Nâng cao kỹ năng nghề cho công nhân lao động

Viện Nghiên cứu chiến lược và Tạp chí Lao động và Công đoàn thuộc Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam vừa thực hiện cuộc khảo sát 10 doanh nghiệp (DN) ở Đồng Nai về đảm bảo việc làm bền vững cho người lao động (NLĐ). Qua khảo sát cho thấy, kỹ năng nghề của NLĐ ở một số DN còn hạn chế.

Công nhân trong giờ sản xuất tại Công ty TNHH Thiết bị y tế Terumo Việt Nam (ở huyện Long Thành). Ảnh:L.Mai

Để đảm bảo việc làm bền vững, NLĐ cần nâng cao kỹ năng nghề mới đáp ứng được yêu cầu sản xuất của DN trong thời đại công nghiệp 4.0.

Trang bị kỹ năng, tác phong công nghiệp

Qua khảo sát tại 10 DN cho thấy, từ năm 2024 đến nay, các DN khôi phục đơn hàng, phát triển sản xuất và tạo việc làm ổn định cho NLĐ. Đây là tín hiệu vui để NLĐ nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Tuy nhiên, hạn chế về kiến thức pháp luật, trình độ chuyên môn, tay nghề, tác phong lao động công nghiệp khiến NLĐ gặp nhiều khó khăn trong tìm việc làm.

Tại Công ty TNHH Koikeya Việt Nam (ở huyện Long Thành, 100% vốn Nhật Bản, chuyên sản xuất và kinh doanh các dòng bánh snack), những năm qua, việc đào tạo, nâng cao kỹ năng nghề cho NLĐ luôn được DN quan tâm và đã có nhiều chuyển biến tích cực về nhận thức, chất lượng tay nghề, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của DN. Đặc biệt, nhiều lao động được DN cho qua Nhật Bản để học tập kinh nghiệm, tay nghề đã nhanh chóng thích nghi, vận hành thông suốt các dây chuyền sản xuất hiện đại.

Anh Phạm Minh Hoàng, Chủ tịch Công đoàn cơ sở công ty, cho hay toàn công ty hiện có 300 lao động. Với sự chủ động của DN trong việc trao cơ hội cho NLĐ học tập, nâng cao tay nghề thì về cơ bản, nguồn nhân lực tại các DN hiện đáp ứng được vị trí việc làm, nhất là ở chuyền sản xuất tự động. Tuy nhiên, đối với những lao động mới tuyển vào, tay nghề chỉ đáp ứng được 40% so với yêu cầu công việc.

Theo các cán bộ Công đoàn, việc nâng tầm kỹ năng lao động sẽ làm gia tăng chất lượng và hiệu quả lao động. Vì thế, việc đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn bị nguồn nhân lực có kỹ năng nghề là “chìa khóa” để nâng cao năng suất lao động.

Anh Hoàng chia sẻ, một số lao động vào làm việc tại công ty dù tốt nghiệp trường nghề nhưng thiếu kỹ năng thực tế và kinh nghiệm thực hành trên máy. DN mời các chuyên gia đào tạo nghề, cách vận hành trực tiếp trên máy và may mắn là NLĐ sau khi được học nghề đều nâng cao hiệu quả công việc và gắn bó lâu dài với DN.

Hiện nhiều DN chấp nhận trả mức lương cao để thu hút lao động có kỹ năng, vững tay nghề, đáp ứng công việc.

Chị Trần Thị Mỹ Hằng, nhân viên hành chính nhân sự Công ty TNHH Anh Nghĩa ANCL (ở huyện Trảng Bom), cho biết DN đang tuyển lao động có tay nghề cơ khí nhằm đáp ứng sản xuất các đơn hàng trong năm 2025. Tuy nhiên, việc tuyển lao động rất khó khăn.

“Với lĩnh vực gia công cơ khí chính xác, DN cần tuyển lao động ở vị trí kỹ sư cơ khí, lao động kỹ thuật, vận hành máy... DN có chính sách nghỉ 2 ngày thứ bảy/tháng, phụ cấp thâm niên cao từ 400-500 ngàn đồng/tháng và cùng nhiều chế độ tương xứng với năng lực NLĐ. Song qua phỏng vấn cho thấy, năng lực, kinh nghiệm thực tế của NLĐ chưa đáp ứng được vị trí việc làm cũng như nhu cầu của DN” - chị Hằng cho hay

Cần những chiến lược dài hơi

Trong 5 năm qua, các cấp, các ngành liên quan có nhiều chiến lược về giải quyết việc làm linh hoạt, hiện đại với xu hướng hội nhập, từng bước chuyển dần lao động phổ thông sang lao động chuyên môn, có trình độ kỹ thuật cao. Song bên cạnh những lao động tiếp cận nhanh công nghệ sản xuất, đáp ứng nhu cầu của DN thì nhiều lao động vẫn còn hạn chế về kỹ năng nghề, chưa chủ động học tập để nâng cao trình độ nghề nghiệp.

Kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu chiến lược và Tạp chí Lao động và Công đoàn về kiến thức, trình độ, chuyên môn của NLĐ cho thấy, trong các ngành thâm dụng lao động năm 2024, tỷ lệ lao động có trình độ trung học phổ thông chiếm 66,2%. Tỷ lệ công nhân ngành may mặc, điện tử và da giày có trình độ chuyên môn, tay nghề cũng thấp hơn các ngành nghề khác. Trong đó có 56% lao động chưa qua đào tạo, hơn 22% có trình độ trung cấp và hơn 10% có trình độ cao đẳng và đại học. Nhiều trường hợp NLĐ có trình độ đại học nhưng không kiếm được việc làm theo ngành học nên phải đi làm công nhân.

Tại Sàn giao dịch việc làm lần thứ 1-2024 vừa diễn ra mới đây, có nghịch lý về cung - cầu lao động là dù có nhiều lao động thất nghiệp đến tìm việc làm nhưng DN vẫn không tuyển được lao động. Theo các DN, nguyên nhân là do NLĐ còn thiếu các kỹ năng để làm việc trong môi trường công nghiệp nên khó đáp ứng vào các vị trí việc làm; đồng thời, nhiều lao động lớn tuổi lại không có tay nghề. Vì vậy, dù NLĐ tìm việc nhiều, DN vẫn thiếu lao động.

Một số DN cho biết, việc tuyển dụng lao động là khó khăn cho DN do kiến thức, trình độ, kỹ năng của NLĐ chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. Do đó, bên cạnh sự cố gắng, quyết tâm của NLĐ, các cơ sở đào tạo nghề cần nâng cao, đổi mới chương trình đào tạo, cơ sở vật chất thiết bị, mô hình quản lý, gắn kết với DN để đào tạo lao động tay nghề cao.

Cùng với đó, tăng cường đầu tư các trường nghề chất lượng cao để tập trung đào tạo các nghề trọng điểm, mũi nhọn… Điều này cần những giải pháp đồng bộ, hiệu quả từ địa phương, nhà trường, DN và NLĐ thì mới đáp ứng được mục tiêu phát triển bền vững với 3 trụ cột cơ bản là: kỹ năng lao động, việc làm thỏa đáng và an sinh bền vững.

Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Tokin Electronic (thành phố Biên Hòa) Phan Tới Thọ Hiệp cho hay, trong xu thế của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay, NLĐ phải có trình độ, phải có tay nghề vững vàng mới có thể cạnh tranh được việc làm. Cùng với đó là tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động và chủ động tìm tòi, sáng tạo trong lao động sản xuất.               

Lan Mai