Để chính sách ngày càng ưu việt hơn

Trong tiểu thuyết Thành trì (The Citadel) của tác giả A.J. Cronin, nhân vật chính Andrew Manson, một sinh viên nghèo, nhờ được vay vốn từ Quỹ Andrew - một tổ chức tư nhân, nên đã hoàn thành ước nguyện trở thành bác sĩ giỏi.

Trong tiểu thuyết Thành trì (The Citadel) của tác giả A.J. Cronin, nhân vật chính Andrew Manson, một sinh viên nghèo, nhờ được vay vốn từ Quỹ Andrew - một tổ chức tư nhân, nên đã hoàn thành ước nguyện trở thành bác sĩ giỏi. Tiểu thuyết lấy bối cảnh là nước Anh đầu thế kỷ 20, thời điểm đó, chính phủ Anh chưa có các chính sách hỗ trợ cho học sinh, sinh viên, công tác này chỉ được thực hiện qua các tổ chức từ thiện nhân đạo, các quỹ của tư nhân, hoặc các đơn vị hoạt động như tổ chức phi chính phủ hiện nay.

Nhà nước ta, ngay từ khi mới ra đời đã quan tâm đến các chính sách hỗ trợ cho đối tượng học sinh, sinh viên nghèo được học tập, và ngày càng hoàn thiện dần theo nhu cầu của xã hội. Bởi, hỗ trợ cho đối tượng này chính là một trong những giải pháp giảm nghèo hiệu quả nhất, đồng thời có thể đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực một cách bền vững. Trước đây, trong thời kỳ bao cấp, bất kỳ học sinh nào khi thi đậu vào các trường đại học, cao đẳng, trung cấp, sơ cấp đều được Nhà nước “nuôi” cho đến lúc tốt nghiệp ra trường, nên dù hoàn cảnh khó khăn đến đâu sinh viên cũng có thể yên tâm học tập.

Bước vào giai đoạn kinh tế thị trường, xóa bỏ bao cấp, sinh viên phải đóng học phí, tự lo chi phí học tập (trừ sinh viên khối trường sư phạm). Nhiều cảnh đắng lòng đã diễn ra, nhất là ở các hộ nghèo, người dân ở những vùng khó khăn: cha mẹ nhận tin con thi đậu đại học thì khóc rưng rức vì không có tiền cho con đi học, tân sinh viên ngậm ngùi chôn vùi ước mơ nơi giảng đường, xếp sách vở cùng hoài bão tương lai để vất vả mưu sinh, con đường thoát nghèo càng gian nan, xa vời vợi.

Nhận thấy những bất cập đó, Nhà nước đã ban hành chính sách cho học sinh, sinh viên nghèo vay vốn từ cách đây khá lâu. Thời gian đầu, việc vay vốn được thực hiện qua các ngân hàng, sau đó Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam ra đời và đảm nhận nhiệm vụ này. Từ đó đến nay, sau nhiều lần điều chỉnh, chính sách này ngày càng hoàn thiện dần: mở rộng hạn mức vay, đối tượng vay, thời hạn trả nợ linh hoạt... đã phần nào đáp ứng nhu cầu được học tập của sinh viên nghèo, hạn chế được tình trạng học sinh, sinh viên nghèo phải bỏ học vì không có tiền. Có thể nói, đây là chính sách rất ưu việt của Đảng và Nhà nước trong công tác đảm bảo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, vẫn còn đó một số bất cập trong thực hiện chính sách, nhất là khi xã hội vẫn ngày càng phát triển không ngừng. Dù từ đầu năm 2013, sinh viên có thể được vay đến 11 triệu đồng/năm, nhưng so với chi phí sinh hoạt hiện nay, đặc biệt là nhiều trường đại học, cao đẳng tập trung tại Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh - nơi có mức sống cao nhất, nhì trong nước, mức vay trên càng khó trang trải nổi chi phí. Ở Hà Lan, nhà nước tính toán rất kỹ khi cho học sinh, sinh viên vay vốn học tập, mức vay phải đảm bảo hoàn toàn các chi phí, thậm chí, nếu người vay không sống chung với gia đình, mức vay sẽ được tăng lên vì thêm chi phí để thuê nhà. Tất nhiên, so sánh với một nước phát triển như Hà Lan là khập khiễng, nhưng cách làm của nước này là điều đáng học tập: khoản phúc lợi dành cho học sinh, sinh viên vay vốn không phải hoàn toàn từ ngân sách nhà nước, mà có sự đóng góp của các doanh nghiệp, những đơn vị có sử dụng nguồn nhân lực.

Đã đến lúc, Nhà nước cần nghiên cứu để huy động toàn bộ nguồn lực xã hội để hỗ trợ cho việc học tập của học sinh, sinh viên, thay vì “bao cấp” như hiện nay.                                                                          

Thanh Thúy