Hình ảnh "con voi chui lọt lỗ kim" là hình ảnh được nhiều người dùng để ví von việc những khoản thuế khổng lồ bị thất thoát thông qua hoạt động chuyển giá của những công ty, tập đoàn trong và ngoài nước, trong đó đặc biệt phổ biến ở những tập đoàn đa quốc gia.
Hình ảnh “con voi chui lọt lỗ kim” là hình ảnh được nhiều người dùng để ví von việc những khoản thuế khổng lồ bị thất thoát thông qua hoạt động chuyển giá của những công ty, tập đoàn trong và ngoài nước, trong đó đặc biệt phổ biến ở những tập đoàn đa quốc gia.
Hàng chục năm nay, Việt Nam thu hút đầu tư mạnh mẽ bao nhiêu, thì những “chiêu” chuyển giá lại càng tinh vi hơn bấy nhiêu. Có những tập đoàn đa quốc gia lớn liên tục mở rộng quy mô kinh doanh toàn cầu qua nhiều năm, nhưng cũng chừng ấy năm báo lỗ để tránh phải nộp thuế. Những chiêu chuyển giá ngày một nhiều và khó kiểm soát hơn như: kê khai giá nguyên liệu đầu vào rất cao, khai tăng các chi phí quảng cáo, khuyến mãi, chủ động tăng giá đầu vào… Họ tìm mọi cách tăng mức khấu hao, tăng giá thành cũng cao để khiến lợi nhuận thấp, hoặc làm “biến mất” luôn lợi nhuận để tránh các khoản thuế cần nộp cho nước sở tại.
Đấu tranh với chuyển giá gặp nhiều khó khăn, trong đó khó khăn lớn nhất vẫn là hành lang pháp lý chưa hoàn thiện, các bất cập trong quản lý, thiếu cơ sở dữ liệu chính xác để so sánh giá. Mấy năm nay, ngành thuế Đồng Nai quyết liệt với chống chuyển giá bằng những biện pháp sát sao hơn với kết quả bước đầu khá khả quan, thu về trên 900 tỷ đồng cho ngân sách chỉ trong 3 năm từ 2016-2018. Mặc dù vậy, thực tế, số doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá vẫn không ngừng tăng lên với các phương pháp tinh vi hơn nhiều, đòi hỏi cơ chế quản lý, hành lang pháp lý phải vững vàng hơn.
Song song với cuộc chiến chống chuyển giá là việc truy đòi nợ thuế. Số thuế nợ đọng qua nhiều năm tại Đồng Nai có thời điểm lên đến hơn 1,9 ngàn tỷ đồng, chiếm một phần không nhỏ trong tổng thu ngân sách. Sau nhiều biện pháp đấu tranh, số nợ thuế giảm còn trên 1,55 ngàn tỷ đồng và vẫn là một nhiệm vụ đầy “nhức nhối” của ngành thuế, bởi công cụ để “đòi nợ” hiện được cho là thiếu mạnh mẽ, không đủ sức răn đe. Cho đến lúc này, những doanh nghiệp nợ thuế hàng chục tỷ đồng qua nhiều năm cũng mới chỉ bị công khai tên tuổi trên các phương tiện truyền thông đại chúng, và nhiều doanh nghiệp trong số đó vẫn chây ì. Trên thực tế, cưỡng chế tài khoản ngân hàng hay các biện pháp cưỡng chế thu hồi nợ thuế khác cũng gặp nhiều khó khăn do cơ sở pháp lý vẫn còn những kẽ hở để doanh nghiệp “lách” qua, chây ì trốn nợ.
Chuyển giá và nợ thuế thực ra là câu chuyện chung của thời kinh tế mở cửa, không phải chỉ riêng Đồng Nai phải đối mặt, và cũng không phải chỉ xảy ra tại Việt Nam. Trên thực tế, những tập đoàn lớn nhất với đội ngũ luật sư giỏi lách luật luôn tìm cách tránh nộp thuế, kể cả ở Mỹ hay châu Âu - những quốc gia có hệ thống pháp lý về thuế hoàn thiện vào bậc nhất. Chính vì vậy, cuộc chiến này được xác định là lâu dài, đi kèm với sự phát triển kinh tế, trong đó sự phân biệt rạch ròi ranh giới giữa “thanh tra, kiểm soát” với “làm phiền, nhũng nhiễu” cũng là điều cần được chú ý, để không có những “con voi lọt lỗ kim”, nhưng vẫn giữ được môi trường đầu tư minh bạch và thông thoáng.
Vi Lâm
