Không có "đũa thần"

Đi cùng với sự "bành trướng" của các tập đoàn chăn nuôi có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam nhiều năm nay, là một sân chơi lớn mạnh không kém của thị trường thức ăn chăn nuôi mà các "cầu thủ" chính là các doanh nghiệp có vốn FDI. Thống kê của Bộ Công thương cho thấy, với mức tăng trưởng từ 10 -13%/năm, Việt Nam đã thành nước đứng đầu khối ASEAN, đứng thứ 12 thế giới về sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp (khoảng 17 triệu tấn - năm 2013).

Đi cùng với sự “bành trướng” của các tập đoàn chăn nuôi có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam nhiều năm nay, là một sân chơi lớn mạnh không kém của thị trường thức ăn chăn nuôi mà các “cầu thủ” chính là các doanh nghiệp có vốn FDI. Thống kê của Bộ Công thương cho thấy, với mức tăng trưởng từ 10 -13%/năm, Việt Nam đã thành nước đứng đầu khối ASEAN, đứng thứ 12 thế giới về sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp (khoảng 17 triệu tấn - năm 2013).

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn, hiện cả nước có hơn 58 doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi với hơn 200 nhà máy, trong đó doanh nghiệp nước ngoài chiếm 1/3 số nhà máy nhưng thị phần lại chiếm tới 65 - 70%. Các doanh nghiệp ngoại này chỉ giữ lại khoảng 10% lượng thức ăn sản xuất ra để chăn nuôi gia công, còn lại bán ra thị trường cho các trang trại, hộ chăn nuôi. Các tên tuổi đang thống lĩnh ngành công nghiệp này là: C.P Group (Thái Lan), Cargill (Mỹ), New Hope (Trung Quốc), Emivest (Malaysia)... (nguồn: Báo Thanh Niên).

Dĩ nhiên, nhiều điểm mạnh đã làm nên thành công của nhóm doanh nghiệp FDI trên thị trường này: vốn liếng, kinh nghiệm, hệ thống phân phối bán hàng, quảng cáo và marketing… Chưa cần nói đâu xa xôi, với xu hướng chuyển từ chăn nuôi nhỏ lẻ sang trang trại có sự tham gia của khối doanh nghiệp FDI, chỉ cần họ bán sản phẩm trong nội bộ các trang trại do chính họ đầu tư hoặc liên kết, đó đã là một lợi thế lớn mà doanh nghiệp trong nước không theo nổi.

Khó nói hết những bỡ ngỡ, khó khăn của doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa trong ngành thức ăn chăn nuôi khi đặt dưới áp lực cạnh tranh lớn. Nhiều nhãn hiệu thức ăn chăn nuôi quen thuộc một thời đã và đang chết dần và “biến mất” theo sự phá sản của doanh nghiệp. Vài nhãn hiệu trong nước khác, như: Vina, Thanh Bình… cũng đang vất vả trụ lại trong một thị trường đầy biến động.

Với thị phần đa số nằm trong tay một nhóm nhỏ, đã có những câu hỏi đặt ra về tình trạng thao túng giá trong những giai đoạn thức ăn chăn nuôi liên tục tăng giá, tình trạng chuyển giá hay độc quyền… Nhưng cần hiểu, gốc rễ điều này nằm ở luật, hoặc cụ thể hơn là các chiến lược của những nhà sản xuất trong nước, của các bộ, ngành liên quan đến ngành nghề “cốt cán” này, chứ không thể đòi hỏi lương tâm hay trách nhiệm của những nhà sản xuất lớn luôn theo đuổi mục tiêu lợi nhuận.

Nhìn rộng hơn, khi đã mở mọi cánh cửa để thế giới tham gia vào thị trường trong nước, thì không chỉ thức ăn chăn nuôi, mà hàng chục, hàng trăm hay hàng ngàn mặt hàng khác đều phải chịu sự cạnh tranh khốc liệt của những doanh nghiệp đã kinh nghiệm hàng trăm năm. Đó là cái giá, và hiển nhiên, cũng như những doanh nghiệp sản xuất chiếc áo sơ mi hay hộp sữa, cây tăm hay con chip, doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi cũng buộc phải tự xoay trở để cứu mình, khó trông chờ hoàn toàn được vào chính sách hay sự ưu tiên nào khác. Vì không có “chiếc đũa thần” nào đủ quyền năng cả.

Kim Ngân