Sự lơ là và công "dọn dẹp"

Xâm chiếm, tận dụng tài sản thiên nhiên để kiếm lợi không còn là điều mới mẻ, đặc biệt với hồ Trị An.

Xâm chiếm, tận dụng tài sản thiên nhiên để kiếm lợi không còn là điều mới mẻ, đặc biệt với hồ Trị An. Còn nhớ, năm 2004, cách đây đúng 10 năm, Đồng Nai đã phải rất mạnh tay mới dẹp được hàng trăm trường hợp đào ao, san ủi, đắp đập, ngăn eo ngách với tổng diện tích mặt nước hơn 550 hécta, cùng hàng chục trường hợp xây dựng công trình, chuồng trại chăn nuôi heo trên diện tích đất liền kề ao, trực tiếp xả phân và chất thải xuống lòng hồ, ảnh hưởng lớn đến sông Đồng Nai - nguồn cung cấp nước cho hàng triệu người dân trong vùng.

Thì nay, “phiên bản” mới xuất hiện với quy mô và cách làm khác, nhưng gây hại về lâu dài khá nghiêm trọng. Theo đó, hàng chục chủ đầu tư đóng cọc, giăng loại lưới dày mà ngành thủy sản đã cấm từ lâu và không cho sử dụng tại các sông, hồ để chặn ngang các eo, ngách của hồ. Vào mùa mưa khi nước dâng, chủ đầu tư chỉ việc quây lưới bắt cá đi bán, thu lợi lớn. Chỉ có điều, cá con vừa được sinh sản ra lẫn cá bố mẹ khi vào lưới đều bị bắt sạch, về lâu dài, gây hại nghiêm trọng cho sự sinh tồn của thủy sản trên hồ.

Nhưng lý do gì các chủ đầu tư này lại ngang nhiên đóng cọc, làm bửng, giăng lưới thu lợi? Nguyên nhân ở chỗ quản lý bất cập. Tháng 3-2010, UBND tỉnh đã có Quyết định 15 Ban hành quy chế phối hợp quản lý, bảo vệ và khai thác tài nguyên môi trường trên hồ Trị An rất rõ ràng. Trong đó, Khu Bảo tồn quản lý khai thác thủy sản mặt nước hồ Trị An, Chi cục Thủy sản kiểm dịch thú y thủy sản, kiểm tra các hoạt động nuôi trồng thủy sản trên hồ và lập biên bản chuyển cơ quan chức năng xử lý các trường hợp vi phạm. Các UBND huyện xung quanh hồ, như: Định Quán, Vĩnh Cửu, Trảng Bom, Thống Nhất có trách nhiệm bảo vệ công trình và chịu trách nhiệm khi để xảy ra hiện tượng lấn chiếm, sử dụng trái phép phần đất thuộc hành lang bảo vệ hồ chứa và vùng lòng hồ thuộc địa phương quản lý.

Tuy vậy, năm 2012, Hợp tác xã thương mại dịch vụ thủy sản Phước Lộc lại được Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai giao khai thác mặt nước. Hợp tác xã này đã cho một số người dân ở xã Phú Ngọc, La Ngà thuê lại mặt nước và những người thuê này đã đóng cọc giăng lưới, đặt đăng chắn, bửng tại các bãi, eo ngách trên hồ với giá 2,5 triệu đồng/hécta. Một số người đã bỏ tiền ra thuê vài chục hécta mặt nước trên hồ và đầu tư hàng tỷ đồng làm đăng chắn, bửng.

Cách đây hơn 1 năm, hợp tác xã này giải thể. Nhưng những người đã thuê mặt nước không chịu dừng, thêm vào đó, kéo theo nhiều người khác làm theo, tiếp tục “phân lô” khu vực ven hồ một cách bất hợp pháp. Nếu đứng về bức xúc của người dân, rõ ràng, những người này vi phạm, nhưng vấn đề là Hợp tác xã thương mại dịch vụ thủy sản Phước Lộc có được phép cho thuê mặt nước để làm như trên vào thời điểm 2012? Ai quản lý hợp tác xã này? Và khi giải thể, hợp đồng giữa hợp tác xã và những người đã thuê được giải quyết ra sao khi họ đã bỏ hàng tỷ đồng vào đó? Trách nhiệm ban đầu này thuộc về ai và cơ quan nào phải xử lý?

Rõ ràng là phải nhanh chóng cưỡng chế và dẹp bỏ tình trạng phân lô mặt nước ven hồ để thu lợi, nếu xét trên quyền lợi những ngư dân đánh bắt cá trên hồ, và xét trên quyền lợi của cộng đồng. Song, có lẽ chỉ khi giải quyết rốt ráo nguyên nhân, thì việc dẹp bỏ mới suôn sẻ. Bằng chứng là ngay cả UBND huyện Định Quán, nơi được UBND tỉnh chỉ đạo cưỡng chế dẹp bỏ tình trạng này, cũng ngại ngần bởi hàng chục chủ đầu tư hung hăng thuê người bảo vệ tài sản (mà họ cho là của họ một cách hợp lý) vì năm 2012 đã ký hợp đồng thuê. Định Quán đang kiến nghị, chờ đợi UBND tỉnh thành lập đoàn cưỡng chế quy mô hơn để giải quyết tình trạng này, vì trước đó, việc Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai xử phạt hành chính những chủ đầu tư này chỉ như ném đá ao bèo.

Thế mới biết, chỉ lơ là một chút trong quản lý, việc “dọn dẹp” đã trở nên rất khó khăn, mệt mỏi.                 

VI LÂM