Công nhân vất vả tăng ca

Để có mức thu nhập đảm bảo mức sống tối thiểu, công nhân lao động (CNLĐ) phải làm thêm giờ, tăng ca mỗi tháng. Họ thường phải hy sinh thời gian nghỉ ngơi và giải trí để làm việc, bù đắp cho chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.

Công nhân lựa chọn tăng ca để đảm bảo thu nhập. Trong ảnh: Công nhân Công ty TNHH Cự Thành (huyện Long Thành) trong giờ làm việc. Ảnh: T.My

Công việc nặng nhọc, ít khi có thời gian rảnh để chăm sóc bản thân khiến nhiều CNLĐ luôn mệt mỏi, hiệu suất công việc giảm.

Tăng ca mới đảm bảo thu nhập

Chị Nguyễn Thị Như, công nhân bộ phận kiểm hàng trong một doanh nghiệp may mặc tại Khu công nghiệp Amata (thành phố Biên Hòa), cho biết sau hơn 9 năm làm công nhân, hiện mức lương của chị gần 10 triệu đồng/tháng. Đây là tổng thu nhập từ nhiều khoản như: lương cơ bản, phụ cấp thâm niên, nhà ở, chuyên cần và tăng ca.

Theo chị Như, nếu tính lương cơ bản và các khoản phụ cấp mỗi tháng của chị khoảng 6,4 triệu đồng. Để có mức thu nhập khá hơn, chị tăng ca 16 ngày/tháng (mỗi ngày khoảng 2 giờ).

Chị Như chia sẻ: “Lương cơ bản thấp nên với công nhân xa quê như tôi, nếu không tăng ca sẽ không đủ sống. Do vậy, dù mệt và biết sẽ ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe về lâu dài nhưng tôi vẫn chọn tăng ca, bởi đây là cách duy nhất để có thêm thu nhập lo cho gia đình”.

Tương tự, suốt 5 năm nay, chị Trần Thị Lanh (quê tỉnh Nghệ An, công nhân sản xuất tại Khu công nghiệp Giang Điền, huyện Trảng Bom) làm việc trung bình 12 giờ/ngày, gồm cả thời gian tăng ca.

Là mẹ đơn thân nuôi 2 con nhỏ, do thường xuyên làm thêm, chị phải gửi con về quê cho bà ngoại chăm sóc, còn chị miệt mài ở nhà máy. Theo chị Lanh, nếu đổi một công ty khác, ít tăng ca thì thu nhập giảm, không đủ nuôi con, nên dù làm việc với cường độ cao, thời gian kéo dài nhưng chị vẫn gắn bó với công việc này. Chị không có nhiều thời gian nghỉ ngơi, giao lưu với bạn bè, cuộc sống chỉ gói gọn ở nhà máy và phòng trọ.

Khảo sát về tình hình đời sống, việc làm, tiền lương của người lao động do Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam) thực hiện mới đây cho biết, trên 52% người lao động làm thêm giờ; số ngày làm thêm trung bình một tháng là hơn 10 ngày. Có 76,2% người lao động tham gia khảo sát tình nguyện làm thêm giờ để kiếm thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống, thời gian làm thêm giờ trung bình mong muốn là 47,3 giờ/tháng.

Khó đảm bảo sức khỏe

Như nhiều công nhân xa xứ khác, chị Lê Thị Hòa (công nhân sản xuất gỗ tại Khu công nghiệp Tam Phước, thành phố Biên Hòa) thuê một phòng trọ chật hẹp gần công ty để ở. Cuộc sống chỉ gói gọn trong quãng đường từ phòng trọ đến chỗ làm, rồi lại trở về.

Chị Hòa kể, hiện mức lương chưa đảm bảo mức sống với giá cả không ngừng tăng nên chị chọn ở trọ gần công ty để tăng ca. Những tháng không có tăng ca, chị phải dè sẻn từng khoản chi tiêu nhỏ nhất để không bị thiếu hụt. Vậy nên, nếu lựa chọn, chị vẫn muốn được làm thêm giờ.

Trong các đợt kiểm tra việc thực hiện pháp luật lao động của đoàn kiểm tra liên ngành tại các doanh nghiệp cho thấy, một số đơn vị tổ chức cho công nhân tăng ca vượt số giờ quy định. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của CNLĐ, mà còn dễ xảy ra tai nạn lao động. Trong khi đó, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định người sử dụng lao động được sử dụng người lao động làm thêm giờ khi bảo đảm số giờ làm thêm không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong một ngày và được sự đồng ý của người lao động.

Về phía CNLĐ, khi được Công đoàn khảo sát, họ đều mong muốn được tăng ca, bởi thu nhập bình quân quá thấp, chỉ đạt trên 8 triệu đồng/tháng. Với mức này, trừ các khoản chi phí ở trọ, sinh hoạt phí, nuôi con ăn học của một gia đình, họ không còn dư dả bao nhiêu, thậm chí còn thiếu. Trong khi lương tối thiểu vùng thấp nhưng chi phí sinh hoạt và giá cả nhiều mặt hàng thiết yếu đều tăng. Điều này gây áp lực cho cuộc sống của CNLĐ, buộc họ lựa chọn tăng ca và làm việc vượt số giờ quy định.

Chủ tịch Công đoàn cơ sở Công ty TNHH Advanced Multitech (huyện Nhơn Trạch) Đỗ Thị Thúy Kiều cho rằng, quan trọng nhất là cải thiện tiền lương tối thiểu cho CNLĐ mới đảm bảo mức sống hiện nay. Nếu lương tối thiểu đảm bảo, công nhân không tăng ca quá số giờ quy định và có thời gian nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động, làm việc năng suất cao hơn.

Theo Viện Khoa học an toàn và vệ sinh lao động (Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam), công nhân làm ca đêm, làm thêm giờ có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe, dễ mắc các bệnh nghề nghiệp, chứ không chỉ là mỏi mệt thông thường; hơn nữa, còn để lại nhiều vấn đề bất cập trong các mối quan hệ xã hội cũng như gia đình. Bên cạnh đó, khi CNLĐ thường xuyên làm việc kéo dài thời gian (quá 8 giờ/ ngày), nếu không được đảm bảo về dinh dưỡng hay thời gian nghỉ ngơi cũng sẽ dẫn đến hiệu quả công việc bị giảm sút, dễ gây mất an toàn lao động trong quá trình làm việc.

Thảo My