tác của họ rồi sáng tác ra câu thơ mới vừa phù hợp phong cách sáng tác đã có, vừa đúng quy luật về vần, số chữ trong câu, lại vừa ăn khớp với nội dung câu thơ đầu tiên mà bạn đã đặt.
Sau mỗi câu thơ, mỗi thi sĩ sẽ đưa ra 3 gợi ý cho câu thơ kế tiếp, bạn sẽ chọn câu nào mình thấy ưng ý nhất (và sửa đổi chút đỉnh, nếu cần). Cứ như thế đến câu cuối. Nếu bạn chọn Finish, bài thơ sẽ kết thúc. Nếu bạn chọn Add another stanza thì sẽ tiếp tục thêm một khổ thơ nữa. Cuối cùng, bạn đặt tựa cho bài thơ rồi chọn Download as Image để có bức hình bài thơ, như ảnh A. Như vậy bài thơ của bạn đã được tạo (ảnh A).
Nếu phần mềm này được Việt hóa, thay vì làm thơ theo phong cách các nhà thơ Mỹ, ta làm theo phong cách các nhà thơ Việt như: Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm… và với các thể thơ lục bát, song thất lục bát, Đường luật… thì chắc là sẽ rất hấp dẫn.
* Mục đích chính của Verse by Verse
Thoạt nhìn qua Verse by Verse có vẻ đơn thuần là chương trình giải trí thú vị ứng dụng công nghệ AI, thế nhưng trên thực tế đây là một phần trong chương trình nghiên cứu Trải nghiệm ngữ nghĩa (Semantic Experience) của Google. Nghiên cứu này nhằm giải đáp câu hỏi: Làm thế nào để một máy tính hiểu bạn khi bạn nói chuyện với nó bằng ngôn ngữ hàng ngày?
Cách tiếp cận của Google là sử dụng hàng tỷ dòng đối thoại để dạy cho AI cách các cuộc trò chuyện thực của con người diễn ra. Một khi AI đã học được từ dữ liệu đó, nó có thể dự đoán khả năng câu nói nào sẽ theo sau một câu lệnh khác với tính chất là câu trả lời. Trong những bản thử nghiệm, AI chỉ đơn giản coi những gì bạn nhập là lời mở đầu và xem xét một loạt các phản hồi có thể có để tìm ra những câu trả lời có nhiều khả năng tiếp theo sau.
Kỹ thuật đang được dùng để dạy máy tính ngôn ngữ được gọi là Học máy. Thuật ngữ Học máy theo định nghĩa của Google là: “... một chương trình hoặc hệ thống xây dựng (đào tạo) một mô hình dự đoán từ dữ liệu đầu vào”.
Ý nghĩa của điều đó là:
Dữ liệu đầu vào là một tỷ cặp câu lệnh, trong đó câu lệnh thứ hai là phản hồi cho câu lệnh đầu tiên.
Dự đoán: Nhiệm vụ là dự đoán câu trả lời cho một câu hỏi hoặc một tuyên bố. Sau khi nhìn thấy tất cả các cặp câu và câu trả lời đó, AI sẽ học cách xác định một câu trả lời tốt có thể trông như thế nào.
Mô hình: Hệ thống được đào tạo được sử dụng để đưa ra dự đoán. Sau khi đào tạo, mô hình này có thể chọn phản hồi có khả năng xảy ra nhất từ một nhóm các tùy chọn.
Cùng với Verse by Verse, 2 chương trình khác cùng nằm trong nghiên cứu này là: Talk to Books và Semantris.
Trong Talk to Books, khi bạn nhập một câu hỏi hoặc một xác định, mô hình sẽ xem xét từng câu trong hơn 100 ngàn cuốn sách để tìm câu trả lời có nhiều khả năng xuất hiện tiếp theo trong một cuộc trò chuyện. Câu trả lời được in đậm, cùng với một số đoạn văn bản xuất hiện bên cạnh câu cho ngữ cảnh.
Sermantris là một trò chơi liên kết từ. Trò chơi cho sẵn một nhóm từ, rồi hiện một từ mới, người chơi sẽ xem xét tất cả các từ đang có và chọn những từ mà họ cho là có liên quan nhất với từ mới đó. Bởi vì AI đã được đào tạo về văn bản hội thoại bao gồm nhiều chủ đề khác nhau, nó có thể hiểu nhiều kết quả liên kết khác nhau.
Trong Verse by Verse, bạn có cơ hội sáng tác thơ với sự cộng tác của các nhà thơ cổ điển của Mỹ như: Walt Whitman, Emily Dickinson, Edgar Allen Poe và nhiều nhà thơ khác. Những nhà thơ này sẽ đóng vai trò là người nghiền ngẫm ý tưởng của bạn, đưa ra gợi ý về các câu thơ để bạn làm thành một bài thơ.
Trong ứng dụng này có hai mô hình. Một mô hình chung, đã được đào tạo về thơ cổ điển để học cách tạo ra những câu thơ mới theo phong cách của các nhà thơ đã biết. Mô hình còn lại sử dụng công nghệ hiểu ngữ nghĩa giống như các ứng dụng khác, được đào tạo để hiểu ngữ nghĩa câu nào theo đúng dòng câu đã viết trước đó.
Phạm Hoài Nhân
