Bác sĩ pháp y và hành trình đi tìm công lý

Không nghỉ lễ, không nghỉ Tết và có những lúc phải trực 24/24... là đặc thù thời gian làm việc của bác sĩ, kỹ thuật viên pháp y.

Không nghỉ lễ, không nghỉ Tết và có những lúc phải trực 24/24... là đặc thù thời gian làm việc của bác sĩ, kỹ thuật viên pháp y.

Bác sĩ Nguyễn Gió soi mẫu vật dưới kính hiển vi

“Các dịp lễ, Tết lại là thời điểm chúng tôi làm việc nhiều hơn cả, nhất là ban đêm. Khi các cuộc nhậu tàn, đường lại vắng nên nhiều người chạy xe tốc độ rất cao; tai nạn giao thông từ đó cũng tăng theo với mức độ nặng nhẹ khác nhau” - bác sĩ Nguyễn Gió, Phó giám đốc Trung tâm pháp y Đồng Nai chia sẻ.

* “Trực chiến” 24/24

Trong nhiều năm làm nghề, hầu như chưa năm nào bác sĩ Nguyễn Gió, Phó giám đốc Trung tâm pháp y Đồng Nai được đón giao thừa cùng với người thân. Bác sĩ Gió cho hay, dù không phải trực 24/24 ở cơ quan nhưng những người làm pháp y luôn phải trong tư thế “sẵn sàng lên đường” khi nhận điện thoại. Do đó, những ngày Tết họ không thể cùng gia đình đi du lịch, đi chơi mà phải ở nhà canh... điện thoại. “Tôi còn nhớ, năm 2016, tôi chở vợ con đi xem bắn pháo hoa. Nhưng pháo hoa chưa tàn, tôi đã nhận điện thoại phải đi huyện Tân Phú gấp để giám định một trường hợp tai nạn giao thông. Tôi đã bỏ lại xe để vợ chở con về nhà, còn mình theo xe cơ quan đi huyện ngay” - bác sĩ Gió kể lại.

Rất nhiều vụ việc, bác sĩ pháp y phải chạy đua với thời gian. Năm 2018, ngay ngày mùng 1 Tết, Trung tâm pháp y đã phải huy động tất cả mọi người phối hợp cùng cơ quan công an điều tra để giám định thương tích cho các nạn nhân của xới bạc. Hai băng nhóm đánh nhau khiến nhiều người bị thương tích và đưa đến cấp cứu tại 3 bệnh viện (Bệnh viện đa khoa Đồng Nai, Bệnh viện đa khoa Thống Nhất và Bệnh viện Đại học y dược Shingmark). “Nhiệm vụ của chúng tôi phải có kết quả giám định trong ngày để phía công an ký lệnh tạm giữ những đối tượng gây ra vụ việc. Cả đêm và ngày hôm sau, chúng tôi không hề ngủ, nghỉ và phải làm việc liên tục mới có kết quả đảm bảo đúng tiến độ” - bác sĩ Gió chia sẻ.

Những năm trở lại đây, các bác sĩ, kỹ thuật viên của Trung tâm pháp y đã ít “làm án” hơn mà tập trung vào giám định các vụ tai nạn giao thông, thương tích... bởi khi “làm án” ngoài khám nghiệm tử thi, còn khám nghiệm hiện trường do lực lượng kỹ thuật hình sự sẽ thực hiện. “Nhưng khi các vụ án quá nhiều, bộ phận kỹ thuật hình sự của ngành Công an không kham nổi nên phải nhờ chúng tôi” - bác sĩ Gió cho biết.

Trong mỗi cuộc khám nghiệm tử thi do tai nạn giao thông buộc phải làm nhanh do tâm lý người nhà nạn nhân muốn mang nạn nhân về sớm. Do đó, những người làm công tác pháp y cũng phải làm việc cật lực, xuyên đêm. Chỉ vài ngày trước, trong 1 đêm xảy ra 6 vụ tai nạn giao thông, tất cả các bác sĩ, kỹ thuật viên của Trung tâm pháp y Đồng Nai đã chia thành 2 ê-kíp hỗ trợ bộ phận kỹ thuật hình sự của ngành Công an để giám định. Họ phải làm việc xuyên đêm đến 8 giờ sáng hôm sau mới kết thúc.

* Ám ảnh khi chứng kiến những nạn nhân xấu số

Lúc mới vào nghề, bác sĩ Gió cũng như những bác sĩ khác trong nghề thường xuyên phải tiếp xúc với mùi tanh của máu, hóa chất, nhất là tử thi phân hủy lâu ngày bốc mùi hôi thối. Nhưng lâu dần, các mùi này không còn là nỗi ám ảnh mà nỗi ám ảnh với các bác sĩ pháp y chính là cảm xúc thương tâm khi họ luôn phải chứng kiến những phận người bất hạnh.

Một trường hợp khiến bác sĩ Gió không thể quên suốt nhiều năm qua là vào ngày 2-2-2009 (mùng 8 Tết), một vụ án làm chấn động dư luận xảy ra tại suối Cầu Quan, xã Phước Tân, huyện Long Thành. Nạn nhân là phụ nữ đi lấy củi trong rừng tràm bị giết với dấu vết khá man rợ và bị dìm xuống đáy suối. Bác sĩ Gió cùng với ê-kíp đã có mặt kịp thời tại hiện trường để tiến hành khám nghiệm tử thi. Mặc dù thi thể nạn nhân đã bị dìm dưới suối 2 ngày, đang trong giai đoạn phân hủy, nhưng bác sĩ Gió nhận định, nạn nhân bị giết, hiếp và hung thủ mổ bụng lấy phụ tạng là để xác không nổi lên mặt nước. Từ nhận định của bác sĩ Gió cùng với các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan điều tra Công an tỉnh Đồng Nai nhanh chóng tìm ra hung thủ Trần Anh Phúc (sinh năm 1986, ngụ quận Cái Răng, TP.Cần Thơ) chỉ sau đó vài giờ đồng hồ. Lần đó, bác sĩ Gió đã được Sở Y tế tỉnh Đồng Nai khen thưởng vì đã có thành tích đột xuất trong giám định pháp y.

Theo bác sĩ Gió, những lần phải nhận “nhiệm vụ” vào ngày 30 Tết là lúc... rất buồn vì phải chứng kiến những nạn nhân xấu số! Có nhiều vụ, nạn nhân đi xe mô tô từ TP.Hồ Chí Minh về Lâm Đồng hay Bình Thuận để ăn Tết cùng gia đình, nhưng họ không kịp về tới nhà thì gặp nạn. “Bạn cứ tưởng tượng rằng, khi mọi gia đình đều háo hức chờ đón người thân về ăn Tết mà lại nghe tin dữ của người thân thì thế nào? Do đó, nhiều vụ chúng tôi nói với công an điều tra chỉ báo với gia đình là họ bị thương, đang nằm trong bệnh viện để gia đình họ đỡ sốc” - bác sĩ Gió tâm sự.

Cùng với đó, khi có việc cơ quan công an trưng cầu khám nghiệm tử thi thì các bác sĩ, kỹ thuật viên của Trung tâm pháp y đều “lên đường” với suy nghĩ gia đình nạn nhân cũng muốn đưa nạn nhân nhanh về nhà để kịp... gặp mặt lần cuối.

14 năm trong nghề pháp y, bác sĩ Gió cho hay, có nhiều ca tử vong không có biểu hiện điển hình, rất khó xác định nguyên nhân. Điển hình, mới đây, có một nạn nhân bị bắt tạm giam do cố ý gây thương tích. Nạn nhân bị nhốt chung cùng 4 người khác và bị đánh hội đồng. 2 ngày sau, nạn nhân kêu mệt và được đưa đến Trung tâm y tế huyện Vĩnh Cửu cấp cứu nhưng đã tử vong trên đường vào bệnh viện. Khi khám nghiệm tử thi, trên người nạn nhân có nhiều vết đánh và hiện tại vụ việc vẫn chưa được hoàn tất do còn chờ kết quả xét nghiệm.

Bác sĩ Gió tâm sự: “Vụ việc trên chỉ là một trong nhiều vụ khiến chúng tôi phải “cân não”. Các vụ việc ẩu đả phải được xác định chính xác tỷ lệ thương tật để cơ quan điều tra truy tố đúng người, đúng tội. Đây là điều khó khăn do khi nạn nhân vào bệnh viện sẽ được cắt lọc, mổ để xử lý sẽ làm biến dạng vết thương. Nhiệm vụ của chúng tôi là phải tìm lại được hiện trạng thương tích ban đầu và đây là điều khá khó khăn”.

Nhiều vụ phải làm nhiều xét nghiệm kèm theo mới xác định được nguyên nhân tử vong. Trong khoảng thời gian chưa tìm ra nguyên nhân, chờ kết quả xét nghiệm, bác sĩ Gió phải suy nghĩ rất nhiều, đọc thêm tài liệu hỗ trợ. Nhưng ngặt nỗi, tài liệu chuyên ngành Pháp y ở Việt Nam lại quá ít ỏi. Có lẽ vì vậy, nghề pháp y rất ít người theo.

Hiện nay, Trung tâm pháp y chỉ có 5 bác sĩ và chưa khi nào nhận được bác sĩ mới ra trường nộp đơn vào làm tại trung tâm. “Tôi là người duy nhất của cả nước sau khi tốt nghiệp đại học chính quy nộp đơn vào làm việc tại Trung tâm pháp y. Giờ chỉ cần bác sĩ nào nộp đơn vào làm tại trung tâm sẽ được hỗ trợ ngay 150 triệu đồng, nhưng chúng tôi vẫn chưa thấy ai” - bác sĩ Gió cho hay.

Bích Nhàn